Ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, Φιλόθεος έδωσε διευκρινίσεις το πρωί της Τετάρτης, για τη διαφωνία του σχετικά με την αφίσα της ταινίας «Αδέσποτα κορμιά» στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, εξηγώντας ότι «δεν κήρυξα κανέναν ιερό πόλεμο». Παράλληλα ο κ. Φιλόθεος ξεκαθαρίζει ότι όσοι συγκεντρώθηκαν έξω από το Ολύμπιον το βράδυ της Τετάρτης δεν ήταν πιστοί αλλά μέλη ακροδεξιών οργανώσεων.

«Η επιστολή μου δεν κήρυξε κανέναν ιερό πόλεμο. Δεν υπήρξε ούτε επιστολή γεμάτη οργή ούτε τίποτα. Κατέθεσα μια μαρτυρία και τίποτα παραπάνω. Την αφίσα αυτή τη θεωρώ προσβλητική γιατί απεικονίζει το πρόσωπο της Παναγίας πάνω στον σταυρό με τον τρόπο τον οποίο το απεικονίζει και εξέφρασα την άποψή μου» είπε χαρακτηριστικά στον ΑΝΤ1 ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης.

Όσον αφορά το κάλεσμα για τη συγκέντρωση, ο κ. Φιλόθεος είπε ότι «δεν ήταν πιστοί ήταν μέλη ακροδεξιών οργανώσεων. Είχαν βγάλει και μια αφίσα “Ιερός Λόχος” δεν έχουν σχέση με την εκκλησία. Η επιστολή μου δεν έχει κανέναν χαρακτήρα ιερού πολέμου, ούτε οργής ούτε τίποτα άλλο».

Ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Φιλόθεος στη γραπτή επιστολή του ζήτησε να μην αναρτηθεί δημόσια η «βαθύτατα προκλητική για το θρησκευτικό συναίσθημα των χριστιανών της πόλης», όπως την χαρακτηρίζει, αφίσα του ντοκιμαντέρ της Ελένης Ψύκου «Αδέσποτα κορμιά», με την εσταυρωμένη, ημίγυμνη έγκυο γυναίκα.

Αξίζει να αναφερθεί πως η Ελίζ Ζαλαντό, Γενική Διευθύντρια του εμβληματικού Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης απάντησε στον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, Φιλόθεο, ο οποίος αντέδρασε για την αφίσα του ντοκιμαντέρ «Αδέσποτα κορμιά» της Ελίνας Ψύκου.

«Οι πράξεις απαγόρευσης ή λογοκρισίας είναι αντίθετες όχι μόνο στις αξίες μου αλλά και αντίθετες στους νόμους του κράτους μας» επισημαίνει η Ελίζ Ζαλαντό

Η Ελίζ Ζαλαντό προσκαλεί τον μητροπολίτη Θεσσαλονίκης στην προβολή για να διαπιστώσει «ιδίοις όμμασι ότι το ντοκιμαντέρ αυτό διατρέχεται από την επιθυμία της δημιουργού να καταγράψει τις αγωνίες ανθρώπων που υποφέρουν διότι περιορίζεται η ελευθερία τους. Ως γυναίκα, μητέρα και εργαζόμενη, βλέπω κι εγώ με ανησυχία ότι ο κόσμος, εν έτει 2024, μοιάζει να πηγαίνει πίσω».

Ο Μητροπολίτης μεταξύ άλλων έγραψε στην επιστολή του: «Τείνει, δυστυχῶς, νὰ καταστεῖ συνήθεια, τὰ τελευταῖα χρόνια, ἡ ἐκ μέρους διαφόρων “καλλιτεχνῶν” χρησιμοποίηση τῶν ἱερῶν Προσώπων τῆς Πίστης, ὄχι γιὰ νὰ ἀποδώσουν τὸν ἁρμόζοντα σεβασμὸ καὶ νὰ ἐκφράσουν τὴν πρέπουσα εὐλάβεια πρὸς Αὐτά, ἀλλὰ γιὰ νὰ “διαφημίσουν” έκδηλώσεις καὶ δημιουργήματα τέχνης. Αὐτὲς οἱ διαφημίσεις ὑπὸ τὸ πρόσχημα μιᾶς ἀμφίβολης καλλιτεχνικὰ γραφιστικῆς προσέγγισης, ἀγγίζουν – ἐνίοτε δὲ καὶ ὑπερβαίνουν－ τὰ ὅρια τῆς κακόβουλης πρόκλησης καὶ τῆς κακοποιητικῆς πρόθεσης».

«Αδέσποτα κορμιά»

Το θέμα του ντοκιμαντέρ, όπως αναφέρεται στη διαδικτυακή ιστοσελίδα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου είναι: «Η Ρόμπιν είναι έγκυος, αλλά δε θέλει να γίνει μητέρα. Η Κατερίνα θέλει αλλά δεν μπορεί. H Κική θέλει απλώς να πεθάνει με αξιοπρέπεια. Όμως η άμβλωση, η εξωσωματική γονιμοποίηση και η ευθανασία αντίστοιχα δεν είναι νόμιμες στις χώρες τους.

Τα Αδέσποτα κορμιά εξερευνούν τη σωματική αυτονομία σε μια Ευρώπη, όπου επιτρέπεται να ταξιδέψεις, να εργαστείς, να καταναλώσεις ελεύθερα αλλά όχι απαραίτητα να ζήσεις ή να πεθάνεις όπως επιθυμείς».

Η απάντηση της Ελίζ Ζαλαντό

«Παναγιώτατε,

Διάβασα με προσοχή την επιστολή που μου αποστείλατε, η οποία καθόλου δεν με υπέβαλε σε ταλαιπωρία- όπως πολύ ευγενικά αναφέρετε. Εν αντιθέσει, χάρηκα που μου κοινοποιήσατε τις εξόχως ενδιαφέρουσες απόψεις σας. Καταρχάς, σας ευχαριστώ για τις θερμές ευχές σας για την επιτυχία του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, καθώς και για το γεγονός ότι «σας γεμίζουν χαρά και ελπίδα οι καλλιτεχνικές μας δραστηριότητες, οι πρωτοβουλίες μας για ενίσχυση της κινηματογραφικής κοινότητας, οι συναντήσεις δημιουργών και καλλιτεχνών – ιδίως νέων». Το κεντρικό θέμα της επιστολής σας είναι το ντοκιμαντέρ της κ. Ελίνας Ψύκου Αδέσποτα κορμιά που συμμετέχει στο Διεθνές Διαγωνιστικό του φετινού μας Φεστιβάλ.

Θα χαρώ να συναντηθούμε μετά το τέλος του Φεστιβάλ μας και να συζητήσουμε από κοντά αυτό το θέμα. Μέχρι τότε επιτρέψτε μου να σας εκφράσω κι εγώ, με φιλόκαλη και ειλικρινή διάθεση, μερικές σκέψεις που έκανα κατά την ανάγνωση της επιστολής σας.

Στην πραγματικότητα οι σκέψεις μου εδράζονται σε δύο άξονες. Ο πρώτος είναι καθαρά νομικός και δικαιοκρατικός. Όπως πολύ σωστά αναφέρετε, το ντοκιμαντέρ της κ. Ψύκου «εξερευνά τη σωματική αυτονομία στην Ευρώπη των πολλών ελευθεριών». Σας προσκαλούμε στην προβολή για να διαπιστώσετε ιδίοις όμμασι ότι το ντοκιμαντέρ αυτό διατρέχεται από την επιθυμία της δημιουργού να καταγράψει τις αγωνίες ανθρώπων που υποφέρουν διότι περιορίζεται η ελευθερία τους. Ως γυναίκα, μητέρα και εργαζόμενη, βλέπω κι εγώ με ανησυχία ότι ο κόσμος, εν έτει 2024, μοιάζει να πηγαίνει πίσω».

«Η βία, οι επιθέσεις κατά των γυναικών, οι γυναικοκτονίες αυξάνονται συνεχώς. Αυξάνονται και οι επιθέσεις κατά αδυνάτων και διαφορετικών. Μόλις χθες στην πλατεία Αριστοτέλους, μια ανάσα από την έδρα του Φεστιβάλ μας, είδαμε με φρίκη και αγανάκτηση μια αήθη και βίαιη επίθεση εναντίον δυο διεμφυλικών ατόμων, τα οποία διασώθηκαν καθαρά από τύχη. Αυξάνονται επίσης τα απολυταρχικά καθεστώτα που περιορίζουν την ελευθερία, καταπατούν βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και αμφισβητούν την έννοια της Δημοκρατίας.

«Δεν ακολουθεί βεβαίως τη γνωστή εκκλησιαστική τεχνοτροπία, όμως εκατοντάδες καλλιτέχνες από την Αναγέννηση ως τις μέρες μας χρησιμοποίησαν διαφορετικές τεχνοτροπίες για να απεικονίσουν τα Πάθη του Χριστού και να τα ταυτίσουν αλληγορικά με τις αγωνίες των αενάως πασχόντων ανθρώπων»

Η Δημοκρατία είναι ένας θεσμός υπέροχος που μας καλεί να συμβιώνουμε με άτομα, τα οποία ενδεχομένως έχουν διαφορετικές απόψεις από τις δικές μας. Αν αυτές οι απόψεις δεν κηρύσσουν το μίσος και δεν καλούν σε παράνομες πράξεις, αν δεν απειλούν τις θεμελιώδεις αρχές της ελευθερίας και της Δημοκρατίας κι αν δεν παραβαίνουν τους υπάρχοντες νόμους, τότε οφείλουμε να τις ακούμε μέσα στο πλαίσιο μιας κοινωνίας αποδοχής και αγάπης.

Κατανοώ ότι η διαφημιστική αφίσα της ταινίας Αδέσποτα Κορμιά εκφράζει ίσως απόψεις αντίθετες από τις δικές σας. Το ίδιο είμαι σίγουρη ότι συμβαίνει και με άλλα καλλιτεχνικά έργα που παρουσιάζονται σε κινηματογραφικές αίθουσες, τηλεοπτικούς σταθμούς, αίθουσες τέχνης και μουσεία. Μα κι εγώ όμως βλέπω έργα που δεν μου αρέσουν και ακούω απόψεις που είναι αντίθετες στις δικές μου.

Σε καμία περίπτωση όμως δεν θα μπορούσα να ζητήσω την απαγόρευσή τους, ή την απόσυρσή τους, διότι αυτό αντίκειται στο Κράτος Δικαίου».

«Το ίδιο συμβαίνει και με την αφίσα της ταινίας Αδέσποτα Κορμιά. Ως καλλιτεχνικό έργο μπορεί να διαβαστεί με πολλούς τρόπους και να προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις. Χωρίς να έχουμε καμία σχέση με τη δημιουργία της, έχουμε ακούσει στο Φεστιβάλ πολλές διαφορετικές απόψεις: από θετικές και εγκωμιαστικές, έως προσβλητικές και απειλητικές. Όμως ούτε εγώ ούτε κανείς άλλος επίσημος φορέας μπορεί να την απαγορεύσει από τη στιγμή που δεν παραβιάζει το Σύνταγμα και τους νόμους. Αντιλαμβάνομαι λοιπόν τον προβληματισμό σας για τη συγκεκριμένη αφίσα.

Σας παρακαλώ, όμως, να κατανοήσετε κι εσείς ότι οι πράξεις απαγόρευσης ή λογοκρισίας είναι αντίθετες όχι μόνο στις αξίες μου αλλά και αντίθετες στους νόμους του κράτους μας. Υπάρχει όμως κι ένας δεύτερος άξονας πάνω στον οποίο εδράζονται οι σκέψεις μου, κι αυτός είναι περισσότερο θεωρητικός. Μου γράφετε ότι τα τελευταία χρόνια διάφοροι καλλιτέχνες «χρησιμοποιούν τα ιερά Πρόσωπα της Πίστης για να διαφημίσουν εκδηλώσεις και δημιουργήματα τέχνης, υπερβαίνοντας τα όρια της κακόβουλης πρόκλησης και της κακοποιητικής πρόθεσης».

Η αλήθεια είναι ότι συμβαίνει και αυτό, όχι όμως με την αφίσα της κ. Ψύκου, η οποία δεν πιστεύω ότι προσβάλλει «την ελεύθερη διάθεση της αγάπης μας για τον Χριστό, την Εκκλησία Του και τα ιερά Πρόσωπα της Πίστης μας».

Δεν υπάρχει κάτι προσβλητικό ή χλευαστικό σε αυτή την αφίσα.

Δεν ακολουθεί βεβαίως τη γνωστή εκκλησιαστική τεχνοτροπία, όμως εκατοντάδες καλλιτέχνες από την Αναγέννηση ως τις μέρες μας χρησιμοποίησαν διαφορετικές τεχνοτροπίες για να απεικονίσουν τα Πάθη του Χριστού και να τα ταυτίσουν αλληγορικά με τις αγωνίες των αενάως πασχόντων ανθρώπων. Πιστεύω δηλαδή ότι η συγκεκριμένη αφίσα, όπως μου γράφετε κι εσείς, επιδιώκει «την ψυχική ανάταση και Ανάσταση, την αποκατάσταση του ανθρώπου στο πρωτόκτιστο κάλλος της Θεότητος».

Επιτρέψτε μου τέλος, Παναγιώτατε, να εκφράσω την άποψη ότι ο Σταυρός του Κυρίου δεν είναι μόνον ένα σύμβολο πίστης, μια απλή εικόνα που αναπαράγεται στατικά ανά τους αιώνες, αλλά και ένας συμπεριληπτικός τόπος και ένας εν κινήσει τρόπος που αγκαλιάζει τον πεπτοκώτα άνθρωπο, τον πάσχοντα άνθρωπο, τον εσαεί ξένο, τον οποίο οφείλουμε να υποδεχόμαστε με ταπεινότητα, κατανόηση και αγάπη. Με τον ίδιο τρόπο που υποδεχθήκαμε τον Ιησού με τα παρακάτω λόγια του Ύμνου: «δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, ἵνα κρύψω ἐν τάφῳ, ὃς ὡς ξένος οὐκ ἔχει τὴν κεφαλὴν ποῦ κλίνῃ».

Με βαθιά εκτίμηση,
Ελίζ Ζαλαντό
Γενική Διευθύντρια Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.