Στοιχεία για ανθρωποθυσίες στην προϊστορική Κρήτη φέρνουν στο φως οι ανασκαφές στο μινωικό ανακτορικό κέντρο των Χανίων, στον λόφο Καστέλλι. Στοιχεία για ανθρωποθυσίες έχουν έλθει στο φως και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, αλλά δεν έχουν αρχαιολογικά τεκμηριωθεί, εκτός από την περίπτωση στις Αρχάνες, στην Κρήτη.
Οι συστηματικές ανασκαφές που πραγματοποίησε η ΚΕ Εφορεία Προϊστορικών Κλασικών Αρχαιοτήτων στην οδό Κατρέ, στον Λόφο Καστέλλι, τους τελευταίους μήνες του 2009, δεν αποκάλυψαν μόνο την περιοχή της δυτικής εισόδου της ανακτορικής εγκατάστασης της Κυδωνίας (14ος-13ος αιώνας), όπως αυτή ήταν διαμορφωμένη στα μυκηναϊκά χρόνια.
Στον αύλειο χώρο σημαντικού οικοδομήματος, όπως δείχνουν «οι μεγάλοι πεσμένοι καλοδουλεμένοι λίθοι και η βάση κίονα», βρέθηκαν στοιχεία που οδηγούν στο συμπέρασμα πως εκεί «διεξάγονταν θυσίες αιματηρές και αναίμακτες, όπως υποδηλώνουν όχι μόνο οι καμένοι καρποί και τα πολυάριθμα άκαυτα οστά ζώων (ανάμεσά τους οστά αιγοπροβάτων και αιγάγρων) αλλά κυρίως ο ξεχωριστός τρόπος απόθεσής τους.» Το πιο σημαντικό από όλα τα ευρήματα στον χώρο που οδηγούν στην υπόθεση των ανθρωποθυσιών «είναι τα ανθρώπινα οστά που ανήκουν σε μία μόνο νεαρή γυναίκα, τα οποία έχουν αποτεθεί, όπως ακριβώς και τα σφάγια των ζώων». Όταν ολοκληρωθεί η ανασκαφή και μελετηθούν λεπτομερώς όλα τα δεδομένα της, οι αρχαιολόγοι θα μιλήσουν με βεβαιότητα για τα συμπεράσματά τους.
Στα σημαντικά ευρήματα περιλαμβάνεται, επίσης, τμήμα πήλινης πινακίδας Γραμμικής Β γραφής, με αναφορά σε ανδρικό κύριο όνομα.
Όπως σημειώνει στο VETO η διευθύντρια της ΚΕ Εφορείας Προϊστορικών Κλασικών Αρχαιοτήτων και επικεφαλής της ανασκαφής δρ Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, «οι πινακίδες επιβεβαιώνουν πως βρισκόμαστε στον χώρο του ανακτόρου». Όπως λέει η κυρία Βλαζάκη, πρόκειται για την πέμπτη επιγραφή Γραμμικής Β που αποκαλύπτεται στην περιοχή του λόφου. «Βρισκόμαστε», λέει, «κοντά στη δυτική είσοδο του ανακτόρου.»
«Κορυφαίο εύρημα της τελευταίας ανασκαφικής περιόδου», θεωρούν οι ανασκαφείς, «την αποκάλυψη τμήματος ορθογώνιας κατασκευής, το σχήμα και η θέση της οποίας παραπέμπουν σε βωμό. Κατά μήκος της νότιας πλευράς της κατασκευής, σε καμένο αυτή τη φορά στρώμα και πάνω στο δάπεδο της αυλής, βρέθηκαν πέντε τουλάχιστον ζεύγη κεράτων αιγάγρων καθώς και τέσσερα πήλινα αγγεία, χαρακτηριστικά προϊόντα του φημισμένου τοπικού κεραμικού εργαστηρίου της Κυδωνίας». Τα αγγεία χρονολογήθηκαν στο α’ μισό του 13ου αι. π.Χ, χρονολογία που, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, υποδηλώνει τον ακριβή χρόνο των ευρημάτων που αποκαλύπτονται στη συγκεκριμένη θέση. η οποία καταστράφηκε από μεγάλη πυρκαγιά.
Εκτός από το τμήμα της πήλινης πινακίδας Γραμμικής Β’, αποκαλύφθηκαν ένα μικρότερο τμήμα πινακίδας Γραμμικής Α, με κατάλογο προϊόντων, καθώς και «ένα πήλινο ενεπίγραφο δισκίο που συνδέεται με τον χαρακτήρα του ανακτόρου κατά την προηγούμενη νεοανακτορική περίοδο (17ος -15ος αι. π.Χ». Το εύρημα αυτό επιβεβαιώνει, σημειώνουν οι αρχαιολόγοι, «το πλούσιο νεοανακτορικό αρχείο των Χανίων που ήλθε στο φως το 1973, σε παρακείμενο οικόπεδο: 72 θραύσματα πινακίδων Γραμμικής Α, 104 πήλινα δισκία, 86 πήλινα σφραγίσματα».
Όπως ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού, στην ανασκαφή συμμετέχουν, επίσης, η αρχαιολόγος Ευτυχία Πρωτοπαπαδάκη, η ανθρωπολόγος δρ Τίνα McGeorge, η αρχαιοβοτανολόγος δρ Ανάγια Σαρπάκη και η ζωοαρχαιολόγος δρ Δήμητρα Μυλωνά.
