Σήμερα, 3 Δεκεμβρίου, συμπληρώνονται 125 χρόνια από τη γέννηση της Άννας Φρόυντ, η οποία ήταν εισηγήτρια της παιδοψυχανάλυσης και θυγατέρα του πατέρα της ψυχανάλυσης Ζίγκμουντ Φρόυντ.
Οι επιστημονικές θεωρίες του Σίγκμουντ Φρόυντ και οι τεχνικές θεραπείας που ανέπτυξε, θεωρήθηκαν ιδιαίτερα καινοτόμες και αποτέλεσαν αντικείμενα έντονης αμφισβήτησης όταν παρουσιάστηκαν στη Βιέννη του 19ου αιώνα. Ωστόσο και σήμερα συνεχίζουν να εγείρουν έντονο προβληματισμό και αντιπαραθέσεις. Η επίδραση του Φρόυντ δεν περιορίστηκε μόνο στην ψυχολογία και την ψυχιατρική, αλλά ταυτόχρονα απλώθηκε σε πολλούς τομείς της επιστήμης (ανθρωπολογία, κοινωνιολογία, φιλοσοφία) και της τέχνης.
Μεγαλωμένη σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον, η Άννα Φρόυντ δεν θα μπορούσε να «απομακρυνθεί» από τον τομέα της ψυχολογίας. Γεννήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 1895 στη Βιέννη και ήταν το μικρότερο από τα έξι παιδιά του Αυστριακού νευρολόγου Ζίγκμουντ Φρόιντ (1856-1939 και της Γερμανίδας συζύγου του Μάρτα Μπερνάις (1861-1951). Από τα 15 της άρχισε να εντρυφεί στα έργα του πατέρας της και με την πάροδο του χρόνου εξοικειώθηκε με την ανάπτυξη της ψυχαναλυτικής θεωρίας και πρακτικής.
Έχοντας εκπαιδευτεί ως δασκάλα (1914-1917), δίδαξε για τρία χρόνια στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και η εμπειρία αυτή έστρεψε το ενδιαφέρον της στην ψυχολογία τού παιδιού. Κατά τη θητεία της ως προέδρου τής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας της Βιέννης (1925-1928) εξέδωσε (το 1927) ένα δοκίμιο-σχεδίασμα τής προσέγγισής της στην παιδοψυχανάλυση.
Η έκδοση του έργου της «Το εγώ και οι μηχανισμοί άμυνας» (Das Ich und die Abwehrmechanismen, 1936) έδωσε ισχυρή ώθηση στην εξέλιξη της ψυχολογίας του εγώ. Κατ’ αυτήν, ο κύριος μηχανισμός άμυνας του ανθρώπου είναι η απώθηση, μία ασυνείδητη διαδικασία, η οποία αναπτύσσεται καθώς το παιδί μαθαίνει ότι ορισμένες ορμές αν τεθούν σε ενέργεια, μπορεί να αποδειχθούν επικίνδυνες για το ίδιο.
Αναφέρθηκε, επίσης, σε άλλους μηχανισμούς, όπως στην προβολή των αισθημάτων κάποιου σε κάποιο άλλο πρόσωπο, στην κατεύθυνση των επιθετικών ορμών εναντίον του ίδιου του εαυτού του ατόμου (με ακραίο παράδειγμα την αυτοκτονία), στην ταύτιση με έναν πανίσχυρο επιτιθέμενο και στο διαζύγιο των ιδεών από τα συναισθήματα. Το έργο αυτό υπήρξε επίσης από τις πρωτοπόρες προσπάθειες στην ανάπτυξη της έρευνας της εφηβικής ψυχολογίας.
Το 1938, η εβραϊκής καταγωγής οικογένεια Φρόιντ διέφυγε από τη γερμανοκρατούμενη Αυστρία κι εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο. Η Άννα ανέλαβε την περιποίηση του βαριά άρρωστου πατέρας της, ο οποίος πέθανε τον επόμενο χρόνο. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ίδρυσε ένα πρότυπο νηπιαγωγείο στο Χάμστεντ του Λονδίνου για τα ορφανά ή εγκαταλελειμμένα παιδιά του πολέμου. Μαζί με τη συνεργάτιδά της Ντόροθι Μπέρλιγχαμ, περιέγραψαν τις εμπειρίες τους στα έργα «Νεαρά παιδιά σε καιρό πολέμου» («Young Children in Wartime», 1942), «Παιδιά χωρίς οικογένειες» («Children Without Families», 1943) και «Ο πόλεμος και τα παιδιά» («War and Children», 1943).
Το 1952 ίδρυσε στο Λονδίνο την Κλινική Παιδικής Ψυχοθεραπείας («Hampstead Child Therapy Course and Clinic»), της οποίας διετέλεσε διευθύντρια ως το 1982. Το «Anna Freud Centre», όπως ονομάζεται σήμερα, παρέχει ερευνητικές, εκπαιδευτικές και θεραπευτικές υπηρεσίες και συνεργάζεται με τα Πανεπιστήμια Λονδίνου και Γέιλ.
Η Άννα Φρόυντ θεωρούσε το παιχνίδι ως προσαρμογή του παιδιού στην πραγματικότητα, δεν θεωρούσε όμως ότι αποκάλυπτε απαραίτητα ασυνείδητες συγκρούσεις. Συνεργαζόταν στενά με τους γονείς και πίστευε ότι η ψυχανάλυση έπρεπε να έχει παιδευτική επίδραση στο παιδί. Μία συνολική θεώρηση της σκέψης της βρίσκεται στο έργο της «Φυσιολογικότητα και παθολογία κατά την παιδική ηλικία» («Normality and Pathology in Childhood», 1968).
Η Άννα Φρόυντ πέθανε στις 9 Οκτωβρίου 1982 στο Λονδίνο, σε ηλικία 86 ετών. Η σορός της αποτεφρώθηκε και η τέφρα της βρίσκεται σε μαρμάρινη θήκη δίπλα στην αρχαιοελληνική υδρία με την τέφρα των γονέων της στο Μαυσωλείο Γκόλντερς Γκριν του Λονδίνου.
Έργα της Άννας Φρόυντ στα Ελληνικά
Εισαγωγή στην ψυχανάλυση του παιδιού (Επίκουρος, 1990)
Παιδαγωγική ψυχανάλυση (Επίκουρος, 1991)
Τα καλά και τα κακά στην εξέλιξη του παιδιού (Επίκουρος, 1992)
Εισαγωγή στην τεχνική της ανάλυσης του παιδιού (Ροές, 2003)
Το Εγώ και οι μηχανισμοί άμυνας (Καστανιώτης, 2007)
