Συνέντευξη στη Σπυριδωνία Κρανιώτη
O Κώστας Παπακωστόπουλος, διακεκριμένος σκηνοθέτης και Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Ελληνογερμανικού Θεάτρου γνωστός στη Γερμανία για τις πρωτοποριακές παραστάσεις έργων αρχαίου δράματος, συμπληρώνει εφέτος με το θεατρικό του σχήμα «Ελληνογερμανικό Θέατρο» 28 χρόνια δημιουργικής πορείας στην Κολωνία. Μετά την περυσινή επιτυχημένη παράστασή του «Ιφιγένεια», έρχεται και εφέτος στην Αθήνα, στο Θέατρο Τέχνης, αυτήν τη φορά με το «Eurexit», έργο γραμμένο από τον ίδιο και εμπνευσμένο από την τραγωδία του Αισχύλου «Αγαμέμνων».
Ο ταλαντούχος καλλιτέχνης μίλησε στο zougla.gr για το νέο του θεατρικό εγχείρημα, το μέλλον της Ευρώπης και αποκάλυψε τα μελλοντικά του σχέδια καθώς και τι ονειρεύεται για την καλλιτεχνική του διαδρομή.
Το «Eurexit» αποτελεί το τρίτο και τελευταίο μέρος μιας τριλογίας με τίτλο «Πολυαγαπημένη Ύβρις» και θέμα την κρίση της Δημοκρατίας στην Ευρώπη σήμερα. Πείτε μας δύο λόγια για αυτό το εγχείρημα και τους συμβολισμούς του.
Είναι ένας τίτλος με μια δόση ειρωνείας, που συνδυάζει την έννοια της αρχαιοελληνικής λέξης «ύβρις» με τις συμπεριφορές των ηγετών μας σήμερα, και ως τριλογία επικεντρώνεται στην κρίση της Δημοκρατίας στην Ευρώπη. Ο κύκλος ξεκίνησε με την «Αντιγόνη» το 2015 και συνεχίστηκε με την «Ιφιγένεια» το 2016. Το τρίτο έργο «Eurexit» πρωτοπαρουσιάστηκε το 2017 στην Κολωνία και αναδεικνύει τις αιτίες των χαμένων οραμάτων της Ενωμένης Ευρώπης, θέτοντας ερωτήματα σχετικά με το μέλλον της.
Πώς βλέπετε το μέλλον της Ευρώπης και τι αποτελεί απειλή για την Ευρώπη και τη δημοκρατία;
Πιστεύω βαθιά σε μια Ενωμένη Ευρώπη που υπηρετεί αξίες και ιδανικά, όπως είναι η δημοκρατία και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν με ενδιαφέρει μια Ενωμένη Ευρώπη που σκοπό έχει να υπηρετήσει τα συμφέροντα της παγκόσμιας οικονομίας. Η μεγαλύτερη απειλή σήμερα για την Ευρώπη είναι ότι τα παραδοσιακά κόμματα του δημοκρατικού τόξου αδυνατούν να πείσουν τους πολίτες της Ευρώπης, δίνοντας έτσι εύφορο έδαφος σε ακροδεξιά και εθνικιστικά κόμματα να ψαρεύουν πιο εύκολα δυσαρεστημένους ψηφοφόρους.
Τι αποτελεί πηγή έμπνευσης για τα έργα σας;
Τα πολιτικά και κοινωνικά θέματα που απασχολούν τη ζωή και την ύπαρξή μας είναι τελικά αυτά που επηρεάζουν την επιλογή μου για το επόμενο έργο. Το αρχαίο δράμα λειτουργεί έτσι για μένα ως μέσο για την κατανόηση της σημερινής δημοκρατίας.
Σε μια εποχή διαφωνιών, αντιπαραθέσεων αλλά και αμφισβητήσεων σχετικά με το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εσείς με το έργο σας αναδεικνύετε με μοναδικό τρόπο τις αιτίες των χαμένων οραμάτων και θέτετε εύστοχα ερωτήματα σχετικά με το μέλλον της Ευρώπης. Πιστεύετε πώς αυτά τα ερωτήματα μπορούν να αφυπνίσουν και να οδηγήσουν σε λύσεις;
Φυσικά από μόνο του το Θέατρο και η τέχνη συνολικότερα δεν μπορούν να οδηγήσουν σε λύσεις. Μπορούν όμως να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για έναν ουσιαστικό διάλογο με το κοινό σε θέματα που μας απασχολούν και να αφυπνίσουν τα αντανακλαστικά μιας κοινωνίας, ώστε έτσι να τεθούν εκ νέου τα ερωτήματα, όπως στην περίπτωση του τελευταίου μας έργου που αφορά το μέλλον της Ενωμένης Ευρώπης.
Πώς υποδέχτηκε το «Eurexit» η τοπική κοινωνία στην Κολωνία;
Με ενθουσιασμό από τη μια αλλά και με έντονη περισυλλογή από την άλλη. Το θέμα του μέλλοντος της Ενωμένης Ευρώπης είναι κάτι που αυτή τη στιγμή απασχολεί και προβληματίζει ιδαίτερα το κοινό της Γερμανίας.
Γύρω από ποιους άξονες κινούνται οι καλλιτεχνικές δημιουργίες του Ελληνογερμανικού Θεάτρου της Κολωνίας; Μιλήστε μας περισσότερο για τη συνολική αυτή προσπάθεια.
Από τη δημιουργία του Ελληνογερμανικού Θεάτρου το 1990 έθεσα τρεις βασικούς δραματουργικούς άξονες: Ο πρώτος άξονας συνδέεται με το αρχαίο δράμα, ο δεύτερος με έργα Νεοελλήνων θεατρικών συγγραφέων σε πρώτη γερμανική μετάφραση και ο τρίτος με έργα Ευρωπαίων που εμπνέονται από τον αρχαίο ελληνικό μύθο. Έτσι το Θέατρό μας παρουσίασε στην πορεία του έργα κλασικών Ελλήνων συγγραφέων όπως Αριστοφάνη, Αισχύλο, Σοφοκλή, Ευριπίδη, έργα των Δημήτρη Κεχαΐδη, Βασίλη Ζιώγα και Δημήτρη Δημητριάδη, καθώς και έργα των Heiner Müller, William Shakespeare και Dea Loher. Χτίζοντας μια γέφυρα ανάμεσα στο αρχαίο και στο σύγχρονο ευρωπαϊκό θέατρο προσεγγίζουμε πολύπλευρα τη θεατρική δημιουργία της Ευρώπης και συνδέουμε την παράδοση με το σήμερα.
Εφέτος συμπληρώνετε με το «Ελληνογερμανικό Θέατρο» 28 χρόνια δημιουργικής πορείας. Τι ονειρεύεστε για την καλλιτεχνική σας διαδρομή;
Να διατηρήσω τη φρεσκάδα, την ορμή, την περιέργεια και τη νεανική αθωότητα με την οποία ξεκινήσα πριν από 28 χρόνια.
Σκέφτεστε ποτέ να επιστρέψετε στην Ελλάδα και να δραστηριοποιηθείτε καλλιτεχνικά στην Αθήνα;
Μου θέτετε ένα ερώτημα που κάθε Έλληνας που ζει στο εξωτερικό έχει επανειλημμένα θέσει στον εαυτό του. Φυσικά θα ήθελα να δουλέψω με Έλληνες ηθοποιούς, να βιώσω και να απολαύσω πάλι τη γλώσσα μου, κάτι που αποτελεί έτσι και αλλιώς πρωταρχικό στοιχείο στο θέατρο. Στην Ελλάδα επιστρέφω όσο πιο συχνά γίνεται. Αν μπορώ όμως να μείνω μόνιμα εδώ μετά από 34 χρόνια απουσίας, αυτό και εγώ ο ίδιος δεν το γνωρίζω.
Σύμφωνα με την εμπειρία σας, είναι εύκολο για έναν Έλληνα δημιουργό να κάνει νέα ανοίγματα-ξεκινήματα σε μια ευρωπαϊκή χώρα αυτήν τη στιγμή;
Θα σας μιλήσω για τη Γερμανία όπου ζω. Σίγουρα δεν είναι εύκολο για έναν Έλληνα δημιουργό να κάνει νέα ανοίγματα-ξεκινήματα, ειδικά σε έναν χώρο όπως το θέατρο, στο οποίο ο ανταγωνισμός είναι ιδαίτερα σκληρός. Αυτό που όμως οπωσδήποτε διέπει τους Γερμανούς στις επαγγελματικές τους σχέσεις είναι η αρχή της αξιοκρατίας. Είναι αλήθεια βέβαια, όσο και αν ακούγεται κλισέ, ότι οι Γερμανοί είναι εσωστρεφείς, διστακτικοί, σχεδόν απρόσιτοι σε πρώτο επίπεδο. Στην πορεία όμως, αν εκτιμήσουν τη δουλειά σου, η προσέγγισή τους αλλάζει.
Tι σας δίνει χαρά στην καθημερινότητα σας και από πού αντλείτε για να είστε καλά;
Να ταξιδεύω στην Ελλάδα.
Ποια τα μελλοντικά σας σχέδια:
Για την τριετία 2018-2020 σχεδιάζουμε μια νέα τριλογία με τίτλο «Η αρπαγή της Ευρώπης! Ποιος τη διέπραξε;». Την τριλογία ανοίγουμε τον Οκτώβριο στην Κολωνία με το έργο «Zocker», εμπνευσμένο από το έργο «Το τάβλι» του Δημήτρη Κεχαΐδη.
