Οι συνθέσεις του έχουν ακουστεί σε ιστορικούς χώρους, καθεδρικούς ναούς, μουσεία, όπως το Αβαείο του Ουέστμινστερ, το Royal Albert Hall, το V&A, την Ωνάσειο Βιβλιοθήκη όσο και σε εναλλακτικές σκηνές. Σε λίγες ώρες, το μουσικό σύμπαν που εμπνεύστηκε ο Δημήτρης Σκύλλας για την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Θάνου Παπακωνσταντίνου, θα συνοδεύσει την πολυαναμενόμενη παράσταση του Εθνικού Θεάτρου στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου.
«Η μουσική είναι μ’ έναν τρόπο συμπρωταγωνίστρια της ηρωίδας» δηλώνει στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Δημήτρης Σκύλλας, σημειώνοντας πως η παράσταση έχει στοιχεία όπερας.
Συνθέτης σύγχρονης κλασικής μουσικής και πιανίστας, μεγάλωσε στον Βόλο και τα τελευταία χρόνια ζει στο Λονδίνο. Είναι η πρώτη φορά που γράφει μουσική για θέατρο και η κάθοδος του στην Επίδαυρο ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο για εκείνον. Θεωρεί ότι ένα από τα πράγματα που θα τραβήξει την προσοχή στο αργολικό θέατρο είναι η αισθητική της παράστασης και η κατεύθυνση της. «Υπάρχει μια καθαρότητα και ένας ειλικρινής πειραματισμός που παίζει με την κλασική φόρμα» επισημαίνει ο 30χρονος συνθέτης.
Πόσο καθοριστικός είναι ο ρόλος της μουσικής στην παράσταση;
Η μουσική είναι μ’ έναν τρόπο συμπρωταγωνίστρια της ηρωίδας, καθώς οι πρωταγωνιστές μιλούν και ο 12μελής Χορός απαντά πάντα με τραγούδι. Τολμάω να πω ότι η παράσταση έχει και κάποια στοιχεία όπερας, που δεν συνηθίζουμε να βλέπουμε πολλές φορές στις τραγωδίες που ανεβαίνουν σήμερα. Τα πάντα θα είναι ζωντανά. Θα έχουμε συνολικά πέντε όργανα, πνευστά, κρουστά και ένα μπαγιάν. Όλο αυτό έχει τα ρίσκα του. Αλλά για την Επίδαυρο δεν θα επέλεγα ποτέ κάτι ηχογραφημένο, θα ήταν η εύκολη λύση. Παράλληλα, η μουσική της «Ηλέκτρας» έχει και μία αυτονομία. Είναι φτιαγμένη σαν ένα σάουντρακ ταινίας ώστε να μπορεί να παρουσιαστεί και ως ανεξάρτητο μουσικό έργο.
Είναι η πρώτη φορά που γράφετε μουσική για θέατρο. Σκέφτεστε να συνεχίσετε σε αυτόν τον δρόμο;
Στο παρελθόν μου είχαν γίνει αρκετές προτάσεις τις οποίες αναγκάστηκα να αρνηθώ, γιατί δεν ένιωθα ότι ήθελαν πραγματικά μουσική για θέατρο. Αυτό που μου ζητούσαν ήταν να γράψω ηχοτοπία, να δημιουργήσω λίγο «θόρυβο» για να γεμίσουν τα κενά της παράστασης και κάτι τέτοιο δεν μ’ ενδιέφερε. Με τον Θάνο Παπακωνσταντίνου σχεδιάζαμε χρόνια να κάνουμε κάτι μαζί, ωστόσο δεν μας είχε δοθεί έως τώρα η ευκαιρία. Είναι και αυτός λάτρης της μεγάλης κλίμακας οπότε η παράσταση της «Ηλέκτρας» στην Επίδαυρο ήταν μια καλή αφορμή να συνεργαστούμε.
Η Επίδαυρος θεωρείτε ότι ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο για εσάς;
Σίγουρα. Η μουσική στο θέατρο, όπως και στο σινεμά είναι σαν το φως, με τη μουσική μπορείς να «κάψεις» μια σκηνή ή να την αναδείξεις. Πριν χρόνια, είχα πάει σε μία παράσταση στην Επίδαυρο, όπου έπαιζε μια φίλη μου και όταν έκανε το σόλο της σκεφτόμουν γιατί να μην έχω γράψει εγώ τη μουσική, ώστε να τη φωτίσω αλλιώς…Με γοητεύει, αδιαμφισβήτητα, το θέατρο. Είναι κάτι που θα ήθελα να ξανακάνω στο μέλλον και όχι απαραίτητα σε μεγάλες σκηνές. Θα μπορούσα να γράψω μουσική για μία παράσταση μ’ έναν μόνο ηθοποιό, αρκεί να νιώθω ότι έχει ένα νόημα αυτό που κάνω . Ωστόσο από τη μικρή έως τώρα εμπειρία μου στο θέατρο, παρατηρώ ότι οι πρόβες των μουσικών είναι πολύ διαφορετικές από εκείνες των ηθοποιών. Ένας άλλος κόσμος. Μου λείπει η οργάνωση. Όταν έχεις μία παρτιτούρα είναι όλα δομημένα, έχεις ένα ιερό κείμενο μπροστά σου το οποίο ορίζει την πορεία. Στο θέατρο, όλα είναι πιο αυτοσχεδιαστικά και αυτό αν είσαι control freak , όπως εγώ, δεν σ αφήνει να ηρεμήσεις. Επίσης, δεν θα μπορούσα να δουλέψω ποτέ ως ηθοποιός ή σκηνοθέτης γνωρίζοντας ότι αυτό που κάνω είναι μόνο για το παρόν. Γράφοντας μια παρτιτούρα σκέφτομαι πώς θα μπορούσε να «επικοινωνεί» και ύστερα από 200 χρόνια.
Ποιες ήταν οι δυσκολίες και οι προκλήσεις που συναντήσατε συνθέτοντας μουσική για μία τραγωδία;
Καμία δυσκολία. Νομίζω ότι η μουσική μου είχε το στοιχείο της τραγωδίας πριν από την Επίδαυρο. Προκλήσεις συνάντησα πολλές. Το να έχεις τον Χορό να τραγουδά πάντα, είναι από μόνο του μια πρόκληση. Ωστόσο, η μεγαλύτερη πρόκληση για μένα είναι ο ανοιχτός χώρος. Σε καμία περίπτωση δεν μπορείς να πάρεις την ίδια δυναμική ήχου που έχεις στον κλειστό χώρο και αυτό με σοκάρει. Ένα από τα χαρακτηριστικά της μουσικής μου είναι το παιχνίδι των εντάσεων και αυτό στον ανοιχτό χώρο δεν βγαίνει καθαρά, υπάρχει ένα όριο. Το αντιλαμβάνεσαι περισσότερο σαν πληροφορία μπροστά σου παρά σαν αίσθηση γύρω σου. Συνεπώς προτίμησα, η μουσική της παράστασης να έχει τη δυναμική και τη λιτότητα ανοιχτού χώρου. Η οικονομία για μένα είναι πολύ σημαντική και εκείνη που δίνει διαχρονικότητα στα έργα. Και χρειάζεται μεγάλη εγκράτεια για να χρησιμοποιήσεις το υλικό σου με οικονομία. Το πιο σημαντικό είναι ότι η παράσταση που έχει στηθεί, έχει ένα λόγο ύπαρξης και αυτό πιστεύω θα περάσει στον θεατή.
Από που εμπνευστήκατε για να γράψετε τη μουσική της «Ηλέκτρας»;
Η μουσική της «Ηλέκτρας» έχει επιρροές από τη μουσική του 12ου αιώνα, από μοιρολόγια, εκκλησιαστικούς ύμνους, από πίνακες ζωγραφικής, την Μπιορκ και από τελετουργίες στην Κορέα και την Ιαπωνία. Και όλο αυτό το μουσικό σύμπαν δένει αρμονικά με τα κοστούμια και τη χορογραφία. Θεωρώ ότι ένα από τα πράγματα που θα τραβήξει την προσοχή στην Επίδαυρο είναι η αισθητική της παράστασης και η κατεύθυνση της. Υπάρχει μια καθαρότητα και ένας ειλικρινής πειραματισμός που παίζει με την κλασική φόρμα. Η παράστασή μας είναι σαν μία σύγχρονη τελετουργία.
Πότε αποφασίσατε ν’ ασχοληθείτε με τη μουσική;
Από μικρός έπαιζα πιάνο. Μεγάλωσα ακούγοντας πολλή μουσική στο σπίτι. Η μητέρα μου ροκ, o πατέρας μου παραδοσιακά. Όλο αυτό το «χάος» το βάζω μέσα στα έργα μου. Στα 18 έφυγα για σπουδές στο Λονδίνο, μετά συνέχισα Γαλλία, Σκωτία και Ισπανία και επέστρεψα στο Λονδίνο που αποτελεί τη βάση μου τα τελευταία χρόνια. Όλα όσα έχω κάνει μέχρι τώρα δεν τα έχω πολυσκεφτεί, απλά προκύπτουν. Ξέρω ότι έχω γεννηθεί για να δημιουργώ και να προκαλώ σαν χαρακτήρας. Δεν μ’ αρέσει να είμαι «δέσμιος» μιας εικόνας. Μ’ ενδιαφέρει να περνάω καλά, να ταξιδεύω, να επικοινωνώ τη μουσική μου, να είμαι ο εαυτός μου.
Θεωρείτε ότι στο εξωτερικό υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες για έναν νέο συνθέτη;
Ξεκάθαρα υπάρχουν και κυρίως περισσότερα χρήματα. Η τέχνη και τα χρήματα πάνε μαζί. Δεν μπορούμε να βγάζουμε το χρήμα απ’ έξω και να κινούμαστε μόνο με ιδεατά. Το ιδεατό είναι να έχεις χρήματα, να ζεις αξιοπρεπώς και να κάνεις αυτό που θες στην τέχνη σου χωρίς να αλλοιώνεται από το χρήμα. Και νιώθω πολύ άβολα τελευταία γιατί μου έχουν ζητήσει να χρησιμοποιήσουν τη μουσική μου σε κάποια πρότζεκτ και έχω αρνηθεί, γιατί πρέπει να μπει μία στάθμη σε αυτό το πράγμα. Και ας με πονάει. Το δωρεάν δεν είναι συνθήκη, είναι εκμετάλλευση.
Αυτές οι συνθήκες είναι που σας έκαναν να μην θέλετε να γυρίσετε στην Ελλάδα ή το σκέφτεστε για κάποια στιγμή;
Η Αθήνα είναι πάντα ένα δεύτερο σπίτι για μένα. Πριν δυο χρόνια ήταν να φύγω από το Λονδίνο και να πάω να ζήσω στη Λισσαβόνα που πηγαίνω κάθε χρόνο και γράφω για λίγο, αλλά μου έκαναν μία σημαντική πρόταση από έναν μεγάλο πολιτιστικό οργανισμό στο Λονδίνο να γράψω μουσική για τη Συμφωνική του ορχήστρα με 90 όργανα, και αποφάσισα να μείνω. Είναι σαν αυτές οι τεράστιες πόλεις, το Λονδίνο ή η Νέα Υόρκη να θέλουν να σε κρατήσουν εκεί με το ζόρι. Ενώ μπορείς να βρεις πολλά αρνητικά, οι ευκαιρίες που σου δίνονται δεν σε αφήνουν να φύγεις. Τελικά δεν ξέρω τι είναι πιο σημαντικό στη ζωή, η καριέρα, οι ευκαιρίες, η χαρά του να νιώθεις το σώμα σου υγιές στην καθημερινότητα; Σίγουρα πάντως δεν θα είχα κάνει τα ίδια πράγματα αν δεν έφευγα. Αυτή η πρόταση που μου έγινε τώρα, ήρθε ουρανοκατέβατη. Ήταν κάτι που ονειρευόμουν να κάνω στα εξήντα μου.
Συνδέονται με έναν τρόπο οι δουλειές σας;
Νομίζω ότι αυτό που κάνω είναι ένα έργο και η μία δουλειά με οδηγεί στην άλλη. Στο παρελθόν είχα την ανασφάλεια και το κόμπλεξ μήπως επαναλαμβάνομαι αλλά νομίζω ότι αυτή η ενοχή είναι λάθος. Όταν κάθε έργο σου είναι εντελώς διαφορετικό, δεν αντανακλάται η προσωπικότητα σου μέσα σε αυτό. Βλέπεις έργα του Πικάσο ανά περιόδους ή άλλων δημιουργών και αναγνωρίζεις τον καλλιτέχνη. Η μουσική της «Ηλέκτρας» έχει πολλά στοιχεία από προηγούμενα έργα μου, ενώ κάποια μουσικά μοτίβα έχουν παραμείνει τα ίδια και θα τα χρησιμοποιήσω και στο επόμενο έργο. Είναι σαν να παίρνω μαζί μου κομμάτια της ζωής μου.
Ποια είναι η άποψη σας για το επίπεδο της σύγχρονης κλασικής μουσικής στην Ελλάδα;
Θεωρώ ότι δεν προβάλλονται τόσο οι συνθέτες. Η κλασική μουσική ενώ είναι μία τέχνη ζωντανή, είναι δυσπρόσιτη, έχει σαφώς λιγότερο κοινό. Κατά τη γνώμη μου πρέπει να βρούμε την ισορροπία μεταξύ μεγάλου κοινού και πειραματισμού. Αυτό που θεωρώ ότι κάνει κακό στην τέχνη μας είναι ο ακαδημαϊσμός. Δεν είμαστε μουσικοί πανεπιστημίου, είμαστε καλλιτέχνες. Δεν μπορεί κανείς να σου διδάξει πώς να δημιουργείς. Προσωπικά, πάντα θαύμαζα καλλιτέχνες που ήταν και περσόνες, όπως η Κάλλας, ο Πικάσο, ο Νταλί…
Photo Credit: Γιάννης Κωλίκης
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ
