«Το θέατρο είναι ένα εργαλείο αντίστασης» υποστηρίζει ο σκηνοθέτης από τη Συρία, Ομάρ Αμπουσαάντα, που σε συνεργασία με τον συμπατριώτη του συγγραφέα Μοχάμαντ Αλ Άταρ, συνεχίζουν να μεταφέρουν με ποιητικούς όρους την κατάσταση απόλυτης διάλυσης στην οποία έχει περιέλθει η χώρα τους.
Οι δύο δημιουργοί επανέρχονται στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση από 8 έως 11 Νοεμβρίου με το «The Factory», στο οποίο αποκαλύπτουν την κρυμμένη διάσταση του πολέμου στη Συρία, ερευνώντας μια πραγματική ιστορία.
Το «Factory» αφηγείται το χρονικό λειτουργίας ενός εργοστασίου τσιμέντου, γαλλικών συμφερόντων, που εγκαινιάστηκε το 2010, παραμονές της Αραβικής Άνοιξης, στα βόρεια σύνορα της χώρας και αποτελούσε μια από τις μεγαλύτερες ξένες επενδύσεις στη Συρία. Το ξέσπασμα της λαϊκής εξέγερσης κατά του καθεστώτος Άσαντ και η κορύφωσή της σε αιματηρή σύγκρουση θα ορίσει δραματικά το μέλλον της Συρίας, αλλά η επιχείρηση θα εξακολουθήσει να λειτουργεί με κάθε κόστος και με ρίσκο τη ζωή των εργαζομένων της.
Το σκάνδαλο -«έγκλημα κατά της ανθρωπότητας», σύμφωνα με τους δικηγόρους που διαχειρίζονται την υπόθεση- αποκαλύφθηκε στη Γαλλία από ρεπορτάζ της «Le Monde» κι έκανε τον γύρο του κόσμου. Μάλιστα, η δημοσιογράφος Ντοροτέ Μιριάμ Κελού (Dorothée Myriam Kellou) υπήρξε η κύρια πηγή στην έρευνα των δύο δημιουργών από τη Συρία. Το «Factory», που έκανε πρεμιέρα σε παραγωγή της Φολκσμπίνε, και έδωσε παραστάσεις τόσο στο Έσεν όσο και στο Βερολίνο, είναι μία σύνθεση τεσσάρων μονολόγων -της δημοσιογράφου, ενός εργάτη και δύο επιχειρηματιών- που «συναντιούνται» σε κάποια σημεία του έργου. Ηθοποιοί από τη Δαμασκό ανεβαίνουν στη σκηνή και αναμεταδίδουν το χρονικό του σκοτεινού επιχειρηματικού παιχνιδιού, με φόντο μια διαλυμένη χώρα.
«Για εμάς προτεραιότητα ήταν ν’ ακουστεί η φωνή των εργατών, η ιστορία τους. Αφού για το ίδιο το συμβάν μπορεί ν’ ανατρέξει κανείς σε δεκάδες δημοσιεύματα. Επιλέξαμε μία δυνατή, επιδραστική ιστορία για να αναδειχθούν τα συναισθήματα και τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά» ανέφερε σήμερα στους Έλληνες δημοσιογράφους ο σκηνοθέτης Ομάρ Αμπουσαάντα. Ωστόσο, όπως είπε, το «Factory» δεν αφορά μόνο στη Συρία αλλά αντανακλά και «ό,τι συμβαίνει παντού στον κόσμο. Εταιρείες εκμεταλλεύονται ανθρώπους διακινδυνεύοντας τη ζωή τους».
Σχετικά με το πόσο δύσκολο είναι να κάνει ένα θέατρο ντοκουμέντου όσο η κατάσταση είναι σε εξέλιξη, απάντησε πως δεν υπάρχει άλλη λύση. «Μ’ ενδιαφέρει η αντανάκλαση της τέχνης στο τώρα. Δεν μπορώ να περιμένω σε 20 χρόνια την ιστορική καταγραφή. Για μένα, είναι σημαντικό το θέατρο να είναι μέρος αυτού που συμβαίνει τώρα. Αυτός είναι κανόνας μου στην καλλιτεχνική δημιουργία» τόνισε. Για τον ίδιο, η δουλειά του καλλιτέχνη συνδέεται με αυτή του δημοσιογράφου και του ακτιβιστή. «Στους σκοτεινούς καιρούς που ζούμε, πρέπει να προσπαθήσουμε να υπερασπιστούμε τη θέση μας» σημείωσε.
Ο Ομάρ Αμπουσαάντα σπούδασε θέατρο στη Δαμασκό και, με την παρότρυνση των δασκάλων του, στράφηκε συστηματικά στην πολιτική τέχνη. Το 2011 συνάντησε το άλλο του επαγγελματικό μισό στο πρόσωπο του συγγραφέα Μοχάμαντ Αλ Άταρ και έκτοτε, οι δύο τους καταγράφουν με καλλιτεχνικούς όρους τα γεγονότα που σπαράσσουν τη Συρία.
Επί πολλά χρόνια, στο πλαίσιο της έρευνάς του, επισκέπτεται απομακρυσμένα χωριά στη Συρία, την Αίγυπτο και την Υεμένη -χώρες που ισοπεδώθηκαν την τελευταία δεκαετία- οργανώνοντας παραστάσεις και εργαστήρια στα οποία εμπλέκει τις τοπικές κοινότητες. Παρά τις προφανείς δυσκολίες, επιμένει να ζει στη Δαμασκό και είναι μια από τις ελάχιστες ανεξάρτητες φωνές δημιουργών της πατρίδας του. «Έζησα στη Δαμασκό τις χειρότερες στιγμές της. Δεν θα την εγκαταλείψω τώρα. Ίσως καλλιτέχνες σαν εμένα να έχουν την ευκαιρία να μιλήσουν για όσα συνέβησαν στις επόμενες γενιές, ειδικά τώρα που οι δυνάμεις του Άσαντ χρησιμοποιούν κρατικά θέατρα για να κάνουν προπαγάνδα» είπε.
Σχετικά με την κατάσταση που επικρατεί τώρα στη Δαμασκό, τόνισε πως είναι περίπλοκη. «Πολιτικά τα πράγματα είναι ασταθή, αλλά το καθεστώς του Άσαντ δρα με τρόπο νικητή. Υπάρχει λογοκρισία παντού. Δεν έχουμε καμία ελευθερία. Δεν μπορούμε να σχολιάσουμε όχι μόνο πολιτικά ή θρησκευτικά θέματα, αλλά ούτε να μιλήσουμε για θέματα της καθημερινής ζωής. Τα ΜΜΕ διαστρεβλώνουν τα γεγονότα, οι πολίτες δεν μιλούν για όσα γίνονται και ο υπόλοιπος κόσμος δεν νοιάζεται και δεν ψάχνει να μάθει τι πραγματικά συμβαίνει. Γι’ αυτό και θεωρώ κρίσιμο τον ρόλο της τέχνης στην ανάδειξη της αλήθειας» είπε.
Μιλώντας για τους πρόσφυγες που ζουν στην Ελλάδα, ο Αμπουσάαντα δήλωσε πως η διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος είναι ευθύνη ευρωπαϊκή. «Οι συνθήκες που επικρατούν στους προσφυγικούς καταυλισμούς είναι άθλιες, ωστόσο δεν νομίζω ότι πρέπει να καταλογίσουμε ευθύνες μόνο στην ελληνική κυβέρνηση. Είναι ένα ζήτημα που αφορά ολόκληρη την Ευρώπη».
