«Στις καλύτερες στιγμές του το θέατρο μπορεί να καλλιεργήσει ενσυναίσθηση μεταξύ των ανθρώπων επί σκηνής και του κοινού. Ζωντανεύοντας μια ιστορία στο θέατρο, τα μηνύματα αυτής της ιστορίας μπορούν να έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο και να αφήσουν ένα βαθύτερο αποτύπωμα στο κοινό με ουσιαστικό τρόπο» σημειώνει ο ιδρυτής της θρυλικής ομάδας των Complicité και ένας από τους επιδραστικότερους δημιουργούς στη σκηνή του παγκόσμιου θεάτρου, Σάιμον Μακμπέρνι μιλώντας για το πώς μπορεί η τέχνη να επηρεάσει την κλιματική αδράνεια.
Επτά χρόνια μετά το αξέχαστο «The Encounter», ο Βρετανός σκηνοθέτης και η ομάδα Complicité επιστρέφουν στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση από 4 έως 7 Οκτωβρίου, με μια παράσταση-αποθέωση του σωματικού θεάτρου και της πολυφωνικής αφήγησης από ένα δεκαμελές ανσάμπλ βετεράνων και νέων ηθοποιών του είδους.
Η νέα παραγωγή της εμβληματικής ομάδας βασίζεται στο πολυμεταφρασμένο μυθιστόρημα «Οδήγησε το αλέτρι σου πάνω από τα οστά των νεκρών» της βραβευμένης με Νόμπελ Λογοτεχνίας, Όλγκα Τοκάρτσουκ και κινείται στα όρια του αστυνομικού θρίλερ και της μαύρης κωμωδίας. Στην παράσταση, μια ηλικιωμένη συνταξιούχος σε ένα απομονωμένο ορεινό χωριό της Πολωνίας ισχυρίζεται πως οι φόνοι των γειτόνων της κυνηγών αποτελούν μια υπερβατική εκδίκηση της φύσης.
Τα τελευταία είκοσι χρόνια, η ματιά του Σάιμον Μακμπέρνι εστιάζει επίμονα σε πολιτικά, κοινωνικά και φιλοσοφικά ζητήματα που ανακύπτουν μέσα από τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Το «Οδήγησε το αλέτρι σου πάνω από τα οστά των νεκρών» είναι το τελευταίο μιας σειράς έργων των Complicité που θίγουν με επιτακτικό τρόπο το ζήτημα της καταστροφής του πλανήτη.
Η ιστορία της Τοκάρτσουκ ξεκινά στα βάθη του χειμώνα σε μια μικρή κοινότητα μιας απομακρυσμένης πολωνικής κοιλάδας. Άνδρες της τοπικής κυνηγετικής λέσχης πεθαίνουν υπό μυστηριώδεις συνθήκες και η Γιανίνα Ντουσέικο -μια εκκεντρική ηλικιωμένη κάτοικος της περιοχής, οικολόγος, ερασιτέχνισσα αστρολόγος και ενθουσιώδης μεταφράστρια του William Blake- έχει συγκεκριμένες υποψίες. Παρακολουθεί εδώ και καιρό τα ζώα με τα οποία μοιράζεται η κοινότητα αυτό το απομονωμένο, αγροτικό περιβάλλον και υποστηρίζει ότι συμπεριφέρονται περίεργα. Η Γιανίνα, που αντιστέκεται σθεναρά στις αδικίες που βλέπει γύρω της, αρνείται να γίνει αιχμάλωτη της κοινωνίας και του φύλου της.
Οι πράξεις της θέτουν ερωτήματα τόσο για τον ανδρικό κόσμο που την περιβάλλει όσο και για τις βαθύτερες ανθρώπινες προθέσεις μας: Τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος και τι σημαίνει να είσαι ζώο; Μπορούμε να τα διαχωρίσουμε αυτά τα δύο; Γιατί η θανάτωση των ζώων είναι σπορ, ενώ των ανθρώπων φόνος; Αυτό το σκοτεινά κωμικό και αναρχικό νουάρ προκάλεσε σεισμική αντίδραση στην Πολωνία, την πατρίδα της Τοκάρτσουκ, λόγω της ανυπόκριτης επίθεσής της στις αυταρχικές δομές, ενώ ο συντηρητικός Τύπος της χώρας βάφτισε τη συγγραφέα «οικοτρομοκράτισσα» και εθνική προδότρια.
Ο Σάιμον Μακμπέρνι ενθουσιάστηκε με το έργο και θεώρησε αυτονόητο πως πρέπει να κάνει παράσταση αυτή την ιστορία, καθώς ένιωσε επιτακτική την ανάγκη να ακουστεί η φωνή της Γιανίνα. Επειγόντως. Στο σκηνοθετικό του σημείωμα αναφέρει: «Η Όλγκα Τοκάρτσουκ έχει δημιουργήσει έναν ιδιαίτερο κόσμο που μιλάει βαθιά μέσα μου για την αίσθηση συνέχειας ανάμεσα στην ανθρωπότητα και τη φύση – έναν κόσμο όπου, σαν ιστός μυκηλίου, όλες οι οντότητες συνδέονται βαθιά στις ρίζες, ανίκανες να υπάρξουν μόνες τους. Η Τοκάρτσουκ είναι μια προφήτισσα των καιρών μας, που μας κατανοεί μέσα σε όλη μας τη σύγχυση, τη σκληρότητα, την ευτράπελη και ζωώδη φύση μας, και αισθάνομαι εξαιρετικά προνομιούχος που ανεβάζω στη σκηνή μια από τις πιο επιτακτικές αφηγήσεις για το τι σημαίνει να ζεις σήμερα».
Μία παράσταση πέντε αστέρων
Οι κριτικές των μεγάλων ευρωπαϊκών ΜΜΕ για την παράσταση είναι πέντε αστέρων. Η «Guardian» την αναφέρει ως «μια μεγαλειώδη και εξαιρετικά καινοτόμα διασκευή», ενώ ο «Observer» κάνει λόγο για «μια αριστοτεχνική μεταφορά από τους Complicité αυτού του οικολογικού θρίλερ, η οποία συγκλονίζει». Οι «Financial Times» γράφουν πως «είναι σπουδαίο να έχουμε και πάλι τους Complicité με μια κορυφαία παράσταση συναρπαστικής αφήγησης, έντονης σωματικής δύναμης και έξυπνων τεχνολογιών, η οποία μεταφέρει ένα σύνθετο και πολυεπίπεδο μυθιστόρημα σε ζωντανή σκηνική δημιουργία». Το «Time Out» επισημαίνει πως «δεν είναι απλώς ένα έργο επινόησης, αλλά ένα θεατρικό γεγονός, από τα κορυφαία της ομάδας και αποτελεί εισιτήριο για έναν άλλον κόσμο». H «Le Monde» σχολιάζει: «Ο Βρετανός σκηνοθέτης είναι πάνω απ’ όλα ένας αφηγητής ιστοριών και το απολαυστικό μυθιστόρημα της Τοκάρτσουκ αποτελεί ιδανικό υλικό για αυτόν, χάρη στο μείγμα ποιητικής και επιστημονικής φαντασίας του, τα ανθρωπολογικά του ερωτήματα και το σαρωτικό του χιούμορ».
Μετά την αρχική περιοδεία στη Μεγάλη Βρετανία και την ηπειρωτική Ευρώπη, από τον Δεκέμβριο του 2022 έως τον Ιούνιο του 2023, την παράσταση των Complicité, έχουν ήδη δει ζωντανά περισσότεροι από 70.000 άνθρωποι, σε κατάμεστες θεατρικές αίθουσες 13 πόλεων, ενώ ακόμα περισσότεροι συνδέθηκαν από όλο τον κόσμο για να παρακολουθήσουν σε livestream την παράσταση από το Lowry του Σάλφορντ της Αγγλίας, σε συμπαραγωγή του Old Vic του Μπρίστολ.
Η θεατρική ομάδα Complicité έκανε το ντεμπούτο της το 1983, με ιδρυτικά μέλη τον Σάιμον Μακμπέρνι, την Άναμπελ Άρντεν και τον Μαρτσέλο Μάνι. Μαθητές του Ζακ Λεκόκ και έχοντας υιοθετήσει τη φιλοσοφία της κολεκτίβας, επιδόθηκαν σε πολυετείς πειραματισμούς για να αναδειχθούν τελικά ως η μήτρα του θεάτρου της επινόησης. Στα σαράντα χρόνια της πορείας τους έχουν δουλέψει πάνω σε κλασικούς θεατρικούς συγγραφείς και σε μεταφορές λογοτεχνικών έργων, ενώ φημίζονται για την ελευθερία προσέγγισης των ιστοριών τους και τη μετάδοσή τους στο κοινό με πολλαπλούς τρόπους.
Κατάλληλο για 12+. Η παράσταση είναι στα αγγλικά με ελληνικούς υπέρτιτλους. Η προπώληση έχει ήδη ξεκινήσει.
Φωτογραφία: Marc Brenner
