Έχοντας αποσπάσει δύο βραβεία σκηνοθεσίας (Γεωργία Μαυραγάνη) και καλύτερης παράστασης της χρονιάς από τα Queer Theatre Awards, οι «Αναστατώσεις του οικότροφου Τέρλες» του Ρόμπερτ Μούζιλ επιστρέφουν για τρίτη χρονιά στο Πόρτα από τις 27 Οκτωβρίου για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων.
Ο νεαρός Τέρλες ανακαλύπτει συνεχώς τον εαυτό του και τον κόσμο μέσα σε ένα αυστηρό ίδρυμα των αρχών του εικοστού αιώνα, όπου εκπαιδεύονται τα παιδιά των καλύτερων οικογενειών της Αυστρίας.
Σ’ ένα στρατιωτικό οικοτροφείο της Αυστροουγγαρίας οι νεαροί οικότροφοι θα «συλλάβουν» τον συμμαθητή τους να κλέβει. Δεν θα τον παραδώσουν όμως για να τιμωρηθεί αλλά, αντίθετα, θα βρουν την ευκαιρία να τον χρησιμοποιήσουν ως« όργανο» ξεσπώντας πάνω του -σχεδόν-ασυνείδητα όλη τους την καταπιεσμένη ορμή και σεξουαλικότητα. Το ιδιαίτερο σε αυτή την ιστορία του Μούζιλ είναι πως το αυτοβιογραφικό περιστατικό των εφηβικών του χρόνων αποτελεί μια άριστη αφορμή, μια παραβολή της μετέπειτα ευρωπαϊκής ιστορίας αλλά και της ανθρώπινης φύσης με όλα τα πάθη και τις αντινομίες της. Άλλωστε, το «σκοτεινό» της κομμάτι δεν κρύβεται τόσο στην βιαιότητα αυτών των παιδιών αλλά στον τρόπο που κατάφεραν στη συνέχεια να «τακτοποιήσουν» μέσα και έξω τους αυτή την υπόθεση. Πράξη που, άλλωστε, συνέχισαν να κάνουν και ως ενήλικες, αν αναλογιστεί κανείς τα εγκλήματα πολέμου που ακολούθησαν.
Οι Αναστατώσεις του οικότροφου Τέρλες είναι ένα βιβλίο προφητικό, γιατί περιγράφει με ακρίβεια τις δικτατορίες του εικοστού αιώνα. Παράλληλα αποτελεί μια θαυμάσια ανάλυση της εφηβείας, καθώς βασίζεται σε αληθινά γεγονότα. Tέσσερις νέοι ηθοποιοί θα αφηγηθούν και θα αναπαραστήσουν την προφητική και σκοτεινή αυτή νουβέλα που παραμένει ακόμη και σήμερα επικίνδυνα επίκαιρη.
Λίγα λόγια για τον Ρόμπερτ Μούζιλ
Ο Ρόμπερτ Μούζιλ γεννήθηκε το 1880 στο Κλάγκενφουρτ της Αυστρίας. Σπούδασε αρχικά σε στρατιωτική σχολή, αλλά αργότερα ενδιαφέρθηκε για τη μηχανολογία. Το 1901 πήρε το πτυχίο του μηχανολόγου. Σύντομα στράφηκε προς τη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία και την πειραματική ψυχολογία. Το 1908 αναγορεύτηκε Διδάκτωρ της φιλοσοφίας, της φυσικής και των μαθηματικών.
Οι Αναστατώσεις του οικότροφου Τέρλες είναι μία εξαίσια ανάλυση της εφηβείας και ένα από τα πιο διορατικά βιβλία που γράφτηκαν, πριν ξεσπάσει ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Όταν δημοσιεύτηκε το 1906, χάρισε στον Μούζιλ μία εγκωμιαστική κριτική από τον Κερ, που προφήτευε την εξέλιξή του και τον καθιέρωνε στα γερμανικά γράμματα, εκθειάζοντας το ύφος και τη γλώσσα του συγγραφέα. Τη μέρα που δημοσιεύτηκε η κριτική, ο Μούζιλ έγραψε ένα γράμμα σε έναν φίλο του, λέγοντας: «ο κριτικός είναι σε ορισμένα σημεία υπερβολικά εγκωμιαστικός […] Δυστυχώς, δεν είμαι 25, αλλά 26 ετών. Αυτή είναι και η μοναδική διόρθωση που μπορώ να κάνω στην κριτική του Κερ».
Το μεγαλύτερο, ωστόσο, έργο της ζωής του Μούζιλ και ένα από τα σημαντικότερα κείμενα του 20ου αιώνα, υπήρξε το μυθιστόρημά του «Ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες», το οποίο παρέμεινε ημιτελές, παρά το γεγονός ότι ο Μούζιλ του αφιέρωσε 17 χρόνια από τη ζωή του. Αποτελείται από τρία βιβλία, που με όχημα την ιστορία ενός μαθηματικού, απεικονίζουν τη δύση της Αυστροουγγρικής μοναρχίας και προοιωνίζονται την άνοδο του φασισμού και τη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής ιστορίας του 20ου αιώνα.
Το παράδοξο με τον Μούζιλ είναι ότι το πρώτο και το τελευταίο μυθιστόρημά του («Ο Τέρλες» και «ο Άνθρωπος χωρίς ιδιότητες») θεωρούνται τα δύο καλύτερά του έργα. Ο ίδιος ο συγγραφέας σημειώνει στο ημερολόγιό του ότι ξεκίνησε να γράφει τον Τέρλες στα 22 του χρόνια καθαρά από πλήξη, καθώς εργαζόταν ως μηχανικός, το επάγγελμά του όμως δεν τον ικανοποιούσε. Μάλιστα, είχε «χαρίσει» το υλικό του (από τις προσωπικές του εμπειρίες) σε δύο ταλαντούχους, νατουραλιστές συγγραφείς, αφού όμως κανείς τους δεν ενδιαφέρθηκε να τις κάνει βιβλίο, το έπραξε ο ίδιος.
Παρά το γεγονός ότι προτάθηκε για Νόμπελ λογοτεχνίας, ο Μούζιλ θεωρούσε ότι το έργο του δεν είχε την αναγνώριση που του άξιζε, ιδίως λόγω της χαμηλής «εμπορικής» επιτυχίας του «ανθρώπου χωρίς ιδιότητες». Συχνά, εξέφραζε την ενόχλησή του για την επιτυχία και τη φήμη άλλων συγγραφέων, όπως ο Τόμας Μαν και ο Χέρμαν Μπροχ, οι οποίοι, μάλιστα, υπήρξαν ένθερμοι θαυμαστές του και προσπάθησαν να τον ενισχύσουν οικονομικά και να ενθαρρύνουν το γράψιμό του.
Μετάφραση: Αλέξανδρος Ίσαρης
Σκηνοθεσία -Διασκευή: Γεωργία Μαυραγάνη
Βοηθός σκηνοθέτη: Ελίνα Ρίζου, Ναζίκ Αϊδινιάν
Σκηνικά-κοστούμια: Άρτεμις Φλέσσα
Επιμέλεια κίνησης: Ρομάννα Λόμπατς
Φωτισμοί: Τάσος Παλαιορούτας
Με τους: Διαμαντή Αδαμαντίδη, Βασίλη Σαφό, Γρηγόρη Μπαλλά, Μπλερίμ Δαμπιράι
Μέρες και ώρα παραστάσεων: Παρασκευή, Σάββατο στις 21:15 έως τις 2 Δεκεμβρίου
Τιμές εισιτηρίων: Κανονικό 15€, Φοιτητικό, ΑΜΕΑ, άνω των 65, ομαδικό (άνω των 10 ατόμων) 10€, Ανέργων 8€
Διάρκεια: 80 λεπτά
* Το βιβλίο «Οι αναστατώσεις του Οικότροφου Τέρλες» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη
