«Φαντάσου όλοι οι άνθρωποι να ζουν εν ειρήνη. Μπορεί να πεις ότι είμαι ονειροπόλος, αλλά δεν είμαι ο μοναδικός»… τραγούδησε ο Τζον Λένον το 1971, ένα τραγούδι που επί 40 και πλέον χρόνια παρέμενε και παραμένει επίκαιρο.
Άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, μικροί και μεγάλοι, ανεξαρτήτως θρησκείας, φυλής, πολιτισμικών καταβολών και τρόπου ζωής, έχουν σιγοψιθυρίσει τους στίχους αυτούς, σαν προσευχή, σαν έναν σκοπό που γεμίζει τις καρδιές τους με ελπίδα.
O Τζον Γουίνστον Όνο Λένον ήταν κάτι παραπάνω από τραγουδοποιός, υπήρξε προάγγελος μιας επανάστασης και αγγελιοφόρος της γενιάς του, σε μια εποχή κατά την οποία σε παγκόσμια κλίμακα σημειώθηκαν τεράστιες αλλαγές.
Ήταν η εποχή της αμφισβήτησης. Οι νέοι στα μέσα της δεκαετίας του ’60 ζητούσαν ένα και μόνο πράγμα: Την απόλυτη ελευθερία: Ελευθερία έκφρασης, βούλησης, λόγου…
Αυτή την ελευθερία εξέφρασαν τα θρυλικά «Σκαθάρια», οι επαναστάτες της μουσικής, οι εισηγητές μιας νέας εποχής στη μουσική βιομηχανία.
Το όνειρο του αρχηγού και εμπνευστή τους Τζον Λένον ήταν μόνο ένα: να αλλάξει τον κόσμο, πράγμα το οποίο κατά κάποιο τρόπο το κατάφερε.
Ο Τζον Λένον γεννήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 1940 και δολοφονήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 1980 από τα πυρά του ένοπλου Μαρκ Τσάπμαν.
Η ζωή πριν από τους Beatles
Η μητέρα του Τζούλια Στάνλεϊ ήταν κόρη αξιωματικού, ενώ ο πατέρας του, ο Άλφρεντ Λένον, εργαζόταν ως σερβιτόρος σε πλοία που πραγματοποιούσαν ταξίδια στον Ατλαντικό, κατά τη διάρκεια των οποίων τραγουδούσε ή συμμετείχε σε μουσικές συναυλίες. Μετά τη γέννηση του γιου του εκείνος εγκατέλειψε την οικογένεια, ενώ η μητέρα του ανέθεσε τη φροντίδα του Τζον Λένον στην αδελφή της Μαίρη (Μίμι) και τον σύζυγό της Τζορτζ Σμιθ, ο οποίος διατηρούσε γαλακτοκομείο.
Ως μαθητής υπήρξε δημοφιλής για τον ατίθασο χαρακτήρα του, τον οποίο ο ίδιος περιέγραψε λέγοντας: «Ήμουν εκείνος για τον οποίο όλοι οι γονείς έλεγαν στα παιδιά τους: το νου σου, μακριά από αυτόν».
Την ίδια περίοδο, οργάνωσε τη δική του skiffle ορχήστρα, με την ονομασία The Quarrymen, στην οποία αργότερα προσχώρησε και ο Πολ Μακάρτνεϊ.
Η επίδραση του Μακάρτνεϊ υπήρξε έντονη, οδηγώντας στην υιοθέτηση μιας περισσότερο επαγγελματικής φυσιογνωμίας του συγκροτήματος, από το οποίο σύντομα απομακρύνθηκαν τα μη καταρτισμένα μέλη, ενώ προσχώρησε σε αυτό ο φίλος του Μακάρτνεϊ Τζορτζ Χάρισον. Επιπλέον, το συγκρότημα εγκατέλειψε τη φολκ μουσική, στρεφόμενο προς το είδος του ροκ εν ρολ, με έντονες επιρροές από μουσικούς όπως ο Έλβις Πρίσλεϊ, ο Τσακ Μπέρι ή ο Λιτλ Ρίτσαρντ, και σταδιακά μετεξελίχθηκε στο σχήμα των Beatles. Στις 23 Αυγούστου 1962 ο Λένον παντρεύτηκε για πρώτη φορά, τη Σύνθια Πάουελ, συμφοιτήτριά του στη Σχολή Καλών Τεχνών του Λίβερπουλ και έγκυος στον γιο του Τζούλιαν Λένον, που γεννήθηκε τον επόμενο χρόνο στις 8 Απριλίου.
Η ζωή με τα «Σκαθάρια»
Έναν μήνα μετά τον γάμο του ηχογράφησε με τους Beatles τον πρώτο τους δίσκο Love Me Do, ο οποίος κατέκτησε τη 17η θέση στη Μεγάλη Βρετανία, μια σημαντική επιτυχία για ένα άγνωστο μέχρι τότε συγκρότημα της επαρχίας.
Ακολούθησε ο επόμενος δίσκος Please Please Me, ο οποίος κατέλαβε την πρώτη θέση σηματοδοτώντας την ανοδική πορεία του συγκροτήματος. Μαζί με τον Μακάρτνεϊ, ο Λένον υπήρξε ηγετική φυσιογνωμία των Beatles, που στη διάρκεια της δεκαετίας 1960-1970 κατάφεραν να αναρριχηθούν στην κορυφή της δόξας.
Υπήρξε ένας από τους κύριους συνθέτες του συγκροτήματος, τραγουδιστής και κιθαρίστας, συμμετέχοντας συχνά και στο πιάνο. Οι πρώτες συνθέσεις του διακρίνονταν για την απλοϊκή τους μορφή, όμως από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 ο Λένον άρχισε να ωριμάζει ως συνθέτης.
Sex, drugs and rock ’n’ roll
Οι συνθέσεις του κατά τη διετία 1966-67 έκαναν ιδιαίτερα αισθητή την επίδραση των «ψυχεδελικών» πειραματισμών του με το LSD, με χαρακτηριστική στιγμή την ηχογράφηση του δίσκου Sergeant Pepper’s Lonely Hearts Club Band (1967). Η προσωρινή απομάκρυνσή του από τα ναρκωτικά συνδυάστηκε με τη γνωριμία του με τον Ινδό γιόγκι Μαχαρίσι Μαχές και τον υπερβατικό διαλογισμό. Ο Λένον παρακολούθησε μαθήματα του Μαχαρίσι στην Ουαλία, ενώ στις αρχές του 1968 τον επισκέφτηκε στην κατοικία του στην Ινδία. Αργότερα, υπήρξε περισσότερο επικριτικός απέναντί του, δηλώνοντας όμως πως αποτέλεσε για τον ίδιο ένα είδος πατρικού προτύπου.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 ο Λένον συνδέθηκε με τη Γιαπωνέζα καλλιτέχνιδα Γιόκο Όνο, την ίδια περίπου περίοδο που δρομολογήθηκε το διαζύγιό του με τη Σύνθια Πάουελ. Η αρχική γνωριμία τους χρονολογείται το Νοέμβριο του 1966, όταν ο Λένον επισκέφτηκε μια έκθεση τέχνης της Όνο και έκτοτε ξεκίνησε η καλλιτεχνική τους συνεργασία. Το 1968 ο Λένον εγκαινίασε μια ατομική έκθεση στη Robert Fraze Gallery του Λονδίνου, με τον γενικό τίτλο «You are here» («Είσαι εδώ»), αφιερωμένη στη Γιόκο Όνο ως ένδειξη της αγάπης του για εκείνη. Στα τέλη του 1968 συμμετείχαν, επίσης, στην ταινία «Rock and Roll Circus» των Rolling Stones. Η σχέση τους, την οποία ο Λένον χαρακτήρισε ως «σχέση δασκάλου και μαθητή», με τον ίδιο στη θέση του μαθητή, πυροδότησε αρκετές αρνητικές κριτικές, εστιάζοντας κυρίως στην προσωπικότητα της Γιόκο Όνο, στην εξωσυζυγική σχέση που διατηρούσε μαζί της ο Λένον για ένα διάστημα, αλλά και στην κυκλοφορία του δίσκου Unfinished Music No.1: Two Virgins που ηχογράφησαν μαζί.
Το φθινόπωρο του 1969 ο Λένον ηχογράφησε μαζί με τους Beatles τον τελευταίο δίσκο του συγκροτήματος, με τίτλο Abbey Road. Οι σχέσεις των μελών είχαν ήδη αρχίσει να διαταράσσονται κατά τη διάρκεια των προηγούμενων χρόνων, και ειδικότερα η φιλία του Λένον με τον Μακάρτνεϊ κλονίστηκε. Ο ίδιος ο Λένον απέδωσε τη διάλυση του συγκροτήματος στον ηγετικό ρόλο που επεδίωξε να αναλάβει ο Μακάρτνεϊ μετά τον θάνατο του μάνατζερ των Beatles Μπράιαν Έπσταϊν, αλλά και στην αντιπάθεια που έτρεφαν τα υπόλοιπα μέλη απέναντι στη Γιόκο.
Aκτιβισμός
Η Γιόκο Όνο επηρέασε σημαντικά τον Λένον, με τον οποίο αποτέλεσε αχώριστο δίδυμο, τόσο όσον αφορά τη σχέση του με τον χώρο της μοντέρνας τέχνης όσο και με κοινωνικά προβλήματα τα οποία η ίδια σχολίαζε μέσα από τα έργα της, όπως η θέση της γυναίκας, ο φυλετικός διαχωρισμός ή ο πόλεμος του Βιετνάμ.
Κατά τη τελευταία διετία της παραμονής του στους κόλπους των Beatles, ο Λένον συμμετείχε ενεργά, μαζί με την Όνο, στο κίνημα κατά του πολέμου του Βιετνάμ. Στις 20 Μαρτίου του 1969 o Λένον και η Όνο παντρεύτηκαν στο Γιβραλτάρ, έχοντας προγραμματίσει να περάσουν τον μήνα του μέλιτος στο κρεβάτι, διαδηλώνοντας με αυτό τον τρόπο υπέρ της ειρήνης και προσκαλώντας δημοσιογράφους στο ξενοδοχείο όπου διέμεναν στην πόλη του Άμστερνταμ. Η πρωτότυπη αυτή διαμαρτυρία (γνωστή και ως «Bed-In») συνεχίστηκε στο Μόντρεαλ, με το ζεύγος Λένον-Όνο να παραχωρεί πολυάριθμες συνεντεύξεις και να δέχεται εκατοντάδες επισκέπτες. Το επόμενο διάστημα συμμετείχαν σε πολυάριθμες εκδηλώσεις, δίνοντας και μια φιλανθρωπική συναυλία στο πλαίσια της εκστρατείας «War Is Over» της UNICEF.
Προσωπική σταδιοδρομία
Η προσωπική δισκογραφία του Λένον είχε ήδη ξεκινήσει πριν από τη διάλυση των Beatles, με την ηχογράφηση τριών πειραματικών δίσκων σε συνεργασία με τη Γιόκο Όνο, καθώς και τριών ακόμα τραγουδιών: «Give Peace a Chance» (με αντιπολεμικό περιεχόμενο), «Cold Turkey» (σχετικά με την εμπειρία του με την ηρωίνη) και «Instant Karma!». Μετά τη διάλυση του συγκροτήματος, από τον Απρίλιο μέχρι τον Αύγουστο του 1970, ο Λένον και η Γιόκο Όνο υποβλήθηκαν σε μια «πρωτογενή θεραπεία» κοντά στον Άρθουρ Τζάνοβ, στο Λος Άντζελες.
Με την επιστροφή του ηχογράφησε τον πρώτο του προσωπικό δίσκο μετά τη διάλυση των Beatles, με τίτλο John Lennon / Plastic Ono Band. Ενδεικτικό των αντιλήψεων που είχε διαμορφώσει πλέον ο Λένον είναι το τραγούδι «God», όπου κατέγραψε ανθρώπους και ιδέες στις οποίες είχε πάψει να πιστεύει (μεταξύ των οποίων ο Χριστός, ο Βούδας, ο Έλβις Πρίσλεϊ, ο μυστικισμός και οι Beatles).
Ακολούθησε η κυκλοφορία του περισσότερο επιτυχημένου δίσκου του Imagine (1971), του οποίου το ομώνυμο τραγούδι εξελίχθηκε σε ένα από τα δημοφιλέστερα του Λένον. Το καλοκαίρι του 1971 ταξίδεψε με τη Γιόκο Όνο στην Αμερική, όπου επρόκειτο να ζήσουν μόνιμα τα επόμενα χρόνια.
Εγκαταστάθηκαν στη Νέα Υόρκη και σύντομα δραστηριοποιήθηκαν σε σχέση με κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, συμμετέχοντας ενεργά σε ένα ευρύ φάσμα πολιτικών διαδηλώσεων.
Εξαιτίας της έντονης κριτικής στάσης του Λένον απέναντι στον πόλεμο και του πολιτικού ακτιβισμού του, ο Τζ. Έντγκαρ Χούβερ διέταξε να ανοιχθεί ειδικός φάκελος στο FBI για εκείνον, συγκεντρώνοντας περίπου 300 σελίδες με σχετικό υλικό κατά τη διετία 1971-72, επί προεδρίας Ρίτσαρντ Νίξον. Στις 4 Φεβρουαρίου του 1972 ο γερουσιαστής του ρεπουμπλικανικού κόμματος Στρομ Θέρμοντ συνέστησε την αφαίρεση της άδειας παραμονής του στην Αμερική, στο πλαίσιο μιας έκθεσής του σχετικά με την πολιτική δράση του Λένον.
Έπειτα από μακρά δικαστική διαμάχη, του παραχωρήθηκε τελικά μόνιμη άδεια παραμονής στις 7 Οκτωβρίου του 1975. Στο μεσοδιάστημα ο Λένον ολοκλήρωσε την ηχογράφηση τεσσάρων δίσκων: Some Time in New York City (μαζί με την Γιόκο Όνο, 1972), Mind Games (1973), Walls and Bridges (1974) και Rock ‘n’ Roll (1975). Παράλληλα, από τον Οκτώβριο του 1973 μέχρι τον Ιανουάριο του 1975 χώρισε προσωρινά με τη Γιόκο Όνο, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου που ο ίδιος την αποκάλεσε αργότερα «χαμένο Σαββατοκύριακο».
Μετά την επανασύνδεσή του με τη Γιόκο Όνο και για τα επόμενα πέντε χρόνια ο Λένον απείχε από τη δισκογραφία επιστρέφοντας σε μια αυστηρά ιδιωτική ζωή, καθώς, σύμφωνα με την εξήγηση που έδωσε ο ίδιος, επιθυμούσε να αφοσιωθεί στην ανατροφή του γιου τους Σον Λένον. Ένα ταξίδι του με ιστιοφόρο στις Βερμούδες, κατά τη διάρκεια έντονης καταιγίδας, αποτέλεσε αφορμή για τη δημιουργία μιας νέας σειράς τραγουδιών, που προορίζονταν για τον επόμενο δίσκο του, με τίτλο Double Fantasy, ο οποίος ολοκληρώθηκε τελικά σε συνεργασία με τη Γιόκο Όνο. Το Double Fantasy αποτέλεσε τον τελευταίο προσωπικό δίσκο του Λένον.
Το τέλος
Το βράδυ της 8ης Δεκεμβρίου του 1980 ο Μαρκ Τσάπμαν πυροβόλησε και τραυμάτισε θανάσιμα τον Λένον έξω από την οικία του (στο ιστορικό κτίριο Dakota της Νέας Υόρκης) και ενώ ο τελευταίος επέστρεφε από την ηχογράφηση των τραγουδιών «Walking on Thin Ice» και «It Happened», που προορίζονταν για τον επόμενο δίσκο του. Ο Τσάπμαν είχε προσεγγίσει τον Λένον νωρίτερα την ίδια ημέρα, κατά την αναχώρησή του από το σπίτι του, αποσπώντας μάλιστα κι ένα αυτόγραφο. Μετά την επιστροφή του Λένον από το στούντιο ηχογράφησης ο Τσάπμαν τον πυροβόλησε πισώπλατα συνολικά τέσσερις φορές.
Σύμφωνα με τις αναφορές των μαρτύρων και των αστυνομικών αρχών, μετά τη δολοφονία ο Τσάπμαν παρέμεινε στον τόπο του εγκλήματος μέχρι την άφιξη της αστυνομίας. Εκτός από το όπλο του εγκλήματος, στην κατοχή του υπήρχαν ένα αντίτυπο του δίσκου Double Fantasy, στο εξώφυλλο του οποίου είχε υπογράψει νωρίτερα ο Λένον, ένα αντίτυπο του μυθιστορήματος «The Catcher in the Rye» του Τ. Ν. Σάλιντζερ, καθώς και κασέτες με τραγούδια των Beatles.
Επιμέλεια: Μυρτώ Τσάβαλου
Με πληροφορίες από το Wikipedia
