Έπειτα από μια θριαμβευτική ευρωπαϊκή περιοδεία, η ανατρεπτική cyberpunk όπερα «Το Σπήλαιο», από την Ομάδα ODC Ensemble, επιστρέφει στην Αθήνα. Η παράσταση σε σύλληψη και σκηνοθεσία της Έλλης Παπακωνσταντίνου διερευνά μέσα από τη φιλοσοφική διάσταση της τυφλότητας, πιθανές παραλληλίες με τον σημερινό κόσμο της εικονικής πραγματικότητας και των ψευδών ειδήσεων αντλώντας από την πλατωνική αλληγορία του Σπηλαίου.
Η πρώτη παρουσίαση του έργου έγινε στο Θέατρο Τέχνης (31 Ιανουαρίου – 11 Φεβρουαρίου 2018) και στη συνέχεια εξελίχθηκε μέσα από διεθνή residencies, ενώ συμμετείχε σε φεστιβάλ της Ευρώπης, όπου εντυπωσίασε κοινό και κριτικούς. Η παράσταση φιλοξενείται για δύο μόνο βραδιές στην Αίθουσα Νίκος Σκαλκώτας του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, την Τρίτη 9 και την Τετάρτη 10 Οκτωβρίου (στις 21:00, στην αγγλική γλώσσα) στο πλαίσιο της σειράς «Γέφυρες» που διευθύνει ο Δημήτρης Μαραγκόπουλος.
Τραγουδιστές, εικαστικοί, περφόρμερ -ανάμεσα τους και το ιστορικό στέλεχος των Tuxedomoon, Blaine L. Reininger- συμπράττουν σε μια σύγχρονη όπερα-περφόρμανς με κυβερνο-πανκ αισθητική και φέρνουν στο σήμερα το κλασικό κείμενο της πλατωνικής αλληγορίας.
«Μ’ ενδιέφερε να μιλήσω για τα σύγχρονα αφηγήματα, τις ψευδείς ειδήσεις, για όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας και το Μάτριξ μέσα στο οποίο ζούμε και αναζητώντας το κατάλληλο κείμενο που θ’ αποτελούσε το όχημα γι’ αυτήν την παράσταση κατέληξα στον Πλάτωνα. Είναι μια παράσταση για την πραγματικότητα και τον φανταστικό κόσμο, τα όρια του σώματος και της ψυχής» αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Έλλη Παπακωνσταντίνου.
Στην αλληγορία του Σπηλαίου, ο Πλάτωνας βάζει τον Σωκράτη να περιγράφει μια ομήγυρη ανθρώπων που ζουν αλυσοδεμένοι μέσα σε ένα σπήλαιο και βλέπουν μόνο σκιές πραγμάτων, ζώων και ανθρώπων που τις παίρνουν για αληθινές. «Η παράσταση είναι ένα ανοιχτό πεδίο ανάγνωσης γιατί υπάρχουν πάρα πολλοί συμβολισμοί στο πλατωνικό σπήλαιο. Και η παράσταση κατά κάποιο τρόπο παρακολουθεί και ανιχνεύει κάποιες από αυτές τις περιοχές που ανοίγουν μέσα στο κείμενο του Πλάτωνα με την προσοχή στραμμένη στο σημερινό άνθρωπο» εξηγεί η Έλλη Παπακωνσταντίνου και προσθέτει:
«Ο Πλάτωνας χρησιμοποιεί αυτήν τη μεταφορά για να μιλήσει για τη συνήθεια. Για το ότι γεννιόμαστε και κατά κάποιο τρόπο δομείται όλη μας η συμπεριφορά πάνω σε συγκεκριμένα μοτίβα τα οποία έχουμε μάθει και αυτό θεωρούμε ότι είναι η πραγματικότητα γύρω μας. Αλλά αυτό που με γοητεύει εμένα στη θεωρία του, είναι η πίστη ότι υπάρχει μία αλήθεια αντικειμενική και ότι ο άνθρωπος φέρει αυτήν την αλήθεια μέσα του. Μια βαθύτερη αλήθεια που έχει να κάνει με τον ρόλο που σε αυτή τη ζωή ερχόμαστε να επιτελέσουμε. Όπως το πλατωνικό σπήλαιο, η παράσταση ανιχνεύει την ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου να είναι σε επαφή με την αλήθεια και να εκπληρώσει τον εαυτό του».
Η παράσταση, όπως εξηγεί η σκηνοθέτις, σχολιάζει επίσης, τον τρόπο που λειτουργούν σήμερα τα ΜΜΕ στον δυτικό κόσμο, όπου «ο βομβαρδισμός της πληροφορίας και η ταχύτητα με την οποία μεταδίδεται η ειδησεογραφία δυσκολεύουν στο να αναδειχθεί η αλήθεια ενός γεγονότος», αλλά και στο νέο καθεστώς που έχουν δημιουργήσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπου «η άποψη του καθενός προβάλλεται ως θέσφατο». Ενώ γίνεται αναφορά και στον όρο «εναλλακτικά γεγονότα» που επινοήθηκε από το επιτελείο του Ντόναλντ Τραμπ για να ορίσει σε μεγάλο βαθμό την μετέπειτα πολιτική του.
Με τους στενούς συνεργάτες και μέλη της ODC Ensemble εικαστικό Παντελή Μάκκα και μουσικοσυνθέτη Τηλέμαχο Μούσα που υπογράφουν αντίστοιχα το εικαστικό περιβάλλον και τη μουσική σύνθεση, αλλά και με τη δραματουργική συνεργασία των Στέλλα Ράπτη και Tanja Diers, η παράσταση συγκεντρώνει ξένους και Έλληνες δημιουργούς, που μοιράζονται τεχνικές και γνώσεις του θεάτρου σκιών και της νέας όπερας.
«Η παράσταση είναι ένας αναστοχασμός στον σύγχρονο κόσμο, αλλά απευθύνεται στις αισθήσεις, σαν μια τρισδιάστατη μουσική ταινία. Έχει έντονα κινηματογραφικά στοιχεία, ενώ έχει στηθεί μέσα σε ένα εικαστικό περιβάλλον στο οποίο κυριαρχεί ένας καταιγισμός εικόνων, εμπνευσμένος από την αλληγορία του σπηλαίου που μιλάει για εικόνες που καθηλώνουν τον άνθρωπο και τη σκέψη του.
Ωστόσο τον κυρίαρχο ρόλο στην παράσταση έχει η μουσική η οποία ξεκινάει από έναν πολύ σημερινό ήχο και φτάνει μέχρι την όπερα. Ο λόγος για τον οποίο η μουσική έχει τόσο έντονη παρουσία στην παράσταση, είναι γιατί ανοίγει τον λόγο στα πολλά σημαινόμενα του, δηλαδή σε πολλές ερμηνείες. Ένας δεύτερος σημαντικός λόγος είναι ότι για τον Πλάτωνα η μουσική φέρει από τη φύση της την αλήθεια αφιλτράριστη» αναφέρει η σκηνοθέτις τονίζοντας πως «αυτό που μας ενδιαφέρει είναι ο θεατής να δει τον κόσμο του μέσα στην παράσταση».
Τον Ιούλιο, η ομάδα ODC άνοιξε με «Το σπήλαιο» το διεθνές φεστιβάλ BE Festival for the Birmingham Repertory Theatre της Μεγάλης Βρετανίας, το οποίο παρουσίασε, επίσης με διθυραμβικές κριτικές, τον Αύγουστο στο Copenhagen Opera Festival και στο Aalborg Opera Festival της Δανίας.
«Η παράσταση από την αρχή σχεδιάστηκε για να παιχτεί στο εξωτερικό επομένως μ’ ενδιέφερε να εξετάσω πως ένα κείμενο που έρχεται από την αρχαιότητα φωτίζει τη σημερινή εποχή. Επειδή παίξαμε στη Μ. Βρετανία και στη Δανία που και στις δύο χώρες η τεχνολογία ορίζει τις ζωές, τη συμπεριφορά και τα όρια της ύπαρξης των ανθρώπων, νομίζω εκεί ακριβώς μιλήσαμε στο κοινό μας και ταυτίστηκε με την παράσταση».
Συνεχίζοντας την έρευνα στις νέες τεχνολογίες και τη σύγχρονη όπερα, η Έλλη Παπακωνσταντίνου έχει προσκληθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες με βραβείο Fullbright 2018-2019, για την προετοιμασία της νέας παράστασης «Οedipus, Sex with Mum was Blinding» που υποστηρίζεται από διεθνείς φορείς και το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού.
«Μετά το Μέγαρο θα πάω στις ΗΠΑ για έξι μήνες όπου θα συνεργαστώ με ερευνητές και συνθέτες από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, για την νέα μου δημιουργία που θα είναι βασισμένη στον μύθο του Οιδίποδα Τύραννου και θα έχει ως κύριο θέμα το εάν είμαστε ελεύθεροι. Για τη συγγραφή του έργου συνεργάζομαι με ερευνητές από το Warburg Institute του Πανεπιστήμιου του Λονδίνου για να αντλήσω υλικό από σύγχρονες νευροψυχιατρικές μελέτες».
Επίσης, είναι προσκεκλημένη του αυστριακού Festival de Regionen για να παρουσιάσει το καλοκαίρι του 2019 μία νέα παράσταση βασισμένη στις «Ευμενίδες» του Αισχύλου που θα πραγματοποιηθεί μέσα στο Μουσείο του Μαουτχάουζεν.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ
