Το Κανάλι της Βουλής, παρουσιάζει, σε πρώτη προβολή, το μουσικό έργο του Θωμά Μπακαλάκου «Μεταλλάξεις Θεσσαλικά» – πέντε μουσικές νουβέλες, το Σάββατο 13 Φεβρουαρίου στις 12.00 το μεσημέρι.
Το έργο περιλαμβάνει πέντε μουσικές νουβέλες, εμπνευσμένες από πέντε γνωστά Θεσσαλικά δημοτικά τραγούδια.
Θα ακουστούν οι μουσικές νουβέλες:
«Κλειστός Χορός Αργιθέας», για τρίο με κλαρινέτο, βιολί και πιάνο.
«Άρνη – καραγκούνα», για πιάνο.
«Μπήκαν τα γίδια στο μαντρί», για κουαρτέτα εγχόρδων.
«Γιούρια στα παλιούρια», για κουαρτέτο εγχόρδων.
«Πλαστήρας», σεξτέτο για κλαρινέτο,
κουαρτέτο εγχόρδων και πιάνο.
Θα προβληθεί η μαγνητοσκοπημένη συναυλία της πρώτης παρουσίασης του έργου, υπό την αιγίδα της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών (Ε.Ε.Μ), με την στήριξη του Μορφωτικού Ιδρύματος Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Αθηνών και του ΟΠΑΝΔΑ, στον Πολυχώρο του Δήμου Αθηναίων Θέατρο «Άννα και Μαρία Καλουτά» στις 17 Φεβρουαρίου 2013.
Ίσως είναι η πρώτη συναυλία, στην ιστορία της ελληνικής μουσικής δωματίου, με αμιγώς έργα ενός Έλληνα συνθέτη.
Το έργο παρουσιάστηκε πρόσφατα και στο Δήμο Σοφάδων, όπου στο πρόγραμμα ο συνθέτης συμπεριέλαβε και τα έργα «Πέρα στους πέρα κάμπου» για πιάνο, από τις «Μεταλλάξεις Δωδεκανησιακά» και το έργο «Ιόνιο», για κλαρινέτο και βιόλα από τις «Μεταλλάξεις Ιονίων νήσων».
Μετά τη μεγάλη επιτυχία της συναυλίας στο Δήμο Σοφάδων, και τον ενθουσιασμό του κόσμου στο τέλος της παράστασης, κλονίστηκε ο μύθος και το ψέμα, ότι ο απλός άνθρωπος δεν μπορεί να ακούσει κλασική μουσική. Αυτό ενίσχυσε τη διάθεση του συνθέτη να ακολουθήσουν και άλλες συναυλίες, σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, που διαθέτουν κατάλληλο θέατρο, για να φιλοξενήσουν το υπέροχο σεξτέτο του Θωμά Μπακαλάκου «Ανέλιξη», με έργα και από τις υπόλοιπες έξι συλλογές μεταλλάξεων.
Η αλήθεια είναι, κατά την άποψη του συνθέτη, ότι ο πλέον κατάλληλος για να ακούσει, να κρίνει, να χαρεί και να καταξιώσει στο χρόνο ένα μουσικό έργο, είναι ο απλός και άδολος ακροατής, αρκεί το μουσικό έργο να είναι έργο τέχνης. Να εμπεριέχει δηλαδή της βασικές αρχές του κάλους, όπως αρμονία, συμμετρία, ισορροπία κ.τ.λ. τις οποίες ο απλώς άνθρωπος αναγνωρίζει, ακόμα και σε ένα μουσικό έργο, γιατί και ο ίδιο από αυτές είναι πλασμένος.
Οι μουσικές νουβέλες αποτελούν ένα νέο είδος έργου σύγχρονης λόγιας ελληνικής μουσικής, λόγω των ιδιαίτερων μορφολογικών τους χαρακτηριστικών. Είναι έργα περιγραφικού χαρακτήρα, με αναφορές στην παράδοση και ψυχογραφίες ανθρώπων που έζησαν τα δημοτικά τραγούδια στη λειτουργικότητά τους.
Για τη σύνθεσή τους ο Θωμάς Μπακαλάκος χρησιμοποίησε σε συνδυασμό, το τονικό και το δωδεκαφθογγικό σύστημα, για να μπορεί, πέραν των άλλων, να δώσει μια έντονη θεατρικότητα στα έργα, έτσι που να πετύχει τη δημιουργία ενός μουσικού ανάλογου της κοινωνίας, όπου δεν υπάρχει μόνο η ομοφωνία αλλά υπάρχουν αντίθετες απόψεις, υπάρχουν συγκρούσεις και άλλοτε σιωπές.
Τα έργα αυτά είναι αποτέλεσμα εφαρμογής της μουσικής πρότασης του συνθέτη, κατά το τμήμα που αφορά στην αξιοποίηση της δημοτικής και λαϊκής μουσικής μας παράδοσης, για τη σύνθεση πρότυπων έργων σύγχρονης λόγιας μουσικής, χαρακτηριστικά ελληνικής.
Την πρότασή του ο συνθέτης παρουσίασε σε συνέδριο πρόσφατα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και του Κέντρου ιστορίας και λαογραφικής έρευνας «ο Απόλλων».
Δείτε τρέιλερ με αποσπάσματα των έργων του Θ. Μπακαλάκου:
Οι μουσικοί που συμμετέχουν στο σεξτέτο του συνθέτη «Ανέλιξη» και ερμηνεύουν τα έργα είναι όλοι κορυφαίοι Έλληνες σολίστες:
Πιάνο: Απόστολος Παληός,
Κλαρινέτο: Σπύρος Μουρίκης,
Βιολί α΄: Στέλλα Τσάνη,
Βιολί β΄: Μπρουνίλντα Ευγενία Μάλο,
Βιόλα: Ελευθερία Τόγια,
Βιολοντσέλο: Λευκή Κολοβού.
Τηλεσκηνοθεσία: Κώστας Κουτσιαμπασάκος
Παραγωγή: 2014
Σύντομη αναφορά του συνθέτη στην πρωτότυπη μουσική του πρόταση, σύνθεσης σύγχρονης ελληνικής μουσικής με ελληνικά χαρακτηριστικά.
Η μουσική νουβέλα αποτελεί ένα νέο είδος έργου σύγχρονης λόγιας ελληνικής μουσικής, λόγω των ιδιαίτερων μορφολογικών χαρακτηριστικών της. Και είναι αποτέλεσμα εφαρμογής της μουσικής μου πρότασης, για τη σύνθεση έργων σύγχρονης λόγιας μουσικής, χαρακτηριστικά ελληνικής.
Για τη σύνθεση, έργων μουσικής νουβέλας, χρησιμοποιώ σε συνδυασμό, τα μουσικά συστήματα της τονικότητας και του δωδεκαφθογγισμού, ως εργαλεία έκφρασης και όχι ως χαρακώματα αντιπαράθεσης των οπαδών τους, γιατί ο συνθέτης πρέπει να είναι δημιουργός και όχι οπαδός.
Ως πηγή έμπνευσης για τη σύνθεση μιας μουσικής νουβέλας επιλέγω ένα γνωστό μουσικό έργο οργανικής ή φωνητικής μουσικής, Έλληνα δημιουργού, διαχρονικά καθιερωμένο ως μουσική πολιτιστική έκφραση του λαού μας, έργο δηλαδή που προστίθεται στην ελληνική μουσική παράδοση, το οποίο ονομάζω μουσικό έργο βάσης.
Αφετηρία για το σχεδιασμό της μουσικής νουβέλας αποτελεί ένα κείμενο, το οποίο εμπνέομαι από τη λειτουργικότητα του μουσικού έργου βάσης στην κοινωνία. Στο κείμενο αυτό που το ονομάζω κείμενο εργασίας καταγράφω τις σκέψεις μου, για ότι θέλω μουσικά να εκφράσω, με τη σχετική μουσική μου νουβέλα.
Το κείμενο εργασίας είναι καθοριστικό σε μεγάλο βαθμό, για τη διαμόρφωση της φόρμας του έργου, ενώ ως εκφερόμενος λόγος αποκαλύπτει μια μουσική η οποία, μαζί με την αξιοποίηση των μουσικών υλικών του μουσικού έργου βάσης, συμβάλουν στη διαμόρφωση των μουσικών υλικών του νέου έργου.
Τη νέα μουσική νουβέλα, το κείμενο εργασίας και το μουσικό έργο βάσης, σε όσες περισσότερες εκτελέσεις μπορώ να το βρω, τα παραδίδω σε συνεργάτη λογοτέχνη, ο οποίος εμπνέεται ένα ποίημα ή ένα δοκίμιο.
Τα έργα αυτά αποτελούν νέα είδη λογοτεχνίας που ονομάζονται μουσικό ποίημα, μουσικό δοκίμιο, γιατί προσλαμβάνουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, καθώς βασίζονται στα δύο μουσικά κείμενα, του έργου βάσης και της μουσικής νουβέλας, αλλά και ενός συνδετικού κειμένου των δύο έργων, που είναι το κείμενο εργασίας.
Όλα τα παραπάνω τα παραδίδω σε έναν εικαστικό καλλιτέχνη, με τον οποίο συνεργάζομαι, για να εμπνευστεί τη δημιουργία ενός μουσικού εικαστικού έργου τέχνης, που ονομάζεται μουσικό εικαστικό έργο. Και έτσι ολοκληρώνεται μια διαδικασία πολύτεχνου, παραγωγής νέου είδους έργων τέχνης.
Έτσι το πολύτεχνο λειτουργεί ως ένας τρόπος ενοποίησης των τεχνών, με βάση τη μουσική και τη γλώσσα, δύο εκφάνσεις της ανθρώπινης οντότητας, οι οποίες εμφανίστηκαν σχεδόν ταυτόχρονα στις απαρχές της ανθρωπότητας και πορεύονται από τότε παράλληλα σε σημείο, που η αναφορά στη μία από τις δύο αυτές έννοιες, να οδηγεί αυτόματα στην άλλη.
Ιδιαίτερη σημασία για μένα έχει η μουσική μου πρόταση, κατά το τμήμα που αφορά στην αξιοποίηση της δημοτικής και λαϊκής μουσικής μας παράδοσης. Όταν δηλαδή ως μουσικό έργο βάσης επιλέγω ένα δημοτικό ή λαϊκό τραγούδι. Είναι γιατί στα κομμάτια αυτά εμπεριέχονται τα μουσικά αρχέτυπα του λαού μας, αυτούσια ή παραλλαγμένα, καθώς και οι ελληνικοί μουσικοί «νόμοι», οι οποίοι μέσα από μια διαρκή εναλλαγή τους, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, έδωσαν στο λαό μας την ικανότητα να τραγουδάει τις χαρές, τις λύπες και τις ψυχικές του καταστάσεις.
Όλες οι μουσικές μου νουβέλες, που βασίζονται στο δημοτικό ή το λαϊκό τραγούδι είναι κάτω από το γενικό τίτλο «Μεταλλάξεις Ελληνικά» και υπότιτλο «Μια Ελεγεία Στην Ελληνίδα Επαρχεία». Τον υπότιτλο πήρα από το μυθιστόρημα του Γιώργου Σταματόπουλου «Η φωνή».
Έχω σχεδιάσει περίπου 35 μουσικές νουβέλες, κατανεμημένες σε επτά συλλογές. Η κάθε μία συλλογή περιέχει, κατά μέσω όρο, πέντε μουσικές νουβέλες, βασισμένες σε πέντε δημοτικά τραγούδια μιας περιοχής της Ελλάδας, με κοινά μουσικολογικά χαρακτηριστικά.
Ως Θεσσαλός ολοκλήρωσα πρώτα τη συλλογή «Μεταλλάξεις Θεσσαλικά».
Οι μουσικές νουβέλες είναι έργα περιγραφικού χαρακτήρα, με αναφορές στην παράδοση και ψυχογραφίες χαρακτήρων που έζησαν αυτά τα τραγούδια στη λειτουργικότητά τους.
Όταν ένας απλός άνθρωπος χορεύει ή τραγουδάει ένα δημοτικό τραγούδι, στα τρία λεπτά που διαρκεί, βρίσκεται σε συναισθηματική ένταση και κάποιες φορές σε συναισθηματική έκρηξη.
Είναι στιγμές που η ζωή του ολόκληρη, ολόκληρος ο κόσμος του περνάει με ταχύτητα μπροστά από τα μάτια του.
Από τα τρίσβαθα της ψυχής του ανεβαίνουν στην επιφάνεια τα μουσικά αρχέτυπα του λαού μας και της μουσικής μας γλώσσας που τα χρησιμοποιεί για να εκφραστεί, με το δικό του τρόπο, μέσω του δημοτικού τραγουδιού, εφευρίσκοντας δικές του κινήσεις του σώματος και εκφράσεις του προσώπου του, πάντα σε ένα διάλογο με τους οργανοπαίχτες. Και με αυτή τη διαδικασία, ο λαός μας συμμετέχει στο σμίλευμα των δημοτικών μας τραγουδιών.
Όλα αυτά τα καταγράφω στο κείμενο εργασίας και αποτελούν πηγή της έμπνευσής μου, για να συνθέσω τις μουσικές μου νουβέλες. Αφηγούμαι ιστορίες φανταστικές ή πραγματικές των απλών ανθρώπων, που χόρεψαν ή τραγούδησαν δημοτικά τραγούδια, εκφράζω τις σκέψεις, τους προβληματισμούς τους αλλά και τους δικούς μου, για να τα κάνω στη συνέχεια μουσικά μηνύματα, τα οποία στέλνω με τη μουσική μου νουβέλα.
Άποψή μου είναι ότι η μουσική δεν έπαψε ποτέ να εξαρτάται από το ρυθμό της γλώσσας, η οποία με την εναλλαγή των τονισμένων και άτονων συλλαβών, οδηγεί τη γέννηση της μελωδίας και των ρυθμικών της στοιχείων, άρρηκτα δεμένα με αυτήν.
Όμως κάθε γλώσσα έχει τη δική της φωνολογική δομή, τη δική της αναλογία φωνηέντων και συμφώνων, το δικό της τονισμό και αυτά τα δομικά της στοιχεία μεταμορφώνονται σε μουσικά δομικά στοιχεία που φτιάχνουν τη μουσική γλώσσα ενός λαού και έτσι επηρεάζεται το τραγούδι του που αποκτά τα δικό του χαρακτήρα.
Μπορεί οι μουσικές φράσεις και οι φράσεις του λόγου σε κάθε γλώσσα, να έχουν το στοιχείο του χρόνου που τις προσδίδει το μεγαλύτερο βαθμό συγγένειας, να διαρκούν δηλαδή όσο μια ανάσα του ανθρώπου, είναι όμως τελείως ξένες σε ότι αφορά τα ολοκληρωμένα γεγονότα λόγου και μουσικής μέσα σε κάθε μία από αυτές. Αυτά διαφέρουν, από γλώσσα σε γλώσσα ως προς το πλήθος, τη μορφή και τη δομή.
Η διαφοροποίηση αυτών των στοιχείων, γίνεται για μεν τα γεγονότα του λόγου με τα ιδιαίτερα δομικά στοιχεία της ομιλούμενης γλώσσας, για δε τα μουσικά γεγονότα με τα μουσικά δομικά στοιχεία της μουσικής γλώσσας.
Έτσι το ότι θεωρείται από κάποιους ότι η μουσική έχει μια οικουμενικότητα, αυτό δεν μπορεί να αποτελέσει ισοπεδωτική δύναμη των πολλών μορφών μουσικής έκφρασης που υπάρχουν.
Με βάση τα παραπάνω έχει πολύ μεγάλη σημασία ως Έλληνας συνθέτης, όχι μόνο να αξιοποιήσω τη μητρική του μουσική γλώσσα, αλλά και να την εμπλουτίσω, για να φτιάξω μια δική μου ιδιόλεκτο, για τη σύνθεση των έργων μου.
Η μουσική μου πρόταση, με τη διαδικασία σύνθεσης της μουσικής νουβέλας, μου έδωσε αυτή τη δυνατότητα σε πρώτη φάση. Ήταν μια περίοδος μελέτης, άσκησης και έρευνας για να βγάλω στην επιφάνεια τη μητρική μου μουσική γλώσσα και να την αξιοποιήσω στη διατύπωση και την επεξεργασία των μουσικών μου ιδεών.
Να φτιάξω το δικό μου ελληνικό μουσικό σαλόνι, με οικοδεσπότες τα μουσικά αρχέτυπα του λαού μας και τους ελληνικούς μουσικούς «νόμους», για να δέχονται και να φιλτράρουν τις μουσικές μου ιδέες.
Στην πρόσκλησή μου να υποστηριχτεί και να αξιοποιηθεί η μουσική μου πρόταση, βρήκα ανταπόκριση από νέους κυρίως συνθέτες που και ως ομάδα εργαζόμαστε δημιουργικά με συγκεκριμένα αποτελέσματα.
Σύντομα θα παρουσιάσουμε αυτή την πρόταση στις λεπτομέρειές της, με την ελπίδα ότι θα αποτελέσει μέσον και δύναμη ενεργοποίησης περισσότερων δημιουργικών μουσικών δυνάμεων της πατρίδας μας.
Οι συνεργάτες μου που με στήριξαν, για να ολοκληρωθεί το πρώτο πολύτεχνο, με τις «Μεταλλάξεις Θεσσαλικά» είναι ο ποιητής Ηλίας Γκρής και ο συγγραφέας και αρθρογράφος Γιώργος Σταματόπουλος.
Ο Ηλίας Γκρής έγραψε τα μουσικά ποιήματα για τις νουβέλες «Κλειστός Χορός Αργιθέας», «Γιούρια στα παλιούρια» και «Πλαστήρας».
Ο Γιώργος Σταματόπουλος έγραψε τα μουσικά δοκίμια «Άρνη – καραγκούνα» και «Μπήκαν τα γίδια στο μαντρί».
Τα μουσικά ποιήματα του Ηλία Γκρή είναι:
Σεξτέτο
Για το Νικόλαο Πλαστήρα
Κατηφόριζε τη συμφορά με στολή επίγνωσης
Το κλαρίνο της σκέψης του ημέρευε σκοτάδια
Μαύρος Καβαλάρης τραβούσε χαλινάρι
Την άβυσσο που διέσχισε αλώβητος κι αγνός
Σκιές εξορισμένων οι σκοτωμένοι
Κι έπαιξαν ασημένιο κομπολόι τ’ άστρα
Στην τραχιά γεωγραφία του ένα φεγγάρι
Παυσήλυπο ανέβαινε στα θεσσαλικά του μάτια
Και φώτιζε της φυλής ένα μωσαϊκό κρίματα
Τον περίμεναν φωνές ικεσίας χέρια
Κατάφορτα χάδια παιδιών που ‘γιναν άνθη
Ήταν ατίθασες ημέρες σ’ ανεμοστρόβιλους μνήμης
Που άστραψε φωτογενής θέληση στην ωχρή του όψη
Στα χείλη του και υψώθηκε δωρικός ναός
Έψελναν αμαρτωλοί βλαστημούσαν άγιοι
Κι έμπαιναν ρακένδυτοι φυγάδες πεινασμένοι
Γι’ αντίδωρα λόγια παρηγοριάς κι ανάστασης.
Μουσικό ποίημα Ηλία Γκρή
Εμπνευσμένο από τη μουσική νουβέλα Πλαστήρας και το ομώνυμο λαϊκό τραγούδι του Θωμά Μπακαλάκου. Που περιλαμβάνεται στο δίσκο του «Ανοιχτή Επιστολή» έκδοση Μίνος 1985.
Του Ιουνίου 17,
2015
Κλειστός Χορός Αιώνων
Ο τόπος ιστορίας διδάσκαλος παραμυθίας
Στον ύπνο πουλιών τ’ απέραντα βράδυα
Ξεφυλλίζει αφηγήσεις σελίδες έρωτα
Χρυσό το φως στην απλότητα του θαύματος
Οπτασίες κοριτσιών που μεστώνουν στη δίνη
Του χορού και της έκστασης μαινάδες
Πέφτουν στα γηρατειά σαν φύλλα και χάνονται
Στη λίμνη του Φθινοπώρου. Ήσυχα
Νερά στα ήσυχα δάση ιριδίζουν θροΐσματα
Μενταγιόν στον άσπρο λαιμό της μέρας
Γυναίκες με τα φαρδιά φουστάνια τους
Πετούν έξω απ’ το παρελθόν τους
Ο χορός φέρνει κύκλους αιώνων μέλισμα
Τι κλάματα βιολιά με ντραμς και φλάουτα
Και η σπιρτάδα λυγερών σωμάτων ζώσα
Μετεωρίζεται στην απόκρυμνη ακτή του θανάτου.
εμπνευσμένο από το δημοτικό τραγούδι Κλειστός Χορός Αργιθέας
Του Ιουνίου 17,
2015
Επτά Γιούρια
Και τροχός ανοξείδωτος ο χρόνος
σαρώνει την εθνική τού φόβου
μα η φύση απτόητη ανθίζει
Και τ’ αηδόνι στα παλιούρια
θέλγητρο στεφάνι αρμονίας
Ανασεμιά στιγμής το εφήμερο
μας βγάζει τη γλώσσα
πεθαίνοντας μ’ ένα τριαντάφυλλο στο στόμα
Καπνίζοντας τσιγάρο
στο πλυσταριό τού αιώνα σου
πολεμάς παχουλές δυστυχίες
Εύηχα σεμνά ρήματα
κάνουν γιούρια στρατιώτες
μετώπου υπό κατάρρευση
Και κηδείες νάνων ερυθρών γιγάντων
τεχνουργούν τέλεια τη ματαιότητα
Και οι νύχτες εξώκοσμες
κουβεντιάζουν με Ηνίοχο και Ωρίωνα
μαζεύοντας σκουπίδια τ’ ανθρώπινα.
Εμπνευσμένο από τη μουσική νουβέλα «Γιούργια στα Παλιούρια» και το ομώνυμο δημοτικό τραγούδι.
Του Ιουνίου 17,
2015
Τα μουσικά ποιήματα του Γιώργου Σταματόπουλου είναι:
Άρνη-Καραγκούνα
Ύμνος στην αιώνια θηλυκότητα, επίκληση των αδυναμιών και δυνάμεών της μέσα από τη λαχτάρα να την κατακτήσει ο λαβωμένος από τα θέλγητρά της. Φορτισμένα συναισθήματα θερμουργούν στο ξέφωτο της ένωσης των δύο φύλων, ένα γιορτινό κρεσέντο του αείζωου κάλλους, ένα ανάγλυφο του αντρικού δέους μπροστά στη θηλυκή ομορφιά, μια θαυμάσια ψυχοκοινωνική σύνθεση που συνέχει το είδος. Πάνω απ΄ όλα ο έρωτας και ο τάραχός του, η έκσταση των στιγμών του.
Προσκυνητές άπαντες στον ναό της καρδιάς που χτυπάει ακατάστατα, εκεί που θερμουργεί ο πόθος και το πάθος, η συγκίνηση. Χωρίς αυτήν ο βίος είναι αβίωτος. Η συγκίνηση ως έρωτας και γιορτή βίος ανεόρταστος μακρά οδός απανδόκευτος, διαπίστωνε ένας παλιός σοφός Αβδηρίτης (Δημόκριτος). Κραυγή αγωνίας για ανταπόκριση στο ερωτικό ένστικτο με έντονο στοχασμό στην ίδια την παράδοση της χώρας. Κραυγή – μουσική, που ψαύει το εσωτερικό αίνιγμά της, τον ρυθμό της, την πνοή της, την αύρα της.
Όλες οι «προκλήσεις»προβάλλονται για να δελεάσουν τη γυναικεία φιλαρέσκεια, φιλαρέσκεια, όχι ματαιοδοξία, θεμέλιο της φυσικότητας και μιας αισθητικής καλλιέργειας. Ολο τούτο το ερωτικό παιγνίδι εκφράζεται από τη χαρμοσύνη του κύκλιου χορού, που ξεκινάει ήρεμα για να καταλήξει ανατατικός, λυσιτελής΄ τόσο καθημερινός και τόσο υπεβατικός συνάμα. Δεν έχει κορυφαίον τούτος ο χορός΄ όλα τα μέλη είναι κορυφαίοι, συμμετέχουν με χαρά, σαν να θέλουν να αντικρύσουν με τα μάτια τους την αντίδραση της γυναίκας στο αντρικό κάλεσμα.
Τα κοσμήματα δεν είναι προϊόν υλοφροσύνης, αντανακλούν την κοκεταρία και τον ίδιο τον ορίζοντα΄ είναι ο αστρικός ουρανός και το χάος, ο κόσμος μας, εντός του οποίου φτερουγίζουν οι ανάσες πασών των γενεών. Μόνο έτσι απελευθερώνεται ο άνθρωπος από τη μικρότητά του: τιθασεύοντας το μεγαλείο των παθών του, υπατάσσοντάς το στο τραύλισμά του, στα χτυποκάρδια του, αποδεχόμενος το πεπερασμένο του, που, όμως, το αρνείται έως την τελευτή.
Ο άνδρας που παραιτείται από την υλική περιουσία του, προτάσσοντας μιαν άλλη, πιο ευτελή ίσως, αλλά κεκοσμημένη, προκειμένου να κερδίσει την εύνοια της αγαπημένης. Είναι η εποχή της μετάβασης της χώρας από τα παλιά λούσα στην άγνωστη λεωφόρο του αστικού τρόπου ζωής, μια στροφή στη Δύση που πάντα σαγήνευε, προκαλούσε και είλκυε. Η σεγκούνα γίνεται ευρωπαϊκό φόρεμα, υποκύπτοντας στην εξέλιξη. Οι άνδρες το γνωρίζουν΄ και οι γυναίκες καλύτερα και αφήνονται να παρασυρθούν από τη νέα ζωή…Η παλιά ζωή δεν χάνεται εντούτοις, εσωτερικεύεται και γίνεται μοχλός της συνάντησης του παλιού με το νέο, φάρος, θαρρείς, του καινούργιου ελληνισμού.
Η νέα νοηματοδότηση της θεωρούμενης άχαρης ζωής. Αλλά, να, η μουσική διεισδύει στον μυχό των φύλων, ξεσηκώνοντας τα σπλάγχνα και καταπραϋνοντας την τρικυμία τού βάθους, οδηγώντας τον μαέστρο στην τέχνη ηφαιστειακών συνθέσεων.
Έτσι επικοινωνεί και χορεύει ο λαός μέσα από ψυχικά τραύματα, που μετουσιώνονται σε θραυσματικά θαύματα, ερήμην του ή ψηλαφώντας την κοινωνική σημασία τους, συνοδευόμενος από αρχαίες μουσικές, τόσο σημερινές και τόσο αυριανές την ίδια στιγμή. Μέσα από την καθημερινότητα αποθεώνεται ο άνθρωπος και η τέχνη, ο χορός και η μουσική. Κι έτσι έρχεται το άγνωστο στα όριά μας, στο μέτρον: απλά, λιτά, ήπια, σπαραχτικά.
Μουσικό δοκίμιο
του Γιώργου Σταματόπουλου
Εμπνευσμένο από τη μουσική νουβέλα «Άρνη – Καραγκούνα» και το δημοτικό τραγούδι «Καραγκούνα».
Μπήκαν τα γίδια στο μαντρί
Ήχοι αρχέγονοι, ταραξικάρδιοι,
απλώνονται στη ζώνη της δρυός, εκεί που
σταματά η βλάστηση και ξεπροβάλλει,
υπερήφανη και στωική, η γυμνότης των
βουνών. Ήχοι ποιμενικοί που οδηγούν στη
συμμέθεξη των όντων του ζωικού
βασιλείου. Κουδουνίσματα από τις
καμπανούλες που κρέμονται από τους
λαιμούς αμνών και εριφίων δονούν την
ατμόσφαιρα• υποκλίνονται οι κορυφές
των δέντρων. Σούρουπο. Γαλήνη. Η μέρα
δοξάστηκε κι αφήνει χώρο στη
λυσιμέλεια της νύχτας. Κλείνει ο
ημερήσιος κύκλος, τα μάτια κλείνουν.
Σσσσ… Κοιμούνται ο βοσκός και τα ζώα
του στα φυσικά στρωσίδια της στάνης.
Ζώπυρο και ζείδωρο το ξημέρωμα.
Κελαϊδίσματα και φτερουγίσματα
συνθέτουν τον θρουν της χαράς και της
διαιώνισης. Βυθοσκοπείται ο βοσκός και
ιδού ο πόνος• σφίγγονται τα σπλάγχνα
του, ιδρώνει το μέτωπο και ο νους του. Ο
έρωτας καραδοκεί. Αλλόκοτος
ενθουσιασμός θρονιάζεται στα μύχια. Η
απουσία της γυναίκας (βοσκοπούλας) τον
περονιάζει. Ιδού η βουκολική ανάταση,
το θαύμα, να οι ψυχικοί κυματισμοί που
ακολουθούν τη μουσική της εξόδου των
ζώων από το μαντρί. Νέα μουσική
ξεχύνεται στο αλπικό τοπίο. Η ζωή,
ασπαίρουσα σπαταλάει τον εαυτό της.
Βουητά ξυπνούν τα μυρμήγκια και τις
μέλισσες. Αρχίζει η συναυλία του
δάσους.
Από το χώμα ξεκινάει ο πολιτισμός, αλλά
και από το σώμα, από τη μουσική τους, από
τα ποδοβολητά του ποιμνίου, που τρέχει
έξω, στη βοσκή, στον άνεμο, στο φως, στην
καθαρότητα του περιβάλλοντος.
Δικαιώνονται οι ποιμένες από την
επιλογή τους, δημιουργούν εικόνες και
πραγματικότητα, εκδιώκοντας τα
αξιοθρήνητα, τα άρρωστα, τα παράλογα, τα
δειλά και κουρασμένα μαγνάδια του
αστικού πολιτισμού.
Μια πλάνη θα ήταν η ζωή χωρίς τη
μουσική• πιστεύουμε τον αφορισμό του
τραγικού φιλόσοφου που τόλμησε να
γράψει ότι ο άνθρωπος οφείλει να
υπερβεί εαυτόν. Αύρα αρωμάτων και
χρωμάτων τα ζώα και η γυναίκα, η
παμφανόωσα! Ύπαιθρος χώρα, ερέθισμα
βεζουβιακής ζωής• το νόημα του λόγου
και της μουσικής του, μακριά από την
πολιτική αλλά τόσο αυτοφυώς πολιτικό
το ίδιο.
Γιορτάζει η ψυχή και η δεξιοτεχνία της
σεξουαλικότητας, συντροφευμένη από τον
απόηχο του ερωτισμού των ορέων•
ορέεσσα στιλπνότης, μαγεία και μοίρα.
Καλπάζει η ομορφιά μες στην οργιαστική
συνύπαρξη• ο χρόνος εσωτερικεύεται.
Δόξα και τιμή στις κοινότητες των
ποιμένων, στους οργανισμούς και στα
συστήματα εσωτερικής συνοχής και
αυτάρκειας, αρμονικής συνύπαρξης και
αυτορρύθμισης σχέσεων αγάπης. Δόξα και
ωσαννά στην προαιώνια μουσική του
σύμπαντος, στην εσαεί ματαρσίωσή τους
σε κλάμα και χορό, σε ξεφωνητά χαράς και
λυγμούς πένθους. Δόξα στην ελληνίδα
χαρμολύπη, στον έρωτα και στη μουσική,
στα γίδια και τα πρόβατα, στον τσοπάνη
και στην αγαπημένη του. Σσσσ… αρχίζει η
μουσική.
Μουσικό δοκίμιο
του Γιώργου Σταματόπουλου.
Εμπνευσμένο από τη μουσική νουβέλα «Μπήκαν τα γίδια στο μαντρί» και το ομώνυμο δημοτικό τραγούδι.
