Τέσσερα μονόπρακτα, υπό τον γενικό τίτλο «Η Γυναίκα με τα Μαύρα», ανεβάζει από τις 4 ως τις 7 Μαρτίου το Εδεσσαϊκό Θέατρο, που πραγματοποιεί πολύ συχνά ιδιαίτερα αξιόλογες παραστάσεις στην πόλη. Μάλιστα το τέταρτο και τελευταίο μονόπρακτο, είναι αφιερωμένο στις στις 17 γυναίκες που έχασαν τη ζωή τους το 2021 από τα χέρια αντρών που ισχυρίστηκαν πως τις αγαπούσαν.
Πρώτο μονόπρακτο : Οι γυναίκες με τ’ αλογίσια μάτια (απόσπασμα)
(Φάνη Ταρασίδου, Λεωνίδας Τούσιας)
Οι γυναίκες με τ’ αλογίσια μάτια ξαναζωντάνεψαν. Η Φανή με τον Λεωνίδα έδωσαν στις λέξεις του ποιήματος άλλο χρώμα και βαρύτητα. Τα νοήματα του εμφανίστηκαν το ίδιο δυνατά και καθάρια όπως τις πρώτες στιγμές της γέννησής τους. Φλογερή απαγγελία, με σώμα, νου και ψυχή .
«Αύριο, λες, και μέσα σ’ αυτήν τη μικρή αναβολή παραμονεύει ολόκληρο το πελώριο ποτέ».
Πολλές φορές αποφάσεις σημαντικές τις αναβάλλουμε επ’ άπειρον ή δεν τις παίρνουμε έγκαιρα, χανόμαστε σε ατελείωτες σκέψεις. Κάνουμε ατέλειωτες αναλύσεις επί αναλύσεων και στην κυριολεξία τι κάνουμε ; Σταματάμε την πορεία της ζωής. Σχεδιάζουμε το πώς θα ζήσουμε δηλαδή, αλλά ποτέ δεν αποφασίζουμε να ζήσουμε κι έτσι χάνονται ευκαιρίες και τα χρόνια περνούν .
Η ζωή είναι ατελείωτη και μπορεί κανείς να ξαναρχίσει και δυο φορές – να ξαναρχίζει κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε στιγμή… Kαι μόνο εκείνη η γυναίκα, θάρθει η αναπότρεπτη ώρα, μια νύχτα, που θα νιώσει με τρόμο ξαφνικά, πως στέρησε τον εαυτό της απ’ την πιο βαθειά, την πιο μεγάλη ερωτική πράξη μην αφήνοντας έναν άντρα να κλάψει στα πόδια της.
Στο ποίημα «Οι γυναίκες με τ’ αλογίσια μάτια» παρατηρείται μία αναζήτηση για την ύπαρξη μας, ποιοι είμαστε, που οδηγούμαστε , η οποία είναι φορτωμένη με έντονο συναίσθημα σε σχέση με την αμφιβολία, την απογοήτευση και την πικρία της ζωής μας αλλά και την πτώση και τη φθορά μας.
Ο στίχος «Γιατί οι γυναίκες έχουν προαιώνιους μυστικούς δεσμούς με το αίμα / αίμα της ήβης, αίμα της παρθενιάς, αίμα της γέννησης». μου προκάλεσε την πρώτη εκείνη συγκίνηση στα δεκαεφτά μου, η οποία δεν ξεπηδούσε πια μέσα από συναισθήματα και σύμβολα, αλλά μέσα από το ίδιο το αίμα.
Στις γυναίκες με τα αλογίσια μάτια υπάρχει μια αμφισβήτηση αν το κατά πόσο ο έρωτας είναι μοναδικός και αμφίπλευρος , εάν το μοναδικό κίνητρο για τη σύναψη ερωτικών σχέσεων είναι μόνο η αγάπη και πόσο χρονικό διάστημα διαρκεί αυτή. Φαίνεται όμως πως και άλλοι παράγοντες υπεισέρχονται που θα τους αναγνωρίσει κάποιος μόνο όταν διεισδύσει στον ψυχισμό αντρών και γυναικών ….
Η Γυναίκα γι άλλους παίρνει τη μορφή της Αφροδίτης ή της Ωραίας Ελένης και γι άλλους είναι μια γυναίκα του Ελύτη, του Λειβαδίτη που τη θεωρεί ότι έχει αλογίσια μάτια και σγουρά μαλλιά . Η γυναίκα, η «ιδανική γυναίκα» σχηματίζεται ανάγλυφα στα έργα του και αποτελεί σταθερό σταθμό έμπνευσης και δημιουργίας . Θεωρεί ότι υπάρχει ένας διηνεκής διάλογος ανάμεσα στην γυναίκα και τον άνδρα με αναφορά στη μήτρα του Έρωτα και της Ζωής .
Δεύτερο μονόπρακτο: Η Σονάτα του σεληνόφωτος του Γιάννη Ρίτσου.
(Παναγιώτης Νανόπουλος, Βάσω Καστώρη, Χρήστος Χατζής)
Η Βάσω Καστώρη ενσαρκώνει γυναίκα στη δύση της ζωής της, η οποία εκδηλώνει τα τραύματα που ο χρόνος της έχει αφήσει. Η ηθοποιός μας χαρίζει μία μοναδική ερμηνεία μέσω της άρτιας εκφραστικότητάς της και της υποκριτικής της ικανότητας. Το πένθος δεν είναι μόνο εξωτερικό αλλά και εσωτερικό.
Η γυναίκα εξομολογείται σε έναν νέο, όλους τους πόθους της, τις απογοητεύσεις της, τις απώλειες που κατέστρεψαν τη ζωή της ,τις ευκαιρίες που έμειναν ανεκμετάλλευτες, τα χρόνια που πέρασαν άσκοπα, τις επιθυμίες που καταπνίχθηκαν άδοξα, τη ζωή που έμεινε κενή και άχρωμη.
Έχει επενδύσει πολλά σε μια έξοδο μαζί του «Άφησε με να ‘ρθω μαζί σου. Τι φεγγάρι απόψε! Είναι καλό το φεγγάρι, – δε θα φαίνεται που άσπρισαν τα μαλλιά μου. Το φεγγάρι θα κάνει πάλι χρυσά τα μαλλιά μου. Δε θα καταλάβεις. Άφησε με να ‘ρθω μαζί σου.» (Απόσπασμα του ποιήματος). Η Γυναίκα αναζητούσε λύτρωση μέσα από μια επαναλαμβανόμενη ικεσία («Άφησέ με νάρθω μαζί σου») και μέσα από μια εκτενή εξωτερίκευση όσων βιώνει και βίωσε στην καθημερινότητά της.
Αλλά ο νέος φαίνεται να μην της δίνει σημασία. Είτε δεν ακούει είτε αδιαφορεί. Μπορούμε να πούμε ότι μπορεί να την περιφρονεί, να την ειρωνεύεται, να γελάει από μέσα του για την κατάντια της, να παίζει και να διασκεδάζει με τον πόνο και με τη δυστυχία της.
Τον νέο τον υποδύεται ο Χρήστος Χατζής που εμφανίζεται επί σκηνής σε ένα βοηθητικό ρόλο. Ο ηθοποιός καταφέρνει αποτελεσματικά μέσω της σωστής παρουσίας του και της κίνησης επί σκηνής να ντύσει οπτικά το μονόλογο της ηλικιωμένης γυναικάς .
Ο Παναγιώτης Νανόπουλος αναλαμβάνει χρέη αφηγητή. Ώριμος και έμπειρος ηθοποιός . Τον απολαυσαμε σε πολλές παραστάσεις του Εδεσσαϊκού θεάτρου. Τελευταία τον είδαμε στη θεατρική παράσταση Σμύρνη αγαπημένη να υποδύεται με καταπληκτική ερμηνεία τον Δημήτρη Μπαλτατζή αδελφό του Σπύρου ( Λεωνίδα Τουσια) Η Σονάτα του σεληνόφωτος είναι η γνωστή Σονάτα για πιάνο αρ. 14 του γερμανού συνθέτη Λούντβιχ βαν Μπετόβεν επηρεασμένη από ένα τραγικό γεγονός, την εκτέλεση ενός νέου, μια νύχτα με πανσέληνο, κατά τη διάρκεια του γαλλοπρωσικού πολέμου.
Ο Γάλλος συνθέτης Εκτόρ Μπερλιόζ το χαρακτήρισε «ποίημα, που η ανθρώπινη γλώσσα αδυνατεί να περιγράψει». Ο μαθητής του Μπετόβεν Καρλ Τσέρνι , «νυχτερινή σκηνή, στην οποία ακούγεται μια θρηνητική απόκοσμη φωνή»
Το όνομα Σονάτα του Σεληνόφωτος προήλθε από τον Γερμανό κριτικό Λούντβιχ Ρέλσταμπ, που παρομοίασε το πρώτο μέρος της σονάτας με το σεληνόφως που λάμπει στη λίμνη της Λουκέρνης.
Το έργο του Μπετόβεν έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για το Γιάννη Ρίτσο στο γνωστό του ποίημα Η Σονάτα του σεληνόφωτος.
Η «Σονάτα του Σεληνόφωτος» του Ρίτσου αναφέρεται στην έννοια του χρόνου. Ο χρόνος είναι αμείλικτος, καθώς περνάει στενεύουν τα εναπομείναντα περιθώρια ζωής, ο χρόνος φέρνει τη φθορά.
Η Γυναίκα με τα μαύρα εκπροσωπεί έναν πολιτισμό που αλλάζει ενώ ο Νέος έναν πολιτισμό που γεννιέται. Η πολύ γνωστή μουσική φράση που ακούγεται από το δυναμωμένο ραδιόφωνο του γειτονικού μπαρ, συμβολίζει τη νέα βαρβαρότητα.
Τα απλά και οικεία πράγματα της καθημερινότητας δρουν και επιδρούν πάνω στον άνθρωπο: «μάλιστα η κουζίνα είναι σαν το βυθό της θάλασσας. Τα μπρίκια κρεμασμένα γυαλίζουν σα στρογγυλά, μεγάλα μάτια απίθανων ψαριών, τα πιάτα σαλεύουν αργά σαν τις μέδουσες, φύκια κι όστρακα πιάνονται στα μαλλιά μου – δεν μπορώ να τα ξεκολλήσω ύστερα.
Αν ο Ρίτσος επηρεάστηκε από τον Beethoven ή αν απλώς η «Σονάτα» του Beethoven εξυπηρετούσε τη σκηνοθεσία του ποιήματος λίγη σημασία έχει. Αυτό που μένει είναι η πανανθρώπινη και διαχρονική αξία της Τέχνης.
Το τρίτο μονόπρακτο : «Σιώπα, μη μιλάς». Ένα συγκλονιστικό και διαχρονικό ποίημα του Aziz Nesin.
(Ελένη Καράλη)
Μια καταπληκτική θεατρική απαγγελία από την Ελένη.
Ο τρόπος που θεατρικά ζωντάνεψε το κείμενο, με την ψυχή και το πάθος που κατέθεσε στις λέξεις, έδωσαν μια άλλη διάσταση στο ποιητικό δημιούργημα. Ανέδειξε το Σώπα και το μετέτρεψε σε ΜΙΛΑ με ύφος και ειδικό βάρος που του ταίριαζε.
«ΣΩΠΑ ΜΗ ΜΙΛΑΣ…» ‘Ένα από τα γνωστότερα ποιήματά του σκεπτόμενου τούρκου δημοσιογράφου Νεσιν , περιγράφει τον φόβο και τα «πρέπει» μιας κοινωνίας ανθρώπων, που ζει την «σιωπή της» . Και ξαφνικά … ξυπνάει… θυμώνει… ουρλιάζει… επαναστατεί!!! …φωνάζει : είμαι εδώ, υπάρχω !!!!!!
Ένα ποίημα διαχρονικό που καθηλώνει και τοποθετεί τα πράγματα στη θέση τους με μια και μόνο κραυγή… ΜΙΛΑ!!! Πόση δύναμη κρύβει η δόνηση της λέξης αυτής. Πόσο διαστρεβλωμένη έχουμε σαν κοινωνία την εικόνα για το πότε πρέπει να μιλάμε και πότε όχι ; Eπίκαιροι οι στίχοι του δυστυχώς ακόμα και σήμερα. Αναρωτιέμαι :Γιατί κάποτε όλοι σωπαίνουν, όταν εμείς που παρατηρούμε τα τεκταινόμενα θα περιμέναμε όλοι να έχουν γνώμη και να την εκφράζουν μαχητικά; …
Καθημερινά ακούμε : «Ωχ! Αδελφέ. Τι με νοιάζει εμένα; Θα βρω το μπελά μου. Καλύτερα ας σωπάσω».
Πόσο λάθος σκέψη. Πόσο δειλή συμπεριφορά…
Γιατί καλύπτουμε με τη σιωπή μας εγκληματικές συμπεριφορές γιατί ανοίγουμε το στόμα μας όταν είναι αργά;
…..γιατί νομίζω πως θα έρθει η στιγμή, που δε θ’ αντέξω και θα ξεσπάσω και δε θα φοβηθώ και θα ελπίζω και κάθε στιγμή το λαρύγγι μου θα γεμίζω μ’ έναν φθόγγο, μ’ ένα τραύλισμα, με μια κραυγή που θα μου λέει: ΜΙΛΑ!». ( Αζιζ Νεσιν)
Ο Δημήτρης Μυστακίδης μας τραγουδάει: το μίλα ,μην κάνεις πως δεν βλέπεις.
Μίλα, μην κάνεις πως δεν βλέπεις, θα τρέχεις να κρυφτείς κι εσύ απ το θεριό που τρέφεις. Αν θες να λέγεσαι άνθρωπος το είπε ο ποιητής, η κάθε σου κραυγή είναι πετριά, μην ξεχαστείς. Το πρόσωπό σου να ματώνει από τις σφαίρες, δεν έρχονται μονάχες τους καλύτερες μέρες. Κάθε σου κίνηση γκρεμίζει αδικίες, μην ξεχαστείς ούτε στιγμή, μη λες δικαιολογίες. Σήκωσε το βλέμμα, κοίτα πως κατάντησες φουκαρά, έγινες όλα εκείνα που κορόιδευες πιο παλιά. Σπίτι, δουλειά, μιζέρια κι η ζωή σου να περνά, σ’ όλα αυτά που δίπλα σου συμβαίνουν να στέκεσαι μακριά. Mια μάνα μόνη στάθηκε απέναντι απ’ το φίδι, μια μάνα που θυσίασε μονάκριβο στολίδι. Μπορεί όλα να γίνονται μέσα στη γειτονιά σου, περνάς από εκεί, αλλά κοιτάς τη δουλειά σου. Σήκωσε το βλέμμα, κοίτα πως κατάντησες φουκαρά Μίλα για τον τύπο από δίπλα, που ξεσπάει στα παιδιά . (Απόσμασμα)
(Ελένη Αζέπη και Αθηνά Κονταξή)
Η Ελένη υποδύεται την κάθε βαρυπενθούσα μάνα των γυναικών που έπεσαν θύματα από άνδρες .Με την άρθρωση του λόγου της , τον τόνο της φωνής της, την κινησιολογία και τις εκφράσεις του προσώπου της, επικοινωνεί αποτελεσματικά με το θρυμματισμένο κόσμο της ηρωίδας, παρασέρνοντας το θεατή στο επιθυμητό συγκινησιακό κλίμα που προστάζει το κείμενο.
Η Αθηνά Κονταξή κόρη της Ελένης ,θύμα γυναικοκτονίας υποδύεται άριστα το ρολό της .Αν και νέα στο θέατρο έχει ένα πηγαίο υποκριτικό ταλέντο. Ευχόμαστε να την δούμε και σε άλλες μελλοντικές παραστάσεις .
Η έμφυλη βία αποτελεί ένα καθημερινό φαινόμενο σήμερα, περιλαμβάνει οποιαδήποτε επιβλαβή πράξη, κατά της αξιοπρέπειας και της ακεραιότητας των ατόμων που την υφίστανται. Η πιο ακραία εκδήλωση μορφής βίας κατά των γυναικών η γυναικοκτονία.
Οι μορφές της έμφυλης βίας μπορεί να είναι: Λεκτική, σωματική, ψυχολογική , συναισθηματική κακοποίηση, βιασμός, σεξουαλική βία, σεξουαλική παρενόχληση, εμπορία ανθρώπων, σεξουαλική εκμετάλλευση, οικονομική βία, εξαναγκαστικός γάμος, Ακρωτηριασμός Γυναικείων Γεννητικών Οργάνων.
Οι περισσότεροι από μας θεωρούν ότι η βίαιη συμπεριφορά αφορά πάντα τους άλλους και ποτέ εμάς τους ίδιους.Αυτο όμως που όλοι οφείλουμε είναι να λάβουμε τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία και την υποστήριξη των θυμάτων.
H αναγνώριση της γυναικοκτονίας από την πολιτεία είναι άμεση αναγκαιότητα, με ταυτόχρονη αλλαγή στον ποινικό κώδικα, ώστε να ορίζεται ως επιβαρυντική περίσταση, ως έγκλημα μίσους στο οποίο αποκλείεται ρητά ο βρασμός ψυχικής ορμής.
Σε ραδιοφωνική της συνέντευξη στην ΕΡΤ Ορεστιάδας, η μητέρα της δολοφονημένης Ελένης Τοπαλούδη, μεταξύ των άλλων έγραψε προς τη μητέρα του Άλκη: Μελίνα μου, κλάψε το παιδάκι σου, αγκάλιασέ το, φίλησέ το, νανούρισέ το, πες του ό,τι δεν πρόλαβες να του πεις κι αποχαιρέτησέ το..Ρούφηξε τα πάντα από τη μορφή του αδικοχαμένου παιδιού σου και σφήνωσέ τα, αποτύπωσέ τα σε όλα τα κύτταρα του εγκεφάλου σου..
Το μονόπρακτο οι Γυναίκες θύματα είναι αφιερωμένο στις 17 γυναίκες που έχασαν τη ζωή τους το 2021 από τα χέρια αντρών που ισχυρίστηκαν πως τις αγαπούσαν. Κάθε γυναικοκτονία μιλάει για όλους μας. Μιλάει για τις μητέρες μας, τις γιαγιάδες μας, τις γειτόνισσες μας, τις φίλες μας, τις αδερφές μας. Κάθε γυναικοκτονία είναι ένας τάφος που μας συντρίβει και μας ενώνει.
.jpg)
Σωστή η απόφαση της προέδρου και των μελών του διοικητικού συμβουλίου του Εδεσσαϊκού Θεάτρου να αναθέσουν τη σκηνοθεσία στην Ροζαλία Γαβριηλίδου , βασιζόμενοι στην εμπειρία της και στην αγάπη της στον σύλλογο.
Οι σκηνοθετικές της ικανότητες φάνηκαν και στα τέσσερα μονόπρακτα και ειδικά στο ποίημα του Ρίτσου που μας χαρίζει μία σκοτεινή, μυστικιστική αισθητική στο κείμενο. Η παράλληλη τοποθέτηση των δύο ηθοποιών στη σκηνή, καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου, βοηθά στην κορύφωση του συναισθήματος του θεατή, καθώς παράλληλα με την εξομολόγηση της γυναίκας, παρακολουθεί και τις αντιδράσεις του νέου σε όσα εκείνη του εκμυστηρεύεται.
Τα σκηνικά της Ελένης Στόλη ,Ευαγγελίας Γιάλη, Κατερίνας Νόιτση αντικατοπτρίζουν την εποχή αναφοράς του έργου. Χωρίς υπερβολές το σκηνικό κρατιέται απλό.
Τέλος, πολύ καλή δουλειά παρατηρείται και στους φωτισμούς του Λάζαρου Δασκαλίτση. Στο υποβολείο η Άννα Τσιμπερτζοπούλου.
Τα μουσικά κομμάτια έδεσαν άριστα με τα κείμενα .Η σονάτα του Σεληνόφωτος του Μπετόβεν ,Death is the road to awe,Hauser –Adagio.
Συνολικά, πρόκειται για μία πολύ προσεγμένα δουλεμένη παράσταση, η οποία στο σύνολο της σέβεται όλα τα κείμενα.
Γυναίκες εσείς είστε οι πύλες του σώματος, και εσείς είστε οι πύλες της ψυχής. (Ουώλτ Ουίτμαν, 1819-1892 Αμερικανός ποιητής)
