Το κέντρο προσωρινής φιλοξενίας αιτούντων άσυλο αλλοδαπών άνοιξε στο Λαύριο το 1949. Πρόκειται για το πρώτο κέντρο υποδοχής πολιτικών προσφύγων στην Ελλάδα. Τα τελευταία δέκα χρόνια υποδεχόταν σχεδόν αποκλειστικά Κούρδους πρόσφυγες – αρχικά υπό την εποπτεία και τη χρηματοδότηση του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού και, από τον Ιούλιο του 2017 με αυτοδιαχείριση και τη στήριξη Ελλήνων και ξένων αλληλέγγυων. Τον Ιούλιο του 2023 τα ΜΑΤ εκκένωσαν το στρατόπεδο. Σήμερα, κάποιες δεκάδες πρόσφυγες μένουν ακόμα στην περιοχή, σε μια σειρά containers.
Οι φωτογραφίες της έκθεσης είναι ψηφίδες της καθημερινής ζωής στο στρατόπεδο – και της σχέσης των ανθρώπων του με τους αλληλέγγυους. Το καραβάνι αλληλεγγύης (από γαλλικά συνδικάτα, πρωτοβουλίες, δήμους αλλά και πολίτες) έρχεται στην Ελλάδα σταθερά τα τελευταία επτά χρόνια και μεταφέρει τρόφιμα, υλικά και κάθε μορφής στήριξη στους πρόσφυγες.
Δεν υπάρχουν “καλά” στρατόπεδα προσφύγων. Κανείς δε θέλει να φύγει από το σπίτι του και τους ανθρώπους του, κανείς δε θέλει να είναι σ’ένα μέρος όπου η ζωή του παραμένει σε αναμονή – για το άσυλο, για τα χαρτιά, για τη συνέχιση του δρόμου. Όμως κανένα δέντρο, μας εξήγησε μια μέρα η Roshna, δε μπορεί να ζήσει χωρίς ρίζες. Κι αν σε ξεριζώσουν, φτιάχνεις νέες ρίζες και ανεβαίνεις ξανά προς τον ήλιο. Οι άνθρωποι παρά την οδύνη και τη φτώχεια τους ζουν μαζί με ομόνοια. Δημιούργησαν ένα “μικρό Κουρδιστάν” όπου μιλάνε τις γλώσσες τους και μεγαλώνουν τα παιδιά με την κουλτούρα τους. Ελπίζουν, γελάνε, χορεύουν – παρότι συχνά τους λείπουν ακόμα και τα στοιχειώδη.
Ονειρεύονται τη μέρα της νίκης και της επιστροφής στην πατρίδα τους. Τα παιδιά στέκονται περήφανα απέναντι στο φακό και σχηματίζουν με τα δάχτυλά τους το σήμα της νίκης – έτσι όπως κάνουν οι γονείς τους στις γιορτές. Ποζάρουν μπροστά στα πορτραίτα των ηρώων και των μαρτύρων της ιστορίας τους. Ζωγραφίζουν περιστέρια και στέλνουν μήνυμα ειρήνης στα άλλα παιδιά.
Κι άλλοτε φέρονται σαν όλα τα παιδιά του κόσμου. Γελάνε, κάνουν γκριμάτσες, παίζουν.
Σε κάθε περίπτωση, είμαστε πολύ χαρούμενοι που οι εικόνες αυτές είναι ένα ξεκίνημα, οι πρώτες ευχάριστες αναμνήσεις μιας νέας αρχής μετά την καταστροφή της προηγούμενης ζωής τους. Για τους Κούρδους φίλους μας. Για μας τους υπόλοιπους, ας είναι μια αφορμή να σκεφτούμε – και να δράσουμε. Για έναν κόσμο χωρίς στρατόπεδα.
