Ένα πολύ σημαντικό Ιστορικό – Διοικητικό Αρχείο, τα παλαιότερα έγγραφα του οποίου χρονολογούνται το 1910, διασώζει η ΙΓ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, η οποία αποτελεί διάδοχο της Περιφερειακής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας Θεσσαλίας, που ιδρύθηκε το 1906, με έδρα τον Βόλο, με την τοποθέτηση του πρώτου εφόρου αρχαιοτήτων Θεσσαλίας, Απόστολου Αρβανιτόπουλου.
Το Αρχείο, σύμφωνα με όσα δηλώνει στο Α.Π.Ε.- Μ.Π.Ε. η κα Αργυρούλα Δουλγέρη – Ιντζεσίλογλου, προϊσταμένη της παραπάνω Εφορείας, παρουσιάζει αδιάσπαστη συνέχεια μέχρι και σήμερα και αξιοσημείωτη ποικιλία, γεγονός που το καθιστά πολύτιμη και πλούσια πηγή για τη μελέτη της εκατοντάχρονης και πλέον ιστορίας της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας της Θεσσαλίας.
Τα Αρχεία της ΙΓ΄ Ε.Π.Κ.Α. περιέχουν κυρίως επίσημα έγγραφα, αλλά και κάποια ανεπίσημα γραπτά τεκμήρια. Οι κύριες κατηγορίες των επισήμων εγγράφων είναι εγκύκλιοι και εντολές του ΥΠ.Π.Τ. για την εφαρμογή του νόμου σχετικά με τη διοίκηση. Ειδικότερα, είναι αλληλογραφία σχετικά με την εφαρμογή του νόμου για την προστασία και τη διατήρηση των αρχαιοτήτων.
Επίσης, στα αρχεία συγκαταλέγονται αποφάσεις και απαντήσεις της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας που αφορούν αιτήματα άλλων υπηρεσιών και πολιτών σχετικά με την εκτέλεση δημόσιων και ιδιωτικών έργων κοντά σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία.
Επιπλέον, περιλαμβάνονται καταγγελίες για περιπτώσεις παράβασης του νόμου, όπως και αλληλογραφία ανάμεσα στην Αρχαιολογική Υπηρεσία και στους ερευνητές και μελετητές αρχαιολογικών θεμάτων και υλικού από τη Θεσσαλία.
Στις κύριες κατηγορίες των επισήμων εγγράφων ανήκουν ακόμα αναφορές αρχαιολογικών υπαλλήλων (αρχαιολόγων, αρχιτεκτόνων, αρχαιοφυλάκων κ.τ.λ.) σχετικά με αποτελέσματα αυτοψιών, που αφορούν στην προστασία των αρχαιοτήτων ή την ανακάλυψη νέων αρχαιολογικών θέσεων και αρχαίων αντικειμένων ή τα αποτελέσματα αρχαιολογικών ερευνών, προτάσεις για την αποκατάσταση και τη διαχείριση αρχαιολογικών χώρων και μνημείων κ.ο.κ..
Όπως και αναφορές και αιτήματα αρχαιολογικών υπαλλήλων για διοικητικά θέματα και η σχετική επίσημη ενέργεια εκ μέρους της υπηρεσίας. Αυτά τα έγγραφα, σύμφωνα με την αρχαιολόγο -προϊσταμένη της Εφορείας, αποτελούν μια πολύτιμη πρωτογενή πηγή, έναν πραγματικό θησαυρό ποικίλων πληροφοριών, λίγο ή πολύ ξεχασμένων, που θα μπορούσαν να ρίξουν νέο φως στην ιστορία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και της αρχαιολογικής έρευνας στη Θεσσαλία.
Οι πληροφορίες που θα μπορούσε κάποιος να αντλήσει από τα Αρχεία ανήκουν σε τρεις συγκεκριμένες βασικές κατηγορίες. Η πρώτη αφορά πληροφορίες διοικητικού ενδιαφέροντος, που αφορούν στην οργάνωση και τη λειτουργία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στη Θεσσαλία, την ιστορική εξέλιξη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στη Θεσσαλία κατά τον 20ό αιώνα, αλλά και τους αρχαιολόγους και τους δημοσίους υπαλλήλους άλλων ειδικοτήτων που υπηρέτησαν σε αυτήν.
Είναι απόλυτα σαφές, σύμφωνα με την αρχαιολόγο, ότι το Αρχείο τηρείται πιο συστηματικά από το 1925, όταν, μετά την αποχώρηση του Απ. Αρβανιτόπουλου, ο Χρήστος Καρούζος τοποθετήθηκε ως Έφορος Αρχαιοτήτων Θεσσαλίας.
Η δεύτερη κατηγορία αφορά σε πληροφορίες αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, που αναφέρονται σε αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία, τοπικά αρχαιολογικά μουσεία και συλλογές, συστηματικές και σωστικές ανασκαφές, επιφανειακές έρευνες και μελέτες. Στην κατηγορία αυτή συγκαταλέγονται και οι πληροφορίες για Έλληνες και ξένους ερευνητές του αρχαιολογικού αντικειμένου, καθώς και τη χρονική περίοδο της εργασίας τους.
Η τρίτη κατηγορία αναφέρεται σε μερικές ως επί το πλείστον άγνωστες, αλλά ενδιαφέρουσες πληροφορίες, που αφορούν στις καλές ή κακές σχέσεις μεταξύ της υπηρεσίας και των πολιτών ή μεταξύ αρχαιολόγων και υπαλλήλων άλλων ειδικοτήτων της υπηρεσίας, καθώς και προσπάθειες – επιτυχημένες ή όχι – και δυσκολίες για την οργάνωση και την υλοποίηση κάποιων προγραμμάτων έρευνας κ.ά.
«Το Αρχείο αυτό δεν παύει να μας εκπλήσσει συνεχώς και να μας συνδράμει ακόμη και σήμερα στο τρέχον Έργο της Υπηρεσίας, τόσο στο διοικητικό όσο και στο αρχαιολογικό», επισημαίνει η Δουλγέρη – Ιντζεσίλογλου, αναφέροντας το εξής παράδειγμα: ο Μπ. Ιντζεσίλογλου, ερευνώντας στοιχεία για το αρχαίο θέατρο Δημητριάδος ανακάλυψε έγγραφα, χάρη στα οποία ταυτίστηκε η προέλευση δυο μαρμάρινων αρχαίων αντικειμένων από την αρχαία Σελινούντα (στη θέση του σημερινού οικισμού Λουτρακίου της Γλώσσας Σκοπέλου), που είχαν καταγραφεί ως «άγνωστης προέλευσης» στο Βιβλίο Καταγραφής της Εφορείας (1958 -1959).
Τα έγγραφα της περιόδου αυτής ανήκουν σε έξι κύριες κατηγορίες: Εγκύκλιοι και εντολές του Υπουργείου Παιδείας, στο οποίο υπαγόταν τότε η Αρχαιολογική Υπηρεσία, προς την Περιφερειακή Υπηρεσία της Θεσσαλίας.
Αναφορές και αιτήσεις της Περιφερειακής Υπηρεσίας της Θεσσαλίας προς το Υπουργείο Παιδείας, αλληλογραφία με άλλες Δημόσιες Αρχές, αλληλογραφία με πολίτες, αλληλογραφία των υπαλλήλων της Περιφερειακής Υπηρεσίας της Θεσσαλίας μεταξύ τους, όπως και άλλα διάφορα έγγραφα.
Τα έγγραφα αυτών των πρώτων είκοσι ετών παρέχουν, πέρα από τις άλλες σημαντικές – γενικής φύσεως – πληροφορίες, μια αξιοσημείωτη ποικιλία ειδικών πληροφοριών ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, όπως τα ονόματα 11 Υπουργών Παιδείας, μεταξύ των οποίων και το όνομα του Γεωργίου Παπανδρέου (1929).
Επίσης, τα ονόματα τριών Διευθυντών Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Παιδείας, η ονομασία της Περιφερειακής Υπηρεσίας της Θεσσαλίας ως «Τρίτης Αρχαιολογικής Περιφέρειας», η οποία ήταν αρμόδια για ολόκληρη τη Θεσσαλία. Επιπλέον, παρέχουν κατηγορίες και οι ειδικότητες του προσωπικού της «Τρίτης Αρχαιολογικής Περιφέρειας», καθώς και τα ονόματα των υπαλλήλων. Επίσης περιέχουν αρχαιολογικής φύσεως πληροφορίες και πολύ άλλο υλικό.
