Την πρώτη μεγάλη, διεθνή έκθεση του Ιβάν Κλιούν, ενός από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της πρώτης γενιάς της ρωσικής πρωτοπορίας, παρουσιάζει από τις 2 Ιουλίου το MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, στη Μονή Λαζαριστών.
Την έκθεση «Ιβάν Κλιούν. Υπερβατικά τοπία. Ιπτάμενα γλυπτά. Φωτεινές σφαίρες», με αντικείμενο το έργο και τη ζωή του Ιβάν Κλιούν (Ιβάν Βασίλιεβιτς Κλιούν, γεννημένος Κλιουνκόφ, Μπολσίε Γκόρκι, 1873 – Μόσχα, 1943) συνθέτουν υπερβατικά τοπία, ιπτάμενα γλυπτά, φωτεινές σφαίρες, σχήματα, φόρμες, σχέδια, μελέτες χρωμάτων με αποκορύφωμα ένα εκτυφλωτικό κόκκινο φως, αλλά και παραστατικές και ταυτόχρονα συμβολικές μορφές.
Ο Ιβάν Κλιούν εκπροσωπείται στη συλλογή Κωστάκη του MOMus-Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης με 383 έργα τέχνης (πίνακες και σχέδια) και ένα μοναδικό αρχειακό υλικό (γράμματα, χειρόγραφα, λιθογραφικές εκτυπώσεις, διδακτικό υλικό. Μετά τον θάνατό του, η πρώτη έκθεση των έργων του πραγματοποιήθηκε στο Ινστιτούτο Ατομικής Ενέργειας Κουρτσάτοφ στη Μόσχα το 1972 και βασίστηκε σε έργα των συλλογών Γιώργου Κωστάκη και Ντμίτρι Σαραμπιάνοφ. Η δεύτερη προσωπική έκθεση πραγματοποιήθηκε το 1999 στην Κρατική Πινακοθήκη Τρετιακόφ στη Μόσχα, όπου πολλά έργα προέρχονται επίσης από τη δωρεά του Γιώργου Κωστάκη.
Στο βιβλίο του «Η πρωτοπορία μου. Απομνημονεύματα ενός συλλέκτη», ο Γιώργος Κωστάκης αναφέρει -μεταξύ άλλων- ότι βρήκε με μεγάλη δυσκολία αρχικά κάποια έργα του Κλιούν, τα οποία αγόρασε αμέσως. Με επιμονή κατάφερε να βρει τις κόρες του καλλιτέχνη και απέκτησε σχεδόν όλα του τα έργα.
Τη μεγάλη του συγκίνηση, γι’ αυτή την πρώτη έκθεση με το άνοιγμα των Μουσείων, εξέφρασε σε σημερινή συνέντευξη Τύπου ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του MOMus Ανδρέας Τάκης, αν και όπως τόνισε δεν σταμάτησε ποτέ η λειτουργία του MOMus με σειρά διαδικτυακών δράσεων κατά τη διάρκεια των λοκντάουν. Επισήμανε ακόμη ότι είναι «η τρίτη έκθεση που υλοποιεί τη νέα μας στρατηγική για την ανανεωμένη παρουσίαση της Συλλογής Κωστάκη».
Το γεγονός ότι η έκθεση βασίζεται σε έργα και μουσειακό υλικό της Συλλογής Κωστάκη «είναι μια απόδειξη για το πόσο πλούσια είναι αυτή η Συλλογή», τόνισε η Μαρία Τσαντσάνογλου, διευθύντρια MOMus-Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης- Συλλογή Κωστάκη, εκφράζοντας τη βεβαιότητα ότι αυτή η πρώτη παγκοσμίως έκθεσή του, με σχεδόν 400 έργα κι ένα μοναδικό αρχειακό υλικό, «θα ανοίξει τον δρόμο για την γνωριμία του ευρύτερου κοινού με αυτόν τον σπουδαίο και καινοτόμο καλλιτέχνη».
Μια έκθεση που αποκαθιστά μια αδικία και ένα κοινό ελληνορωσικό όραμα
Το έργο του Ιβάν Κλιούν είχε επισκιαστεί από εκείνο του φίλου του Καζιμίρ Μαλέβιτς, πρωτοπόρου της γεωμετρικής αφηρημένης τέχνης και δημιουργού των αβάν γκαρντ κινημάτων του Σουπρεματισμού και του Κονστρουκτιβισμού, «μια φιλία που τον άφησε στη σκιά και αυτή την “αδικία” θέλουμε να αποκαταστήσουμε μέσα από την έκθεση», ανέφερε η κ. Τσαντσάνογλου, επισήμανση που έκανε και η επικεφαλής του Συλλόγου Υποστηρικτών του Μουσείου Κριστίνα Κρασνιάνσκαγια, που βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη για το άνοιγμα της έκθεσης. Η κ. Κρασνιάνσκαγια παρουσίασε το έργο του Συλλόγου και τους στόχους του για την εξέλιξη της Συλλογής Κωστάκη, η οποία στο σύνολό της αριθμεί 1300 έργα.
Τη συγκίνησή της γι’ αυτήν την έκθεση εξέφρασε και η Ζελφίρα Τρεγκούλοβα, διευθύντρια της Κρατικής Πινακοθήκης Τρετιακόφ -εκεί όπου βρίσκεται το δεύτερο κομμάτι της Συλλογής Κωστάκη- η οποία βρίσκεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Θεσσαλονίκη. «Η Ρωσική Πρωτοπορία πλέον έλαβε μια ιδιαίτερη αναγνώριση στη Ρωσία, την Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο», σημείωσε και τόνισε τη σημαντική συνεργασία των δύο μουσείων για την προώθηση και του ρωσικού αβάν γκαρντ και του ονόματος του Γιώργου Κωστάκη. Υπογράμμισε μάλιστα ότι κοινό όνειρο και όραμα των δύο μουσείων είναι να ενωθούν τα δύο κομμάτια της Συλλογής Κωστάκη (της Θεσσαλονίκης και της Μόσχας) σε μία κοινή έκθεση.
Η έκθεση πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Heritage Art Foundation στη Μόσχα, του Συλλόγου Υποστηρικτών του Μουσείου και του Malevich Society.
Στο μουσείο εκτίθενται και δημιουργίες φοιτητών και φοιτητριών του εργαστηρίου Γλυπτικής του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του ΑΠΘ, με επικεφαλής τον καθηγητή γλυπτικής Άρη Κατσιλάκη, που στο πλαίσιο της έκθεσης δημιούργησαν ανακατασκευές των «Ιπτάμενων Γλυπτών» του Κλιούν, που είχε κατασκευάσει ο καλλιτέχνης το 1915, αλλά τα οποία έχουν χαθεί. Στη Συλλογή Κωστάκη υπάρχουν τα προσχέδια, τα οποία επιτρέπουν την αποκατάσταση πολλών χαμένων έργων, κυρίως γλυπτών και τρισδιάστατων κατασκευών.
Η έκθεση, την οποία επιμελήθηκε η κ. Τσαντσάνογλου, σε συνεπιμέλεια Αγγελικής Χαριστού, προϊσταμένης συλλογών, συμπληρώνεται με έργα από τις συλλογές της Ιρίνα Πράβκινα και των Ταμάζ και Ιβέτα Μανασέροφ και συνοδεύεται από δίγλωσσο κατάλογο (ελληνικά- αγγλικά) με επιστημονικά κείμενα των ιστορικών τέχνης Κριστίνα Λόντερ, Αντρέι Σαραμπιάνοφ, Βικτώριας Σίντλερ, Μαρίας Κωστάκη, Μαρίας Τίμινα και Μαρίας Τσαντσάνογλου.
Διάρκεια έκθεσης: 2 Ιουλίου 2021 – 19 Σεπτεμβρίου 2021.
