Της Βίκυς Κατράνα
Σε μείζονα πολιτιστικό χώρο αναδεικνύεται το Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο, ένας χώρος ταυτόσημος με την καλλιτεχνική έκφραση και δημιουργία. Μέσα από ένα πολύχρωμο καλειδοσκόπιο εκδηλώσεων εικαστικών, θεάτρου, λόγου και μουσικής, αποτυπώνεται η πολυσήμαντη προσφορά και η δυναμική παρουσία του στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της πόλης μας. Ένας αυτοδύναμος κόσμος που αναπνέει την ύψιστη πραγματικότητα που είναι η καλλιτεχνική συνείδηση, ως τρόπος να υπερβούμε τον θάνατο, να αποδράσουμε στις αχνές λάμψεις της αιωνιότητας και του ονείρου.
Την ύψιστη καλλιτεχνική πραγματικότητα που είναι η καλλιτεχνική συνείδηση προσέφερε το ζεύγος Αναστασία και Γεώργιος Βαφόπουλος, όταν ανακοίνωσαν στο δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Θεσσαλονίκης ότι διαθέτουν ολόκληρη την περιουσία τους για τη δημιουργία ενός πολιτιστικού κέντρου.
Έτσι κτίστηκε με τα χρήματά τους σε οικόπεδο που παραχωρήθηκε από τον Δήμο Θεσσαλονίκης στον Ανατολικό τομέα της πόλης. Θεμελιώθηκε το 1981 και εγκαινιάστηκε το 1983, ενώ η δεύτερη πτέρυγα θεμελιώθηκε το 1986 και εγκαινιάστηκε το 1989.
Ο υπαρξιακός ποιητής Γ. Βαφόπουλος έγραψε:
«Όμως χαρά της ζωής μου εμένα, που με περίσκεψη με φρόνηση και με σοφία
Ύψωσα μόνος γύρω μου τα τείχη τούτα
Τι πράγματα να κάνεις έξω όταν μέσα
Τόσα και τόσα πράγματα σε περιμένουν…»
Αυτός ο υπαρξιακός ταξιδευτής της εσωτερικότητας ωστόσο φαίνεται να έσπασε τελικά αυτά τα τείχη μετά θάνατον, με το έργο του και τη γέννηση του Βαφοπούλειου Πνευματικού Κέντρου.
Το Βαφοπούλειο ενδοσκοπεί και στοχάζεται, συνδιαλέγεται με το κοινό και αποτελεί ένα ζωντανό εξωστρεφές κύτταρο πολιτισμού. Επιζητά να συνδεθεί με όλο το ανθρώπινο δυναμικό που έχει ανάγκη να απορροφήσει ή να δημιουργήσει πολιτισμό.
Σημαντικές υπήρξαν και κατά τη δεύτερη δεκαετία λειτουργίας του Βαφοπούλειου Πνευματικού Κέντρου οι εικαστικές εκδηλώσεις. Φιλοξενήθηκε ένας μεγάλος αριθμός καλλιτεχνών, που υπηρετούν διάφορους τομείς τέχνης, όπως, ζωγραφική, γλυπτική, χαρακτική, κατασκευές, εγκαταστάσεις, φωτογραφία και άλλα. Έλληνες δημιουργοί, καταξιωμένοι και νεώτεροι, παρουσίασαν το έργο τους, αναδρομικού χαρακτήρα ή πρόσφατο.
Το κτήριο φιλοξενεί επίσης τρεις βιβλιοθήκες: Την Παιδική Δανειστική βιβλιοθήκη την οποία επισκέπτονται οκτώ χιλιάδες παιδιά ετησίως και συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά και ψυχαγωγικά προγράμματα, το Πληροφοριακό Τμήμα και Αναγνωστήριο που περιλαμβάνει πληροφοριακά βιβλία, λεξικά, περιοδικά, εκδόσεις τέχνης και καλλιτεχνικών λευκωμάτων, και τη Δανειστική Βιβλιοθήκη με βιβλία από όλο το φάσμα των γνώσεων, με έμφαση στην Ελληνική και Ξένη Λογοτεχνία. Επίσης πραγματοποιούνται αφιερώματα σε λογοτέχνες.
Διαθέτει δύο θεατρικές σκηνές που φιλοξενούνται θεατρικές παραστάσεις, εκθεσιακοί χώροι με συλλογές έργων τέχνης, καθώς και εργαστήρια δημιουργικής γραφής, κ.τ.λ.
Το αρχείο του Γ.Θ. Βαφόπουλου, λειτουργεί ως μοχλός ανάκλησης μνήμης και ιστορικά αποτελεί κατά κύριο λόγο ένα λογοτεχνικό αρχείο, αλλά περιέχει επίσης πολλά – πολιτιστικά στοιχεία για την πόλη της Θεσσαλονίκης, που αναφέρονται σ’ όλο τον 20ο αιώνα.
Περιλαμβάνει:
Ι) Αλληλογραφία
Περιλαμβάνει την αλληλογραφία του Γ.Θ. Βαφόπουλου με διάφορα φυσικά πρόσωπα καθώς και με νομικά πρόσωπα δημόσιου και ιδιωτικού δικαίου. Αξίζει να αναφερθεί ότι υπάρχουνε επιστολές προς τον Βαφόπουλο από τους Κ.Π. Καβάφη, Κωστή Παλαμά, Νίκο Καζαντζάκη, Άγγελο Σικελιανό, Οδυσσέα Ελύτη, Γρηγόριο Ξενόπουλο, Ηλία Βενέζη, Παντελή Πρεβελάκη, Ι.Μ. Παναγιωτόπουλο, και Πέτρο Χάρη.
ΙΙ) Χειρόγραφα
Στα χειρόγραφα περιλαμβάνονται όλα τα έργα, δημοσιευμένα και ανέκδοτα, καθώς επίσης και ομιλίες, συνεντεύξεις, συμμετοχές σε συνέδρια και επιτροπές, στις οποίες έλαβε μέρος κατά καιρούς ο συγγραφέας.
ΙΙΙ) Μεταφράσεις
Περιλαμβάνει τις μεταφράσεις που έγιναν κατά καιρούς, κυρίως στο ποιητικό έργο του Γ.Θ. Βαφόπουλου στην αγγλική, γαλλική, τούρκικη και γιουγκοσλάβικη γλώσσα, δημοσιευμένες και ανέκδοτες, καθώς και διάφορα σχεδιάσματα μεταφράσεων και αντίγραφα.
IV) Αποκόμματα εφημερίδων και περιοδικών
Περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό αποκομμάτων εφημερίδων και περιοδικών, με δημοσιεύσεις άλλων, αλλά και του ιδίου, που αναφέρονται σε διάφορα πνευματικά ή κοινωνικά ζητήματα που απασχόλησαν κατά καιρούς την κοινωνία της Θεσσαλονίκης, καθώς και παρουσιάσεις, κριτικές ή αναλύσεις τρίτων για το λογοτεχνικό και κοινωνικό του έργο.
V) Προσωπικά
Σε αυτή περιλαμβάνονται τόσο τα προσωπικά έγγραφα του Γ.Θ. Βαφόπουλου που αφορούν κυρίως στη ζωή του, όσο και τα διάφορα μετάλλια, έπαινοι, διακρίσεις που του απονεμήθηκαν κατά καιρούς, καθώς και κασέτες και βιντεοταινίες από διάφορες εκδηλώσεις που αναφέρονται στο λογοτεχνικό και κοινωνικό του έργο.
VI) Βιβλιοθήκη του Γ.Θ. Βαφόπουλου
Περιλαμβάνει την προσωπική βιβλιοθήκη του που αποτελείται από 6.000 τόμους βιβλίων ταξινομημένη από βιβλιοθηκονόμο κατά θέμα και αλφαβητικά κατά συγγραφέα, καθώς και 1.000 τεύχη περιοδικών.
VII) Φωτογραφίες – Σκίτσα – Πίνακες
Φωτογραφίες του Γ.Θ. Βαφόπουλου οικογενειακές, καθώς και φωτογραφίες του ποιητή με προσωπικότητες του πνευματικού και πολιτικού κόσμου της χώρας μας. Σκίτσα και προσωπογραφίες του, από διάφορους καλλιτέχνες καθώς και η εντυπωσιακή προσωπική του πινακοθήκη που αποτελείται από 50 περίπου έργα.
VIII) Δημοσιευμένα έργα
Αυτά αποτελούν έναν μεγάλο αριθμό αντιτύπων των δημοσιευμένων έργων του Γ.Θ. Βαφόπουλου, καθώς και μερικά περιοδικά με αφιερώματα στον συγγραφέα.
IX) Ποικίλα
X) Αναστασία Βαφοπούλου
Περιλαμβάνει τη προσωπική βιβλιοθήκη της Αναστασίας Βαφοπούλου που αποτελείται από 2.000 τόμους βιβλίων, κυρίως ξενόγλωσσα, την αλληλογραφία της, χειρόγραφά της, καθώς και διάφορα άλλα προσωπικά έγγραφα και αντικείμενά της.
Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και το Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο πραγματοποιούν ένα μεγάλο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Θεσσαλονίκη, η πολυπόθητη πόλη». Πρόκειται για μια διαδραστική παράσταση που φωτίζει σημαντικές στιγμές της ιστορίας της Θεσσαλονίκης του 20ού αιώνα μέσα από το βλέμμα του Γ.Θ..Βαφόπουλου.
Σ’ ένα ποίημα του ο Γ. Βαφόπουλος έγραψε:
«Είσαι ένα φύλλωμα γεμάτο μνήμες, είσαι ένα δέντρο και το ξέρεις, πως τα δέντρα δεν ταξιδεύουν, αισθάνονται μονάχα και θυμούνται».
Τον ποιητή απασχόλησε επίσης ο φυσικός θάνατος και ο θάνατος της καθημερινής φθοράς. Στη δραματική αναζήτηση του θεού δεν μπόρεσε στοχαστικά να τον συναντήσει, και μέσα από τον εαυτό του ξαναγύρισε στον άνθρωπο…
Και το Βαφοπούλειο είναι κληροδότημα αγάπης στον άνθρωπο, σε όλους τους ανθρώπους του πολιτισμού και μέσα απ’ αυτό ταξιδεύουμε, αισθανόμαστε και θυμόμαστε αυτούς που μας το προσέφεραν…
