Σε μια υψηλού συμβολισμού κίνηση, μήνυμα επανένωσης όλων των τμημάτων του Παρθενώνα, με την επιστροφή των Γλυπτών από το Βρετανικό Μουσείο, έστειλε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με αφορμή τη σημερινή εκδήλωση για την επιστροφή θραυσμάτων των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στο Μουσείο της Ακρόπολης.
«Αυτό το ταξίδι της επιστροφής εκπέμπει από μόνο του ένα ηχηρό μήνυμα επανένωσης όλων των τμημάτων αυτού του μοναδικού μνημείου της ανθρωπότητας» δήλωσε ο πρωθυπουργός στο Μουσείο Ακρόπολης.
Μιλώντας στην αίθουσα του Παρθενώνα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισε ότι «είναι ένα πρώτο αλλά πολύ σημαντικό βήμα στην προσπάθεια να συγκεντρωθούν εδώ, στο Μουσείο της Ακρόπολης, όλα τα μικρότερα και μεγαλύτερα μέρη του διακόσμου του Παρθενώνα που βρίσκονται σήμερα διάσπαρτα σε διάφορα μουσεία ανά τον κόσμο».
Άλλωστε, όπως ανέφερε ο πρωθυπουργός, «η επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα δεν αποτελεί θέμα απόστασης, γιατί, είτε αυτά βρίσκονται εδώ στην Αθήνα είτε οπουδήποτε στον κόσμο, προορισμός τους είναι μόνο ο Ιερός Βράχος και το σπουδαίο αυτό μουσείο».
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης σημείωσε ότι «το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο δείχνει έναν δρόμο ευθύνης και επιστημονικής συνέπειας. Αυτόν τον δρόμο ακολουθεί και συνολικά η ελληνική Πολιτεία, αναβαθμίζοντας σε ανώτατο κυβερνητικό επίπεδο την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο. Ένα αίτημα της UNESCO, ένα αίτημα πια της πλειοψηφίας της κοινής γνώμης και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αλλά και ένα θέμα το οποίο πιστεύω ότι αντιλαμβάνεται και προσωπικά ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, όπως διαπίστωσα στην πρόσφατη συνάντησή μας».
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανέφερε επίσης για τον Βρετανό ομόλογό του: «Με κλασικές σπουδές ο ίδιος, λάτρης της αρχαίας Ελλάδος, είμαι σίγουρος ότι δεν θα εμποδίσει οποιαδήποτε δυνητική μελλοντική συμφωνία, αίροντας κάθε πιθανό πολιτικό πρόσκομμα. Εν ανάγκη, μάλιστα, τροποποιώντας και τον βρετανικό νόμο περί μουσείων ώστε να διευκολυνθεί η επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα».
Σημείωσε επίσης πως «δεν υπάρχουν πια ουσιαστικά επιχειρήματα τα οποία να καθυστερούν αυτό το σημαντικό ζητούμενο των καιρών και των ελληνοβρετανικών σχέσεων. Αυτή την ανάγκη, άλλωστε, θα τη θυμίζει καθημερινά στον φίλο μου Μπόρις η ίδια του η κόρη, στην οποία έδωσε το όνομα της Ίριδας».
«Κίνηση υψηλού συμβολισμού και ουσίας»
Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη τόνισε ότι «η κίνηση αυτή δεν είναι απλώς συμβολική, είναι απολύτως ουσιαστική» και σημείωσε ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα «αποτελούν οργανικά και αναπόσπαστα μέλη ενός σύνθετου αρχιτεκτονήματος και καλλιτεχνικού δημιουργήματος, καθώς συναποτελούν ενιαία και αδιαίρετη φυσική, αισθητική και νοηματική οντότητα».
Η κ. Μενδώνη αναφέρθηκε στον αγώνα της Ελλάδας για τον επαναπατρισμό των Γλυπτών, ο οποίος ξεκίνησε σχεδόν αμέσως με τη συγκρότηση του ελληνικού κράτους και στη συνέχεια διεθνοποιήθηκε και τέθηκε σε συστηματική βάση τη δεκαετία του 1980 από τη Μελίνα Μερκούρη.
Κλείνοντας τον χαιρετισμό της και καλώντας στο βήμα τον πρωθυπουργό, η υπουργός Πολιτισμού ανέφερε: «Επιτρέψτε μου να ευχηθώ το 2022 να είναι η χρονιά που θα σηματοδοτήσει την αντίστροφη μέτρηση για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στη γενέθλια γη των Αθηνών».
Στο πλαίσιο της προσπάθειας να συγκεντρωθεί το σύνολο των αποτμημάτων του διακόσμου του Παρθενώνα που βρίσκονται σε διάφορα μουσεία ανά τον κόσμο, η επανένωση των θραυσμάτων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου είναι το πρώτο βήμα.
Τα θραύσματα προέρχονται από τη ζωφόρο, τις μετόπες και τα αετώματα του Παρθενώνα. Το ένα από αυτά, το επάνω μέρος μιας νεανικής κεφαλής, συνδέεται με τη μορφή του δεύτερου από τα αριστερά επόπτη της πομπής των Παναθηναίων, που εικονίζεται στον λίθο VII της ανατολικής ζωφόρου. Αποτελεί το μοναδικό αυθεντικό θραύσμα του λίθου στο Μουσείο Ακρόπολης, καθώς ο υπόλοιπος βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου. Η δεύτερη κεφαλή αποδίδεται στον πρώτο από αριστερά θαλλοφόρο της πομπής των Παναθηναίων, που εικονίζεται στον λίθο IX της βόρειας ζωφόρου.
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την τοποθέτηση των θραυσμάτων από τους συντηρητές στις μόνιμές τους θέσεις.
«Όλοι ελπίζουμε ότι αυτή η πράξη είναι μια νέα αρχή για την αποκατάσταση των Γλυπτών»
Ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Μουσείου Ακρόπολης Δημήτρης Παντερμαλής τόνισε ότι η σημερινή ημέρα είναι σημαντική για το Μουσείο. «Δεν νομίζω ότι υπάρχει παγκοσμίως άλλο μνημείο που να είναι έτσι διαμελισμένο και να καταβάλλονται προσπάθειες χρόνια τώρα να επανασυνδεθούν τα κομμάτια. Η επανασύνδεση είναι μια ειδική διαδικασία και γι’ αυτό ξεκινήσαμε αρκετά νωρίς» ανέφερε ο κ. Παντερμαλής, για να προσθέσει: «Αυτό το μνημείο δέχεται σήμερα μερικά από τα σπαράγματά του και όλοι ελπίζουμε ότι αυτή η πράξη είναι μια νέα αρχή στο ζήτημα της αποκατάστασης των Γλυπτών του Παρθενώνα».
«Έρχονται σήμερα στο Μουσείο της Ακρόπολης, πρώτα αυτά, από την ίδια μας τη χώρα, για να αποτελέσουν παράδειγμα συνάρθρωσης και άλλων θραυσμάτων και λίθων που έχουν κατά καιρούς διασπαρεί στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες» υπογράμμισε ο γενικός διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης Νίκος Σταμπολίδης.
«Αν, όπως λέγεται, η αρχή είναι το ήμισυ του παντός, η πράξη που συντελείται σήμερα εδώ ήρθε να αποτελέσει τον πρόδρομο για την επανένωση και των μεγάλων Παρθενώνιων τμημάτων που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο, μια επανένωση που περιμένει το ίδιο το σώμα του μνημείου, έτσι όπως αποτυπώνεται, τόσο στην πλειονότητα της βούλησης του βρετανικού λαού αλλά και στην παγκόσμια βούληση, όπως αυτή εκφράστηκε από την απόφαση της UNESCO, στις 29 Σεπτεμβρίου» επισήμανε ο κ. Σταμπολίδης.
Ολόκληρος ο χαιρετισμός του πρωθυπουργού έχει ως εξής:
Κυρία Υπουργέ, κύριε Πρόεδρε, κύριε Γενικέ Διευθυντά, κύριε Γενικέ Γραμματέα, κυρίες και κύριοι, φίλες και φίλοι, σήμερα είμαστε παρόντες σε μια πολύ σημαντική στιγμή για την Ελλάδα, για την Ακρόπολη, για το Μουσείο της Ακρόπολης, για τον παγκόσμιο πολιτισμό.
Όχι μόνο γιατί δέκα θραύσματα των γλυπτών του Παρθενώνα ξαναγυρίζουν στον φυσικό τους χώρο, αλλά και γιατί αυτό το ταξίδι της επιστροφής εκπέμπει από μόνο του ένα ηχηρό μήνυμα επανένωσης όλων των τμημάτων αυτού του μοναδικού μνημείου της ανθρωπότητας.
Πρόκειται, όπως ακούσαμε και από τους πλέον ειδικούς, για μέρη από γλυπτά που κοσμούσαν τη ζωφόρο, τις μετόπες και τα αετώματα του Παρθενώνα. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν δύο κεφαλές από ισάριθμους λίθους της ανατολικής και της βόρειας ζωφόρου και ακόμα δύο τμήματα από γλυπτά του Ποσειδώνα και της Αθηνάς στο δυτικό και στο ανατολικό αέτωμα. Όλα τους ανήκουν στον Παρθενώνιο γλυπτικό διάκοσμο.
Τα πολύτιμα αυτά θραύσματα φυλασσόντουσαν για δεκαετίες στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Τώρα, όμως, επανατοποθετούνται εκεί που τα όρισαν οι δημιουργοί τους και η ιστορία. Και αυτό είναι μία ακόμα απόδειξη πως η επανένωση των Γλυπτών της Ακρόπολης, του Παρθενώνα δεν αποτελεί θέμα απόστασης, γιατί είτε αυτά βρίσκονται εδώ στην Αθήνα είτε οπουδήποτε στον κόσμο, προορισμός τους είναι μόνο ο Ιερός Βράχος και το σπουδαίο αυτό μουσείο.
Αυτό δηλώνει άλλωστε και η προοπτική των δέκα τμημάτων καθώς από σήμερα μαζί με τους υπόλοιπους θησαυρούς του μνημείου θα γίνουν αντικείμενα όχι μόνο του παγκόσμιου θαυμασμού, αλλά και της διεθνούς έρευνας.
Με άλλα λόγια, επιστρέφουν στη μήτρα τους ακριβώς για να απευθυνθούν σε όλους και παντού. Όμως όπως τους πρέπει: με τη δύναμη της ενότητάς τους και όχι με τη μερικότητα του κατακερματισμού τους. Η σημερινή εξέλιξη τιμά νομίζω και τη μνήμη του κορυφαίου αρχαιολόγου, του Γιώργου Δεσπίνη, ο οποίος πρώτος ανέδειξε την προέλευση των συγκεκριμένων θραυσμάτων.
Ενώ, ταυτόχρονα, είναι ένα πρώτο αλλά πολύ σημαντικό βήμα στην προσπάθεια να συγκεντρωθούν εδώ, στο Μουσείο της Ακρόπολης, όλα τα μικρότερα και μεγαλύτερα μέρη του διακόσμου του Παρθενώνα που βρίσκονται σήμερα διάσπαρτα σε διάφορα μουσεία ανά τον κόσμο. Αποστολή των μουσείων άλλωστε είναι να αναδεικνύουν με τον ιδανικότερο τρόπο την ιστορία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Συνεπώς, οφείλουν να συνεργάζονται και όχι να ανταγωνίζονται για ένα παγκόσμιο αγαθό το οποίο, τελικά, δεν τους ανήκει. Και από αυτή την άποψη το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο δείχνει έναν δρόμο ευθύνης και επιστημονικής συνέπειας. Αυτόν τον δρόμο ακολουθεί και συνολικά η ελληνική πολιτεία, αναβαθμίζοντας σε ανώτατο κυβερνητικό επίπεδο την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο.
Ένα αίτημα της UNESCO, ένα αίτημα πια της πλειοψηφίας της κοινής γνώμης και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αλλά και ένα θέμα το οποίο πιστεύω ότι αντιλαμβάνεται και προσωπικά ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, όπως διαπίστωσα στην πρόσφατη συνάντησή μας.
Με κλασικές σπουδές ο ίδιος, λάτρης της αρχαίας Ελλάδος, είμαι σίγουρος ότι δεν θα εμποδίσει οποιαδήποτε δυνητική μελλοντική συμφωνία, αίροντας κάθε πιθανό πολιτικό πρόσκομμα. Εν ανάγκη, μάλιστα, τροποποιώντας και τον βρετανικό νόμο περί μουσείων ώστε να διευκολυνθεί η επανένωση των γλυπτών του Παρθενώνα.
Πρόκειται για μια υπόθεση πολιτική, ηθική με διαστάσεις παγκόσμιες, πολιτιστικές, πάντως όχι τεχνικές ή αυστηρά νομικές. Γιατί ως μοναδική περίπτωση η αποκατάσταση μιας πληγής που άνοιξε βίαια και παράνομα ο λόρδος Έλγιν δεν πιστεύω ότι θα προκαλέσει καμία ουσιαστική αναστάτωση στις σχέσεις μεταξύ των μουσείων.
Από την άλλη πλευρά, όπως έχω δηλώσει, η δικαιωμένη Ελλάδα θα είναι πρόθυμη να εκθέσει με μεγαλύτερη άνεση, με μεγαλύτερη ευκολία, σπάνιους θησαυρούς της παντού στον κόσμο, ξεκινώντας από το Βρετανικό Μουσείο.
Δεν υπάρχουν, λοιπόν, πια, ουσιαστικά επιχειρήματα τα οποία να καθυστερούν αυτό το σημαντικό ζητούμενο των καιρών και των ελληνοβρετανικών σχέσεων. Αυτή την ανάγκη, άλλωστε, θα τη θυμίζει καθημερινά στον φίλο μου Μπόρις η ίδια του η κόρη, στην οποία έδωσε το όνομα της Ίριδας.
Κυρίες και κύριοι, σήμερα γίνεται ένα σημαντικό πρώτο βήμα, γίνεται μια αρχή και σε λίγο θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε την τοποθέτηση δύο θραυσμάτων σε αυτό το μοναδικό έργο για το οποίο τόσο όμορφα μίλησε ο καθηγητής, ο κ. Παντερμαλής, τη ζωφόρο του Παρθενώνα, ένα έργο το οποίο ουσιαστικά αναπαριστά την ιστορία της πρώτης δημοκρατικής κοινωνίας στην ακμή της.
Μια κοινωνία η οποία μπορεί και γιορτάζει ειρηνικά με κοινωνική αλληλεγγύη τη συνύπαρξή της μέσα από ένα μοναδικό έργο πολιτιστικής απεικόνισης, έτσι όπως το βλέπουμε σήμερα στη ζωφόρο του Παρθενώνα.
Αυτή η καταπληκτική ζωφόρος, λοιπόν, ειδικά αυτές τις μέρες όπου η σημασία της δημοκρατίας επανέρχεται στο προσκήνιο, δεν μπορεί να παραμένει διαμελισμένη. Και γι’ αυτό και το αίτημα της επιστροφής, της επανένωσης των γλυπτών του Παρθενώνα, ειδικά σε αυτή την ξεχωριστή συγκυρία για τη δημοκρατία στον κόσμο, αποκτά τη δική του ξεχωριστή αξία.
Κλείνω, λοιπόν, με την ευχή να έχουμε σύντομα και άλλα τέτοια γεγονότα, γιατί κάθε τμήμα του Παρθενώνα το οποίο επιστρέφει εδώ στον μόνο του φυσικό χώρο, που είναι το Μουσείο της Ακρόπολης, δεν μεγεθύνει απλά το μεγαλείο του μνημείου, αλλά και την αρετή του σύγχρονου πολιτισμού, όταν αυτός τιμά πια τις αφετηρίες του, κάτι που θα αποδειχθεί και οριστικά όταν και το σύνολο των Γλυπτών επιστρέψουν, επιτέλους, στην πατρίδα τους, στο σπίτι τους, που δεν είναι άλλο από το Μουσείο της Ακρόπολης. Σας ευχαριστώ πολύ και εύχομαι καλή χρονιά.
