Τα μάρμαρα σμιλεμένα από το ανθρώπινο χέρι «χόρευαν» εξ’ αρχής με τις εναλλαγές του αττικού φωτός πάνω στις λευκές αλλά και στις έντονα χρωματισμένες επιφάνειες των αρχιτεκτονημάτων πάνω στον Ιερό Βράχο.
Ήταν και αυτή μία παράμετρος της σοφής αντίληψης των δημιουργών του συμπλέγματος της Ακροπόλεως. Δεν έκτισαν μόνον ναούς. Σμίλεψαν στο μάρμαρο μία ολόκληρη ιδέα για το πώς ένα ανθρώπινο δημιούργημα εντάσσεται μέσα στον χώρο και την Ιστορία.
Οι αιώνες πέρασαν αφήνοντας το αποτύπωμα της φθοράς από τον χρόνο αλλά και την ανθρώπινη βαρβαρότητα πάνω στο Πεντελικό Μάρμαρο. Έμειναν όμως όρθια τα δημιουργήματα. Πάλεψαν με τον χρόνο και άντεξαν.
Εδώ και πολλές δεκαετίες ο σύγχρονος άνθρωπος προσπάθησε να φωτίσει το μνημείο. Εξ’ αρχής γνώριζε ο «φωτιστής» πώς έχει να κάνει με ένα παγκόσμιο κληροδότημα.
Οι νέες τεχνολογίες φωτισμού και η σύγχρονη αντίληψη ανάδειξης των αρχιτεκτονικών όγκων και του γλυπτού πάνω στην πέτρα, επιτρέπουν πια να αναδειχθεί σε ένα μεγάλο βαθμό το μεγαλείο του Ιερού Βράχου.
Η τελευταία ημέρα του Σεπτεμβρίου αυτού του άχαρου και άβολου και τελικά προβληματικού και δίσεκτου 2020, έκρυβε μία έκπληξη για όλη την ανθρωπότητα και ένα μήνυμα φωτός. Η Ακρόπολη, φωτισμένη, αναδεικνύεται όπως ποτέ στο παρελθόν δεν την είχαμε αντικρύσει. Ένα δώρο και μία ευχή σε εποχές περίεργες, ανασφαλείς, επικίνδυνες και άχαρες.
Παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, της υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνας Μενδώνη, και του προέδρου του Ιδρύματος Ωνάση, Αντώνη Σ. Παπαδημητρίου, αποδίδεται το έργο της αναβάθμισης του φωτισμού στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης.
Παρακολουθήστε την εκδήλωση:
Πρόκειται για το πρώτο από μια σειρά έργων που πραγματοποιούνται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού με στόχο τη συνολική αναβάθμιση των υποδομών και των παρεχομένων υπηρεσιών της Ακρόπολης με δωρεά και υλοποίηση από το Ίδρυμα Ωνάση.
Δείτε το teaser video
Φωτίζονται εκ νέου εννέα σημεία στην Ακρόπολη
Για πρώτη φορά, ο φωτισμός διακρίνει τα μνημεία του Ιερού Βράχου από τα τείχη, αλλά και μεταξύ τους. Συγκεκριμένα, φωτίζονται εκ νέου εννέα σημεία: ο Βράχος, τα Τείχη, ο Παρθενώνας, τα Προπύλαια, ο Ναός της Αθηνάς Νίκης, το Ερέχθειο, το Θέατρο του Διονύσου, η Στοά του Ευμένους και το Διονυσιακό Ιερό.
Η μελέτη του φωτισμού περιλαμβάνει πέντε ακόμα μνημεία, τα οποία φωτίζονται για πρώτη φορά: Το μνημείο του Θρασύλλου, τους Χορηγικούς Κίονες, το Ασκληπιείο και τα σπήλαια του Απόλλωνος και της Αγλαύρου / Κλεψύδρα, καθώς και το Ιερό της Αφροδίτης.
Η μελέτη για τον φωτισμό της Ακρόπολης δεν περιορίστηκε στο αισθητικό μέρος, αλλά συμπεριλαμβάνει τη σημαντική αναβάθμιση των υφιστάμενων υποδομών με τον εκσυγχρονισμό της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης και του συστήματος αυτοματισμού και ελέγχου των φωτιστικών σωμάτων. Αναδεικνύει το σύνολο του Ιερού Βράχου, τα Τείχη, τον όγκο και τη γεωμετρία κάθε μνημείου, από κάθε πιθανό σημείο θέασης. Τα μάρμαρα, πιο λευκά από ποτέ, αντανακλούν κάθε πτυχή, κάθε γεωμετρικό σχήμα, κάθε φυσικό υλικό, τονίζοντας το ανάγλυφο της διακόσμησης κάθε μνημείου.
Μητσοτάκης: «Το φως του 21ου αιώνα αγκαλιάζει την Ακρόπολη»
«25 αιώνες μετά το δώρο του μυθικού ήρωα προς τον άνθρωπο προσέλαβε αμέτρητες μορφές. Πυροδότησε τις επιστήμες και ανακαλύψεις βελτιώνοντας τη ζωή μας. Σήμερα επιστρέφει σε εκείνη την πρώτη διαδρομή. Η αρχαία φλόγα μετατρέπεται σε σύγχρονη φωτεινή πορεία. Το φως του 21ου αιώνα αγκαλιάζει την Ακρόπολη. Είναι γιορτή πέρα και πάνω από σύνορα και γλώσσες. Οι αξίες που γεννήθηκαν σε αυτόν τον τόπο αποτελούν πανανθρώπινο κτήμα», ανέφερε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στον χαιρετισμό του στην τελετή φωταγώγησης της Ακρόπολης.
»Η Δημοκρατία και οι αρχές της κλασικής Αθήνας χρειάζονται περισσότερο φως στις μέρες μας καθώς καποιοι αμφισβητουν το πολίτευμα του μέτρου και την ικανότητά του να φερει ισοτητα και δικαιη συμμετοχη στην πολιτική διαδικασία. Απαιτούν και αναδειξη εκείνων των πλευρών που θα οδηγήσουν στον αναστοχασμό των δημοκρατικων κανονων. Ακριβώς όπως συμβαίνει τώρα και με το νέο τρόπο γνωριμίας μας με την Ακρόπολη. Ο προηγούμενος φωτισμός μετρούσε ήδη 15 χρόνια. Ο χρόνος τον έφθειρε. Η τεχνολογία τον ξεπερνούσε.
»Η αλλαγή που δρομολογείται σήμερα ήταν συνειδητή πολιτική επιλογή. Να επανενταχθεί στη σύγχρονη καθημερινότητα το σύμβολο της κλασικής Ελλάδος. Ο πρακτικός στόχος ήταν διττός. Από τη μία πλευρα να αναδειχθεί ο χώρος με τον όγκο και τη γεωμετρία του.
»Από την άλλη μεριά να εκσυγχρονιστουν οι εγκαταστάσεις αποκτώντας μεγαλύτερη αντοχή και μικρότερο ενεργειακό αποτύπωμα.
Και η ίδια η Ακρόπολη αποτελεί ταυτόχρονα ένα ορυχείο μνήμης, ένα πυροδότη δημιουργίας και μία αιώνια πυξίδα.
»Σε ένα περιβάλλον πια απόλυτης προσβασιμότητας. Το σημερινό αναβατήριο αντικαθιστά ένας ευρύχωρος ανελκυστήρας.
»Πράγματι είναι βαρύ το χρέος να καλούνται Έλληνες καλλιτέχνες να φωτίσουν έργο Ελλήνων προγόνων που επί αιώνες φωτίζει και θα φωτίζει ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Στην πανδημία που πολιορκεί σήμερα τον κόσμο ολόκληρο καταφύγιο και όπλο μας έιναι οι αξίες της αλληλεγγύης και της ισότητας.
»Και εκείνες που μετουσιώθηκαν στις ιατρικές συμβουλές του Ιπποκράτη και στην πολιτική οξυδέρκεια του Περικλή. Ξαναφωτίζοντας την Ακρόπολη τους δίνουμε συμβολικά ακόμα μεγαλύτερη δύναμη.
»Πριν από 3 χρόνια ο Πρόεδρος Μακρόν μίλησε για μια νέα ευρωπαϊκή κυριαρχία και όσα μεσολάβησαν επιβεβαίωσαν την αναγκαιότητά της. Προβλήματα δεν μπορούν να απαντηθουν μεμονωμένα παρά με τη συνεργασία όλων των χωρών και των λαών της Ηπείρου μας που είναι η κοινή μας πατρίδα. Στο χέρι μας ειναι να κερδίσουμε τα κρίσιμα στοιχήματα των καιρών μας αν τα αντιμετωπίσουμε ενωμένοι.
»Να μην αφήσουμε καμία σκιά να θαμπώσει τις αξίες της σύγχρονης Ευρώπης αλλά να τις αγκαλιάσουμε με ακόμη περισσότερο φως που αιώνια θα εκπέμπει μέρα και νύχτα η Ακρόπολη», ανέφερε ο πρωθυπουργός.
Μενδώνη: «Η εικόνα της Ακρόπολης, αντικατοπτρίζει την εικόνα της χώρας»
Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, «Κύριο μέλημα από την ανάληψη των καθηκόντων μας στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ήταν η αναβάθμιση των υποδομών και των παρεχομένων υπηρεσιών στην Ακρόπολη των Αθηνών. Η εικόνα της Ακρόπολης, του κορυφαίου μνημείου μας, αντικατοπτρίζει και εκπέμπει την εικόνα της χώρας. Αγαθή τύχη θέλησε τον στόχο μας αυτό να υιοθετήσει το Ίδρυμα Ωνάση, το οποίο προσφέρθηκε ευγενώς να αναλάβει τη σημαντική χορηγία μιας σειράς έργων. Τα σημαντικότερα είναι ο φωτισμός του Ιερού Βράχου και των μνημείων της Ακρόπολης, καθώς και η κατασκευή και εγκατάσταση του ανελκυστήρα πλαγιάς, ενός πρωτοποριακού και εξαιρετικά σύνθετου έργου, προκειμένου να εξασφαλιστεί η προσβασιμότητα στον αρχαιολογικό χώρο με απόλυτη ασφάλεια, όχι μόνον για ΑμεΑ, αλλά για όλους όσους έχουν δυσκολίες στην προσέγγιση της Ακρόπολης και των μνημείων της.
»Εν μέσω της πανδημίας είναι πολύ σημαντικό η Αθήνα να μπορεί να προσφέρει στους κατοίκους και τους επισκέπτες της, αλλά και απανταχού στον πλανήτη, μια νέα, αναβαθμισμένη εικόνα του Ιερού Βράχου. Με τον νέο φωτισμό επιτυγχάνεται η ανάδειξη του Βράχου, των Τειχών, του Παρθενώνα και των άλλων μνημείων, αλλά και του περιβάλλοντος χώρου τους. Τονίζεται η τρίτη διάσταση μέσω της διαφοροποίησης των εντάσεων και της απόχρωσης, ενώ τα νέα φωτιστικά σώματα είναι φιλικά προς το περιβάλλον προσφέροντας σημαντική οικονομία στην ενέργεια. Είμαι ευτυχής που η σύμπραξη του Δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα μπορεί να προσφέρει στην πατρίδα μας σε σύντομο χρόνο πρότυπα και καινοτόμα έργα, που συμβάλλουν στην αναβάθμιση της διεθνούς εικόνας της Ελλάδας».
Ο νέος φωτισμός, όπως και ο νέος ανελκυστήρας στην Ακρόπολη, πραγματοποιήθηκε με χορηγία του Ιδρύματος Ωνάση.
Ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνης Σ. Παπαδημητρίου, επισημαίνει ότι «Για εμάς στο Ίδρυμα Ωνάση ήταν εκπλήρωση οφειλής να ανταποκριθούμε στην πρόσκληση της Πολιτείας να συνδράμουμε στον ανασχεδιασμό του φωτισμού της Ακρόπολης των Αθηνών, φωτίζοντας την άυλη πεμπτουσία της ιστορίας. Η αλήθεια της Δημοκρατίας και η αξία των ανθρώπινων δικαιωμάτων έπρεπε να φωτιστούν συμβολικά. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, χρειάζεται να ξαναδούμε ως πολίτες του κόσμου τον Παρθενώνα, πιο φωτεινό, πιο ευδιάκριτο και πιο παρηγορητικό από ποτέ. Στη σκοτεινή συγκυρία που αντιμετωπίζουμε, στην πανδημική κρίση που απειλεί να μας εγκλωβίσει, το φως μοιάζει να είναι ο ισχυρότερος συμβολισμός».
Η νέα μελέτη του φωτισμού διαβαθμίζει τις εντάσεις και τις αποχρώσεις του λευκού, μεταξύ των εξωτερικών και εσωτερικών μερών των μνημείων ώστε να αναδεικνύονται τα αρχιτεκτονικά τους στοιχεία και να γίνονται αντιληπτά, το ανάγλυφο, το βάθος και η πλαστικότητά τους. Στο πλαίσιο της τεχνικής αναβάθμισης, μειώνεται το φαινόμενο της φωτορύπανσης. Ολοκληρώθηκε η αντικατάσταση των ηλεκτρικών πινάκων, των υφιστάμενων λαμπτήρων (τύπου HID) με 609 (40% λιγότερους σε σχέση με πριν) φωτιστικούς προβολείς νέας τεχνολογίας και υψηλής χρωματικής απόδοσης, τύπου LED, με στόχο την απρόσκοπτη λειτουργία των εγκαταστάσεων για περισσότερα από 20 χρόνια. Τα νέα φωτιστικά σώματα έχουν ελάχιστο κόστος συντήρησης. Εξοικονομούν περισσότερο από 65% στην κατανάλωση ενέργειας, ενώ είναι αυτόνομα ρυθμιζόμενα σε όλα τα επίπεδα προσφέροντας σημαντική ευελιξία στην δημιουργία διαφορετικών σεναρίων φωτισμού. Αξίζει να σημειωθεί ότι βελτιώθηκαν οι οδεύσεις των καλωδιώσεων στα μνημεία και κατ’ επέκταση της αισθητικής του χώρου.
Nτεκώ: Οι συνεργάτες μου κι εγώ δεν σταματήσαμε ούτε μια μέρα. Τα πρωινά γίνονταν οι μελέτες, το βράδυ δειγματισμοί
Σε συνέχεια πρόσκλησης ενδιαφέροντος που απηύθυνε το Ίδρυμα Ωνάση για τη μελέτη του έργου, επιλέχθηκε η διεθνούς κύρους, βραβευμένη με ΕΜΜΥ, σχεδιάστρια φωτισμού Ελευθερία Ντεκώ. Όπως αναφέρει η ίδια:
«Τον Ιανουάριο του 2020 το Ίδρυμα Ωνάση μας επέλεξε ανάμεσα από άλλα έγκριτα γραφεία φωτισμού και μας ανέθεσε τον φωτισμό της Ακρόπολης και των μνημείων. Στήριξε την ιδέα μας και μας εμπιστεύτηκε απόλυτα. Το ΥΠΠΟΑ και το ΚΑΣ επικρότησαν την πρόταση του νέου φωτισμού που τους παρουσιάσαμε μετά από εντατική εργασία, δειγματισμούς και μελέτη 2 μηνών. Μετά και την ομόφωνη έγκριση από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, μπήκαμε στη φάση της υλοποίησης, μαζί με την πανδημία να εμποδίζει την ταχύτητα της υλοποίησης. Ωστόσο οι συνεργάτες μου κι εγώ δεν σταματήσαμε ούτε μια μέρα. Τα πρωινά γίνονταν οι μελέτες, το βράδυ δειγματισμοί. Σχεδιασμός σε δισδιάστατα και τρισδιάστατα μοντέλα, φωτομετρίες, υπολογισμοί και ξανά δειγματισμοί για να πετύχουμε αυτόν τον φωτισμό που θα έκανε τον Παρθενώνα και τα άλλα μνημεία στον ιερό βράχο να λάμπουν όπως τους αξίζει στο κέντρο της πόλης μας. Να εκπέμπουν το φως του πολιτισμού της χώρας μας ολόγυρα και παντού. Ολοκληρώνοντας αυτό το έργο νιώθω ότι ξαναβαπτίστηκα. Ήταν το πραγματικό μου βάπτισμα στον πολιτισμό της χώρας μας».
