Τι κοινό έχουν η Φιλαρέτη Κομνηνού, η Θέμις Μπαζάκα, η Ελένη Ουζουνίδου, η Έφη Σταμούλη, ο Γιάννης Στάνκογλου και η Λυδία Φωτοπούλου, με ένα ανθρώπινο ποτάμι που «κύλησε» την περασμένη Κυριακή στο κέντρο της Κομοτηνής, μια συναυλία που ετοιμάζεται στην Καβάλα, μια περφόρμερ μέσα σε έναν διάφανο κύβο στην Αλεξανδρούπολη, μια έκθεση φωτογραφίας στα Γιάννενα και ένα 5′ φιλμάκι για την περιοχή Σφαγεία της Θεσσαλονίκης;
Εντάσσονται όλοι και όλα, μαζί με πολλούς ακόμη ανθρώπους, δράσεις και δημιουργίες στο υβριδικό Φεστιβάλ «Tale of X Cities», που ξεκίνησε να σχεδιάζεται πριν από έναν χρόνο, άρχισε να υλοποιείται τον περασμένο Μάρτιο και κορυφώνεται την Κυριακή 21 Νοεμβρίου 2021, συνδέοντας σε φυσικούς χώρους, αλλά και διαδικτυακά πόλεις της Βόρειας Ελλάδας.
Το πρόγραμμα «Tale of X Cities», με πρωτοβουλία του Goethe Institut Thessaloniki, δημιούργησε ένα δίκτυο πόλεων, στο πλαίσιο του προγράμματος Common Lab, που υλοποιείται υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της ArtBOX και σε συνεργασία με τη ΔΕΘ-Helexpo.
Σε βιντεάκια που δημιουργήθηκαν για τους σκοπούς του προγράμματος οι προαναφερόμενοι δημοφιλείς ηθοποιοί, συμμετέχοντας αφιλοκερδώς στην προώθηση του προγράμματος, εξηγούν ότι στις 21 Νοεμβρίου θα είναι κολλημένοι στους υπολογιστές τους για να παρακολουθήσουν το φεστιβάλ, κατά το οποίο θα παρουσιαστούν διαδικτυακά τα αποτελέσματα μιας σειράς σεμιναρίων, εργαστηρίων και συναντήσεων δικτύωσης με τη συμμετοχή κατοίκων και 24 φορέων από 12 πόλεις της βόρειας Ελλάδας, από την Αλεξανδρούπολη ως την Ηγουμενίτσα.
Το Φεστιβάλ υλοποιείται σε φυσικούς χώρους σε όλες τις συμμετέχουσες πόλεις, καθώς και διαδικτυακά, σε ζωντανή αναμετάδοση από ειδικά διαμορφωμένο στούντιο στο Goethe- Institut Thessaloniki, στην Αλεξανδρούπολη, τα Ιωάννινα και την Κομοτηνή.
Τα σεμινάρια και τα εργαστήρια είχαν σαν αρχικό αντικείμενο την εξοικείωση των συμμετεχόντων με τη χρήση νέων μέσων τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνίας και τη δημιουργία έργων με θέμα την τοπική ιστορία, τις παραδόσεις και τους σύγχρονους προβληματισμούς.
«Πάνω στην πανδημία αποφασίσαμε ότι η τέχνη πρέπει να δράσει για άλλη μια φορά προς όφελος της κοινωνίας μέσα από ένα μοντέλο που ονομάζεται Art for social change (Τέχνη για την κοινωνική αλλαγή)», αναφέρει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο καλλιτεχνικός διευθυντής του προγράμματος Χρήστος Σαββίδης.
Στο σύνολο των περίπου 150 ωρών διαδικτυακών σεμιναρίων συμμετείχαν σταθερά σχεδόν 80 άνθρωποι από τη βόρεια Ελλάδα. «Μας έκανε εντύπωση η συμμετοχή, καθώς ήταν ένα πολύ απαιτητικό και κουραστικό εργαστήριο», σημειώνει ο κ. Σαββίδης.
Ο κόσμος «διψάει» για δράσεις
Η Θεανώ Πασχάλη εργαζόμενη εδώ και 27 χρόνια στο ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής, συμμετέχοντας στο πρόγραμμα «Tale of X Cities» αντιλήφθηκε ότι «ο κόσμος της επαρχίας “διψάει” για τέτοιες δράσεις», όπως αναφέρει. Παράλληλα με τα έργα που έκαναν μεμονωμένοι συμμετέχοντες σε κάθε πόλη, κλήθηκαν και φορείς να παρουσιάσουν κάτι δικό τους και ήταν δική της ιδέα να πραγματοποιηθεί από το ΔΗΠΕΘΕ στις 14 Νοεμβρίου στην Κομοτηνή η δράση «Ανθρώπινο ποτάμι».
Ήταν ένας περίπατος στο κέντρο της πόλης, κατά τον οποίο μέσα από αναμνήσεις ηλικιωμένων κατοίκων θυμήθηκαν οι παλιότεροι και γνώρισαν οι νεότεροι τη διαδρομή που έκανε πριν από δεκαετίες το ποτάμι και να φανταστούν πώς θα ήταν σήμερα η Κομοτηνή, αν υπήρχε ακόμη ο Μπουκλουτζάς που διέτρεχε την πόλη. «Η συμμετοχή έφερε μέσα στις οικογένειες το θέμα του ποταμιού και πώς ήταν η πόλη, με αποτέλεσμα να κινητοποιηθούν όλες οι ηλικιακές ομάδες. Έγινε αντιληπτό πως ο κόσμος θέλει να γνωρίζει το παρελθόν της πόλης, όχι πλέον μέσα από απλές φωτογραφίες, αλλά μέσα από αφηγήσεις και συμμετοχικές, βιωματικές δράσεις», επισημαίνει η κ. Πασχάλη, προσθέτοντας ότι το πρότζεκτ έδωσε την ευκαιρία στο ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής να ανοίξει τις πόρτες του και για άλλες δράσεις, εκτός από θεατρικές, μουσικές και κινηματογραφικές.
Στη «δίψα» της κοινότητας αναφέρεται και η μουσειοπαιδαγωγός, υπεύθυνη στο Εθνολογικό Μουσείο Θράκης Βαλεντίνα Σωκράτους: «Είναι ένα πρότζεκτ που έγινε με πολύ μεράκι, μεταδοτικότητα και σωστή οργάνωση και κατάφερε να ενώσει τόσες πόλεις, τόσους φορείς και οργανισμούς. Υπήρχε υποστήριξη από πόλη σε πόλη και δημιουργήθηκαν καινούργιες συνέργειες από την Κοζάνη στην Αλεξανδρούπολη και από την Κομοτηνή στα Γιάννενα, το οποίο μας έδειξε ότι υπάρχει δίψα για την κοινότητα, ακόμη και ψηφιακά».
Η κ. Σωκράτους, μαζί με τη Μαριάννα Χατζοπούλου, ετοίμασαν μία συμμετοχική περφόρμανς εμπνευσμένη από την πανδημία, με τίτλο «On the safe side». Πρόκειται για μία εγκατάσταση μέσα στον χώρο του Εθνολογικού Μουσείου, στην οποία η χορογράφος και περφόρμερ Χαρίλεια Βουτσά θα μπει σε έναν διάφανο κύβο και οι επισκέπτες θα μπορούν να αλληλεπιδράσουν μαζί της για να απαντηθεί το ερώτημα, αν μπορεί να δοθεί μία αγκαλιά με… προστασία. «Είναι ένας συμβολισμός για την αποστασιοποίηση που έχουμε βιώσει όλοι αυτήν την περίοδο και το γεγονός ότι χάσαμε το άγγιγμα», σημειώνει η μουσειοπαιδαγωγός.
Οι άγνωστοι, το μούδιασμα και οι παρέες
Μεμονωμένα συμμετείχε στο πρόγραμμα η εκπαιδευτικός Ανατολή Βροχαρίδου, η οποία ανταποκρίθηκε αμέσως στο κάλεσμα που βρήκε στα κοινωνικά δίκτυα. «Μετά την περυσινή χρονιά που ήταν πολύ δύσκολη και εμείς οι εκπαιδευτικοί καλωδιωμένοι με τα διαδικτυακά μαθήματα, ήταν μια όαση, ένα δώρο, να παρακολουθώ αυτά τα σεμινάρια», λέει και συμπληρώνει ότι στην αρχή η ίδια, αλλά και άλλοι συμμετέχοντας ήταν διστακτικοί γιατί δεν γνώρισαν τι ακριβώς θα γίνει.
Σε αυτό το «μούδιασμα» αναφέρεται και ο Χρήστος Παπαδόπουλος, σύμβουλος Πολιτισμού στον δήμο Ιωαννιτών. «Πολλοί από εμάς συμμετείχαμε πρώτη φορά σε κάτι τέτοιο, διαδικτυακά. Κληθήκαμε να συνεργαστούμε με ανθρώπους που δε γνωρίζαμε και ξέραμε ότι λόγω πανδημίας δε θα συναντήσουμε από κοντά. Στην πορεία καταλάβαμε ότι δεν έχει σημασία, αν γνωρίζεις τον άλλο διά ζώσης, αλλά το πόσο δοτικός και συμμετοχικός είναι ο καθένας και η καθεμία ώστε να φτάσουμε σε ένα κοινό αποτέλεσμα», τονίζει ο κ. Παπαδόπουλος και εκτιμά ότι εφόσον συνεχιστεί το πρόγραμμα και την επόμενη χρονιά θα υπάρξουν πολλαπλάσιες συμμετοχές.
«Δημιουργήθηκε μια οικεία ατμόσφαιρα, μέσα στην οποία μπορέσαμε να εκφραστούμε και δε θέλουμε να τελειώσει. Κάναμε φιλίες. Είναι κρίμα να χαθεί ένα τέτοιο δίκτυο ανθρώπων. Η τέχνη έχει αυτό το καλό. Την ώρα που εκφράζεσαι, επικοινωνείς με τον άλλο. Συμπάσχεις, οπότε είναι πολύ πιο σημαντική η επικοινωνία σε πιο γρήγορο χρόνο και πιο βαθύ επίπεδο», προσθέτει η κ. Βροχαρίδου.
Η ίδια, μαζί με τη φίλη της, σκηνοθέτρια Ελένη Χρυσομάλλη δημιούργησαν στο πλαίσιο του προγράμματος μία ταινία μικρού μήκους, με τίτλο «West side stories» για την περιοχή Σφαγεία, στο δυτικό κέντρο της Θεσσαλονίκης. «Μια γειτονιά δυστοπική», όπως τη χαρακτηρίζει και «γεμάτη αντιφάσεις». Την ταλάνιζε ιδιαίτερα το παρελθόν της περιοχής, η οποία υπήρξε γκέτο για τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης και σε αυτό επικεντρώνεται η ταινία. «Είναι μια βασανισμένη περιοχή. Σαν να συνεχίζεται το μαρτύριο…», εξηγεί.
Η ζωντανή αναμετάδοση του «Tale of X Cities» στις 21 Νοεμβρίου θα περιλαμβάνει παρουσίαση του προγράμματος, των στόχων, της μεθοδολογίας, καθώς και της εμπειρίας της συμμετοχής από εκπροσώπους των διοργανωτών, των συνεργαζόμενων φορέων και των συμμετεχόντων και μία συζήτηση στρογγυλής τράπεζας, με θέμα την πολιτιστική πολιτική και τη δημιουργία δικτύων και κοινότητας μέσα από την τέχνη.
Μία ημέρα νωρίτερα, στις 20 Νοεμβρίου, το Tale of X Cities θα παρουσιαστεί στο διεθνές φεστιβάλ Freiraum ως παράδειγμα καλής πρακτικής. (www.freiraumfestival.eu)
