Το τριήμερο φεστιβάλ με τις μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων επιστρέφει στην Κόνιτσα. Μπορεί ένα φεστιβάλ στα βουνά της Ηπείρου να σε μυήσει στη μουσική των Βαλκανίων;
Την περασμένη χρονιά, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και ο Κρίστοφερ Κινγκ εγκαινίασαν ένα φεστιβάλ που απέσπασε διεθνή αναγνώριση, καθώς επαναπροσδιόρισε τη λαϊκή μουσική της Ελλάδας και των νότιων Βαλκανίων ως μια διαρκώς εξελισσόμενη, δυναμική διαδικασία.
Φέτος, αυτή η εξερεύνηση συνεχίζεται, εμβαθύνοντας στις ρίζες και στα παρακλάδια αυτής της μουσικής σε όλη την Ελλάδα και στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Το τριήμερο φεστιβάλ «Γιατί ‘ναι μαύρα τα βουνά ’24: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων» από τις 28 έως τις 30 Ιουνίου, φωτίζει επίσης τον αδιαφιλονίκητο ρόλο που είχαν – και εξακολουθούν να έχουν – οι κοινότητες των Ρομά και οι καλλιτέχνες τους στη δημιουργία αυτής της μουσικής.
Από τις θρυλικές «πλάκες» γραμμοφώνου 78 στροφών με δημοτικά τραγούδια της συλλογής του Κρίστοφερ Κινγκ μέχρι μουσικούς και χορευτές από την Ελλάδα και τα Βαλκάνια, προβολές ταινιών του Viktor Gjika και του Νίκου Ζιώγα και εργαστήρια ανοιχτά στο κοινό, οι τρεις μέρες του «Γιατί ‘ναι μαύρα τα βουνά ’24» αποτελούν μια καθηλωτική ηχητική και οπτική εμπειρία που θα μεταμορφώσει όσους και όσες τις παρακολουθήσουν.
Στο φεστιβάλ έχουν προσκληθεί μουσικά συγκροτήματα και τραγουδιστές/τραγουδίστριες από όλη την Ελλάδα, την Αλβανία, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Βουλγαρία και την Κροατία, για να ερμηνεύσουν και να παρουσιάσουν τη μουσική τους, μαζί με χορευτές και χορεύτριες που θα τους συνοδεύουν. Έχει υπάρξει επίσης ειδική μέριμνα για συνεργασία με χορευτικούς συλλόγους της Ηπείρου. Για κάθε ημέρα των εκδηλώσεων, ο Κρίστοφερ Κινγκ θα κάνει μια σύντομη παρουσίαση, βασισμένη σε ηχογραφήσεις του εμπορίου που έγιναν μεταξύ 1913 και 1958, προερχόμενες από την προσωπική του δισκογραφική συλλογή. Επιπλέον, τις δύο πρώτες βραδιές του τριημέρου (Παρασκευή και Σάββατο) θα γίνει προβολή ταινίας που σχετίζεται, τόσο με την περιοχή, όσο και με τη μουσική. Οι προβολές αυτές θα πλαισιωθούν μέσα από τοποθετήσεις του Κρίστοφερ Κινγκ, των σκηνοθετών και συγγενών τους.
Ο Κρίστοφερ Κινγκ, εθνομουσικολόγος, συγγραφέας, παραγωγός και θιασώτης της παραδοσιακής μουσικής, και καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ σημειώνει: «Αυτή η δεύτερη χρονιά του ‘Γιατί ‘ναι μαύρα τα βουνά: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων’ εστιάζει την προσοχή μας σε δύο θέματα: τη σύγχρονη έννοια της μουσικής σύγκλισης και τον ρόλο των Ρομά στη μουσική των νότιων Βαλκανίων. Αυτό που ακούμε σήμερα σε όλη την Ελλάδα και τα Βαλκάνια, είναι αποτέλεσμα ανθρώπων που διατηρούν αλλά και προσαρμόζουν τη μουσική τους, προκειμένου αυτή να παραμείνει επίκαιρη, ζωντανή και δυναμική. Αν η μουσική είναι όντως απαραίτητη ως εργαλείο για την επιβίωσή μας, τότε τα εργαλεία μας πρέπει να είναι εξίσου προσαρμόσιμα με εμάς. Διαφορετικά, και οι δύο θα πάψουμε να υπάρχουμε. Και δεν υπάρχει πιο πλούσιο μέρος, με μουσική τόσο θετική απέναντι στη ζωή, από την Ελλάδα και τα νότια Βαλκάνια.
Τα σημερινά εθνικά σύνορα στα νότια Βαλκάνια προέκυψαν από την κατάρρευση της πολυεθνοτικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στις αρχές του 20ου αιώνα. Οι μουσικές παραδόσεις των νότιων Βαλκανίων αντανακλούσαν ένα μωσαϊκό διαφόρων εθνοτικών, γλωσσικών και θρησκευτικών ομάδων που κατοικούσαν στην ευρύτερη περιοχή. Ωστόσο, η μουσική σε αυτές τις περιοχές απέκτησε εθνικά χαρακτηριστικά, παρακάμπτοντας τα εθνοτικά, καθώς τα σύνορα παγιώνονταν και γίνονταν μετακινήσεις πληθυσμών. Παρ’ όλα αυτά, οι κοινές καταβολές αυτών των διαφορετικών μουσικών παραδόσεων εξακολουθούν να είναι εμφανείς μέχρι σήμερα, καθώς εξελίσσονται στις σύγχρονες μορφές τους. Το ‘Γιατί ‘ναι μαύρα τα βουνά ’24: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων’ διερευνά το πώς αυτές οι παραδόσεις έχουν αναπτυχθεί, μεταβληθεί, αφομοιωθεί και εκδηλωθεί κατά τον 21ο αιώνα».
Οι εκδηλώσεις αποτελούν αποκλειστική παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και φιλοξενούνται με ελεύθερη είσοδο στο Σπίτι της Χάμκως στην Κόνιτσα, ένα πνευματικό κέντρο της νοτιοβαλκανικής μουσικής.
