Κώστας Γουλιάμος: Ένας ευπατρίδης του πνεύματος

Ο Κώστας Γουλιάμος έχει μια μακρά ιστορία στα γράμματα και τις τέχνες. Είναι όμως από τους ποιητές που έχουν επιλέξει μια προσωπική, ασκητική προσέγγιση. Ενδεχομένως η ένταξή του από νωρίς στον πανεπιστημιακό χώρο ευνόησε αυτή τη στάση-απόδραση, όχι μόνο από τις φιλολογικού χαρακτήρα ψευδο-ταξινομήσεις σε ποιητικές γενιές αλλά και από τα τεχνάσματα της προβολής καθώς και την παγίδα της εφήμερης δημοσιότητας που πολλές φορές καταλήγει σε γραφικότητα. Μπόρεσε έτσι να επικεντρωθεί πιο αποτελεσματικά, συγκριτικά με άλλους ομότεχνούς του, στην ανανέωση και τον ανασχηματισμό της ποιητικής του αισθητικής.

Τυπικό παράδειγμα η συλλογή του «Η Ομιλία της Νύχτας» που κυκλοφόρησε λίγο πριν τα Χριστούγεννα σε μια καλαίσθητη έκδοση από τον Gutenberg.Πρόκειται κατ` ακρίβεια για ένα μεγάλο ποίημα, πρόπλασμα ενός κόσμου που αποκρυπτογραφείται μέσω ψυχο-συναισθηματικών συγκρούσεων και εξελίξεων αλλά και της προβλητικής ταυτοποίησης με πρόσωπα και γεγονότα της ιστορίας:
«…Μόλις ο Hegel ξυπνήσει/ το φεγγάρι θα `χει γεράσει/ και γυμνές οι γυναίκες/θα μπορούν να παίζουν και πάλι αρχαία μουσική /απαγγέλλοντας τους θρήνους της Ανδρομέδας/που χρόνια κλειδώθηκαν/ στις σκοτεινές αποθήκες της Φρανκφούρτης…).

«Η Ομιλία της Νύχτας» είναι η πέμπτη κατά σειρά συλλογή από έναν διανοούμενο πουστα μέσα της δεκαετίας του ‘70 είχε έντονη παρουσία στα πολιτιστικά μας δρώμενα είτε ως ποιητής είτε ως κριτικός ή, ακόμα, και ως μέλος της συντακτικής ομάδας του σημαντικού λογοτεχνικού περιοδικού «Γράμματα και Τέχνες».

Εκείνη τη δεκαετία γνώρισε και συνδέθηκε με σημαντικά πρόσωπα της λογοτεχνικής Ελλάδας. Με τον Αναγνωστάκη, τον Λειβαδίτη, τον Γκάτσο, τον Ελύτη, τον Βασιλικό, τον Παπαδίτσα, τον Κουμανταρέα, τον Ιωάννου, τον Κάλας, τον Δούκαρη, τον Βρεττάκο, την Βακαλό και τον Καμπανέλλη, για να αναφέρω μερικά ονόματα.

Το 1981 ο Μάνος Χατζιδάκις επέλεξε να εκδώσει την ποιητική του συλλογή «Νευρασθενικά Τοπία», την οποία και ενέταξε για οπτικοακουστική παρουσίαση στο διεθνές πολιτιστικό φεστιβάλ του «Μουσικού Αύγουστου». Η σκηνοθεσία ανατέθηκε από τον Χατζιδάκι στην Άννα Κεσίσογλου, ενώ παράλληλα ο Μάνος έλαβε τη συγκατάθεση του Νικόλα Πιοβάνι για να γίνει χρήση της κινηματογραφικής του μουσικής στην παρουσίαση, που τελικά πραγματοποιήθηκε στο Κούλε του Ηρακλείου τον Αύγουστο του 1981.

Την ίδια περίπου περίοδο ο Χατζιδάκις ανέθεσε στον Κώστα Γουλιάμο μια σειρά εκπομπών για το Τρίτο Πρόγραμμα της ραδιοφωνίας της ΕΡΤ με επίκεντρο το γνωστό μυθιστόρημα «το Κιβώτιο» του Άρη Αλεξάνδρου. Τη μουσική έγγραψε ο Γιώργος Κουρουπός. Η συγκεκριμένη πάντως εκπομπή είχε μια περιπετειώδη εξέλιξη πριν βγει στον αέρα, καθώς ο Χατζιδάκις αποχώρησε από το Τρίτο και η Ελένη Καραίνδρου – ως μέλος της συντονιστικής επιτροπής που ανέλαβε το πρόγραμμα – ζήτησε από τον Κώστα Γουλιάμο την αναδιάταξη της εκπομπής.

Λίγους μήνες αργότερα ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, ως Διευθυντής του Δευτέρου Προγράμματος της ραδιοφωνίας, ανέθεσε στον Γουλιάμο μια σειρά πολιτιστικών εκπομπών υπό τον τίτλο «Μεγεθύνσεις». Την ίδια περίοδο συμμετείχε στην εκπομπή λόγου «Κοχλίας» της τηλεόρασης της ΕΡΤ, παρουσιάζοντας – μαζί με την Κατερίνα Ζαρόκωστα και σκηνοθεσία του Δημήτρη Βερνίκου -, συγγραφείς και βιβλία σε δραματοποιημένη εκδοχή σεναρίων.

Ο Κώστας Γουλιάμος δεν ανήκει σε εκείνη την τάξη των ποιητών που γράφουν και εκδίδουν με διακριτή συχνότητα. Το αντίθετο, θα μπορούσε κανείς να τον εντάξει στη σχολή των ολιγογράφων ποιητών. Από την άλλη, ό ίδιος έχει ομολογήσει στο «Γραφείον Ποιήσεως» της εφημερίδας «Πελοπόννησος» (27.08.2017), ότι τον «γοήτευσαν οι προδρομικές κατευθύνσεις των WilliamCarlosWilliams, T.S . Eliot, E. E. Cummings, IvanGoll και PaulCelan{….} οι πρωτεργάτες του ελληνικού ποιητικού μοντερνισμού», αλλά και η εξπρεσιονιστική γλώσσα των EugenioMontale, OctavioPaz και IrvingLayton. Να σημειωθεί πάντως πως έχει μεταφράσει OctavioPaz ενώ αργότερα, στα χρόνια που έζησε στον Καναδά, γνώρισε και συνδέθηκε με φιλία με τον IrvingLayton.

Για το ποιητικό του έργο έγραψαν, μεταξύ άλλων, ο Τάσος Λειβαδίτης, ο JacquesBouchard, ο Σπύρος Τσακνιάς, ο Αλέξης Ζήρας, ο Γιώργος Καραβασίλης, ο Σάββας Πατσαλίδης, ο Ηλίας Κεφάλας, ο Μάριος Μιχαηλίδης , ο Δημήτρης Μητρόπουλος κλπ.

Ποιήματά του περιλαμβάνονται σε ανθολογίες τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Βόρεια Αμερική, ενώ μέρος του έργου του μεταφράστηκε στ’ αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά.

Ο Κώστας Γουλιάμος έχει ζήσει τα περισσότερα χρόνια της ζωής του εκτός Ελλάδας. Ο ίδιος μάλιστα σε συνεντεύξεις του έχει δηλώσει ότι ανήκει σε εκείνο το είδος μετανάστη «….που αναζητεί σε χώρους και χώρες υλικό για να μπορέσει να απαντήσει στα ερωτήματα που βάζει» (http://www.skalatimes.com/2015/10/25/κώστας-γουλιάμος-ο-διανοούμενος-είνα/)
Γεννημένος το 1955 στην Καλαμάτα, σπούδασε πολιτικές επιστήμες στο Πάντειο και, τελικά, έφυγε απ’ την Ελλάδα, αρχές της δεκαετίας του ‘80, για τον Καναδά με στόχο την εκπόνηση έρευνας για τη διδακτορική του διατριβή.

Στο Quebec και στο Ontario έζησε για πολλά χρόνια ερευνώντας και διδάσκοντας σε πανεπιστήμια τους τομείς της επικοινωνίας και του πολιτισμού.

Από το 2000 ζει και εργάζεται στην Κύπρο, ενώ από το 2014 μέχρι σήμερα εξελέγη δύο φορές Πρύτανης στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο. Είναι ο μόνος Έλληνας πανεπιστημιακός που αναγορεύτηκε σε Επίτιμο Καθηγητή στην Κίνα (LanzhouCity University).

Πριν από λίγο καιρό εξελέγη Τακτικό Μέλος της Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών της Ευρώπης.

Συμμετείχε στην ομάδα ακαδημαϊκών που συνέγραψαν δύο World Reports επί θεμάτων επικοινωνίας, πολιτισμού και μέσων ενημέρωσης, που εκδόθηκαν το 1996 και το 1997 στο Λονδίνο.Κάποια από τα θεωρητικά του βιβλία που εκδόθηκαν στη Βόρεια Αμερική, τίμησαν με τη συμμετοχή τους κορυφαίοι διανοητές της εποχής μας – από τον κάτοχο του βραβείου «Νόμπελ» Νόαμ Τσόμσκι μέχρι τον Κορνήλιο Καστοριάδη.

Για το έργο του έχουν γραφτεί κεφάλαια σε βιβλία αλλά και κριτικές σε ακαδημαϊκά περιοδικά όπως το ‘University of Toronto Quarterly’ που τον κατέταξε στους επιγόνους της Σχολής της Φρανκφούρτης.

Υπήρξε μέλος του Standing Committee για τις Ανθρωπιστικές Σπουδές του European ScienceFoundation (ESF), το οποίο εδρεύει στο Στρασβούργο. Ήταν επίσης μέλος του Scientific Advisory Board του European Social Survey (ESS), του ερευνητικού έργου που έλαβε το πιο σημαντικό βραβείο κοινωνικών επιστημών στην Ευρώπη – το βραβείο Descartes.