Κτηριακά κατάλοιπα που μπορούν να αποδοθούν στο ιερό του Ποσειδώνα εντοπίστηκαν κατά τη φετινή, πρώτη, ανασκαφική περίοδο του πενταετούς ερευνητικού προγράμματος, στο Κλειδί Σαμικού Ηλείας (έτη 2022-2026). Όπως ενημερώνει ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ, το ερευνητικό πρόγραμμα, που αποσκοπεί στη διερεύνηση της τοπογραφίας της περιοχής και στον εντοπισμό του ιερού του Ποσειδώνα και του λιμανιού του Σαμικού, αποτελεί συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας, υπό τη διεύθυνση της Δρ. Ερωφίλης Κόλλια, με το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών, υπό τη διεύθυνση της Δρ. Birgitta Eder. Είχε προηγηθεί τα έτη 2017, 2018 και 2021 γεωαρχαιολογική και γεωφυσική έρευνα από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας και το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια του Mάιντς (Καθ. Andreas Vött) και του Kιέλου (Δρ. Dennis Wilken).
Σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, η θέση Κλειδί, όπου εντοπίστηκε το αρχαίο ναόσχημο κτήριο, είχε προταθεί από παλαιότερους ερευνητές ως πιθανή θέση του περίφημου αρχαίου ιερού, καθώς βρίσκεται στις υπώρειες της αρχαίας ακρόπολης του Σαμικού, που δεσπόζει στην περιοχή βόρεια της λιμνοθάλασσας της Καϊάφα, στη δυτική ακτή της Πελοποννήσου. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που παραδίδει ο Στράβων (Γεωγραφικά, 8o βιβλίο), το ιερό του Ποσειδώνα ήταν σημαντικό λατρευτικό κέντρο της αμφικτυονίας των πόλεων της Τριφυλίας και βρισκόταν κοντά στη θάλασσα, κάτω από την ακρόπολη του Σαμικού.
Οι ανασκαφικές εργασίες ολοκληρώθηκαν στα τέλη Σεπτεμβρίου και κατά τη διάρκειά τους αποκαλύφθηκε τμήμα της θεμελίωσης ενός μεγάλου κτηρίου πλάτους 9,40 μ., του οποίου οι τοίχοι έχουν πλάτος 0,80 μ. Στο εσωτερικό του εντοπίστηκε πυκνό στρώμα κεραμίδων. Με βάση τις ενδείξεις της γεωφυσικής έρευνας και τα ανασκαφικά δεδομένα, μπορεί να ανασυντεθεί κτήριο μήκους τουλάχιστον 28 μ., το οποίο διέθετε δύο εσωτερικές αίθουσες, καθώς και έναν πρόναο και έναν οπισθόδομο ή άδυτο. Το επίμηκες ναόσχημο κτήριο πιθανότατα ανήκε στο ιερό του Ποσειδώνα και ίσως ταυτίζεται με τον ναό του θεού.
Σε συνδυασμό με την κεράμωση λακωνικού τύπου, η ανακάλυψη τμήματος μαρμάρινου περιρραντηρίου μας οδηγεί στην καταρχήν χρονολόγηση του κτηρίου στην Αρχαϊκή περίοδο. Το μαρμάρινο περιρραντήριο, που μιμείται χάλκινη λεκάνη, είναι χαρακτηριστικό σκεύος με λατρευτική χρήση που προσιδιάζει σε ιερό. Η ανακάλυψη αυτή θεωρείται ότι προσδίδει νέες προοπτικές στην έρευνα της πολιτικής και οικονομικής σημασίας της αμφικτυονίας των τριφυλιακών πόλεων κατά τον 6ο αιώνα πΧ, καθώς το ιερό του Ποσειδώνα αποτελούσε το κέντρο της θρησκευτικής και εθνικής τους ταυτότητας.
Η έρευνα, που χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Gerda Henkel και το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο (Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών), θα συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια για την περαιτέρω διερεύνηση του ιερού του Ποσειδώνα και του αρχαϊκού ναού.
