Ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν γράφτηκε από τον ποιητή Διονύσιο Σολωμό το 1823 στη Ζάκυνθο και καθιερώθηκε ως ο εθνικός ύμνος της χώρας μας σαν σήμερα, 4 Αυγούστου, του 1865 (και της Κύπρου το 1966). Πρόκειται για τον μεγαλύτερο εθνικό ύμνο του κόσμου, καθώς αριθμεί 158 στροφές (ή 632 στίχους).
Σὲ γνωρίζω ἀπὸ τὴν κόψι
τοῦ σπαθιοῦ τὴν τρομερή,
σὲ γνωρίζω ἀπὸ τὴν ὄψι,
ποὺ μὲ βιὰ μετράει τὴν γῆ.
Ἀπ’ τὰ κόκκαλα βγαλμένη
τῶν Ἑλλήνων τὰ ἱερά,
καὶ σὰν πρῶτα ἀνδρειωμένη,
χαῖρε, ὢ χαῖρε, Ἐλευθεριά!
Από τις 158 στροφές, οι 24 πρώτες καθιερώθηκαν ως εθνικός ύμνος. Οι δύο πρώτες ανακρούονται και συνοδεύουν πάντα την έπαρση και την υποστολή της σημαίας, ενώ ψάλλονται σε επίσημες στιγμές και τελετές.
Ο Εθνικός Ύμνος μελοποιήθηκε πέντε χρόνια αργότερα, το 1828, από τον Κερκυραίο Νικόλαο Μάντζαρο και έκτοτε ακουγόταν τακτικά σε εθνικές γιορτές, καταλήγοντας να αναγνωριστεί, αρχικά από τους κατοίκους του Ιονίου, ως άτυπος ύμνος της Επτανήσου, που την περίοδο εκείνη βρισκόταν ακόμα υπό αγγλική κυριαρχία (μέχρι το 1864).
Το ποίημα συνδυάζει στοιχεία από τον ρομαντισμό αλλά και τον κλασικισμό. Οι στροφές που χρησιμοποιούνται είναι τετράστιχες, ενώ στους στίχους παρατηρείται εναλλαγή τροχαϊκών οκτασύλλαβων και επτασύλλαβων.
Κατέληξε ως ο Εθνικός Ύμνος της χώρας όταν ο ο Βασιλιάς Γεώργιος Α΄ επισκέφθηκε την Κέρκυρα το 1865, μετά την ενσωμάτωση των Επτανήσων με την Ελλάδα, και άκουσε την εκδοχή για ορχήστρα πνευστών της αρχής της πρώτης μελοποίησης που έπαιζε η μπάντα της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κέρκυρας. Ο βασιλιάς εντυπωσιάστηκε και ακολούθησε Βασιλικό Διάταγμα του Υπουργείου Ναυτικών που το χαρακτήρισε «επίσημον εθνικόν άσμα» και διατάχθηκε η εκτέλεσή του «κατά πάσας τας ναυτικάς παρατάξεις του Βασιλικού Ναυτικού». Επίσης, ενημερώθηκαν οι ξένοι πρέσβεις, ώστε να ανακρούεται και από τα ξένα πλοία στις περιπτώσεις απόδοσης τιμών προς τον Βασιλιά της Ελλάδος ή την Ελληνική Σημαία.
Το σύνολο της πρώτης μελοποίησης του «Ύμνου εις την Ελευθερίαν» τυπώθηκε για πρώτη φορά σε 27 μέρη στο Λονδίνο το 1873, έναν χρόνο μετά τον θάνατο του συνθέτη του. Ο αντισυνταγματάρχης ε.α. Μαργαρίτης Καστέλλης, πρώην διευθυντής του Μουσικού Σώματος, διασκεύασε τον «Εθνικό Ύμνο» για μπάντα κι αυτή η μεταγραφή (από την οποία απουσιάζει η σύντομη εισαγωγή) ανακρούεται από τις στρατιωτικές μπάντες έως σήμερα.
