Ένας από τους πρωτεργάτες της ευρωπαϊκής θεατρικής πρωτοπορίας, ο καταξιωμένος Ολλανδός σκηνοθέτης Γιόχαν Σίμονς έχει βάλει την υπογραφή του στην «Άλκηστη» του Ευρυπίδη που θα φιλοξενηθεί την 1η και στις 2 Ιουλίου στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, στο πλαίσιο του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Οι πρόβες, που πραγματοποιούνται στο Μπόχουμ της Γερμανίας, βρίσκονται πλέον στην τελική τους φάση και η παράσταση είναι έτοιμη να παρουσιαστεί στο ελληνικό κοινό.
Ο Γιόχαν Σίμονς αγαπά τη μουσική και τής δίνει ρόλο πρωταγωνιστή. «Τα κείμενα οδηγούν τις σκέψεις, ενώ η μουσική αφήνει ελεύθερα τα συναισθήματα να υπάρξουν», λέει, ενώ αποκαλύπτει ότι στην παράσταση, εκτός από το εκκλησιαστικό όργανο, που παίζει ζωντανά τη μουσική από την «Άλκηστη» του Γκλουκ μεταγραμμένη από τον Βέλγο συνθέτη Steven Prengels, θα ακούσουμε και ένα σύγχρονο ποπ τραγούδι. «Για μένα η μουσική είναι η ανώτατη μορφή τέχνης. Η μουσική αιωρείται ανάμεσα στον ουρανό και τη γη», σημειώνει και προσθέτει συγκεκριμένα για την Άλκηστη: «Η ύπαρξη της μουσικής ανάμεσα στη δράση δίνει στο θεατή ελεύθερο χώρο, μια ανάσα για να μπορέσει να κάνει τις προσωπικές του σκέψεις του και να κυλιστεί στα συναισθήματά του» σημειώνει ο ίδιος.
Στην παράσταση συμμετέχουν τέσσερις τραγουδίστριες που ενσαρκώνουν τον Χορό και μια ομάδα εξαίρετων ηθοποιών, μισοί Γερμανοί και μισοί Ολλανδοί οι οποίοι θεωρούν μοναδική εμπειρία το να ερμηνεύσουν την ευριπίδεια «Άλκηστη», που τόσο καιρό μελετούν, στον τόπο που της αρμόζει περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον, στο μαγευτικό αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου.
Εκεί θα τεθούν και όλα τα ερωτήματα του έργου, μέσα από την ανάγνωση του Σίμονς: Ο ρόλος του λευκού αρσενικού που πρέπει να ζήσει. Ο φόβος του για τον θάνατο και ο εγωκεντρισμός του. Η ηρωΐδα Άλκηστη που καλείται να θυσιαστεί γα τον άντρα της τον Άδμητο. Η εκκωφαντική σιωπή της. Ο ρόλος της αγάπης. Η σημασία της απώλειας. Κι ύστερα, τα παιδιά που μένουν πίσω. Παιδιά που θρηνούν για τη μάνα τους. Παιδιά που πενθούν, αλλά και ένα αγόρι που μεγαλώνει σαν τον πατέρα και τον παππού του. Άλλος ένας λευκός άντρας.
Όπως λέει ο ίδιος, αυτό το κείμενο του Ευριπίδη το επέλεξε γιατί πρόκειται για μια «καθαρή ιστορία, ένα παραμύθι, χωρίς αμφισημίες». Είχε επίσης στα χέρια του την «εξαιρετική» διασκευή της Καναδής ποιήτριας Αnne Carson, η οποία τον γοήτευσε και πάνω σε αυτή πάτησε η δραματουργία της Susanne Winnacker. «Η Άλκηστη είναι να σατυρικό δράμα», σχολιάζει ο Σίμονς. «Αυτό που παρακολουθούσαν οι θεατές μετά τις τραγωδίες για να νιώσουν μια ανακούφιση, μια ανάταση».
Και όλα αυτά σε έναν άδειο χώρο, όπου δεσπόζει μονάχα το εκκλησιαστικό όργανο. Ο λόγος για την εικαστική πρόταση του σπoυδαίου σκηνογράφου Johannes Schütz, η οποία δεν περιλαμβάνει παρεμβάσεις στην ορχήστρα, αλλά απέξω. Πώς βλέπουν το σκηνικό της Άλκηστης Σίμονς και Σύτς; Έξω από την ορχήστρα θα στηθεί ένας καταυλισμός, ένα σκηνικό περιπλανώμενου θιάσου: μερικά τροχόσπιτα, σκηνές, πλαστικές καρέκλες, μια νεκροφόρα… Πάνω στα δέντρα θα προβάλλονται οι στίχοι από τα έργα. Στίχοι στα αρχαία ελληνικά.
Λέει ο Σίμονς: «Η ομάδα των ηθοποιών, η ομάδα μας, θα έρθει στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου για λίγο και ύστερα θα φύγει». Στο κυκλικό αυτό θέατρο, που μοιάζει με μια πελώρια αγκαλιά, οι νομάδες-ηθοποιοί θα γίνουν ένα με το κοινό, κι ύστερα θα τραβήξουν για αλλού».
Ποιος είναι ο Γιόχαν Σίμονς
Γεννημένος το 1946 στην Ολλανδία, με σπουδές χορού στην Ακαδημία του Ρότερνταμ και υποκριτικής στη Θεατρική Ακαδημία του Μάαστριχτ, ο Γιόχαν Σίμονς είναι εκ των ιδρυτών του εμβληματικού Theater Hollandia μαζί με τον μουσικό Πωλ Κουκ. Από την ίδρυσή του το 1985, το Theater Hollandia επιλέγει μια ριζοσπαστική προσέγγιση απέναντι στα κείμενα, ρίχνοντας βάρος στη μουσική διάσταση του λόγου και στοχεύοντας στη μουσικότητα της παράστασης. Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, ότι η συστηματική ενασχόληση του Hollandia με την αρχαία τραγωδία από το 1989, και αφότου δούλεψε πάνω στον Προμηθέα, έχει δώσει σημαντικές σκηνικές προτάσεις, όπου η μουσική συνδυάζεται με τον χορό, την εικαστική έκφραση και την περφόρμανς.
Το 2001 ο Σίμονς έγινε καλλιτεχνικός διευθυντής του θεατρικού οργανισμού ZT/Hollandia και το 2005 ανέλαβε το βελγικό Publiekstheater, το οποίο μετονόμασε σε NTGent, δίνοντας νέα καλλιτεχνικά ερεθίσματα και σκηνοθετώντας μεταξύ άλλων κλασικά έργα του Αισχύλου και του Μπέκετ, και σενάρια των Κριστόφ Κισλόφσκι και Μπίλλι Γουάιλντερ.
Το 2009 ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Γάνδης. Από το 2010 έως το 2015 ο Σίμονς ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής του βραβευμένου επί των ημερών του Münchner Kammerspiele. Το 2014 έλαβε το γερμανικό θεατρικό βραβείο Der Faust για την παράσταση Ο θάνατος του Νταντόν. Την ίδια χρονιά τιμήθηκε επίσης με το θεατρικό βραβείο του Βερολίνου, αλλά και με το Prinz Bernhard Kulturfonds Preis, το σημαντικότερο καλλιτεχνικό βραβείο των Κάτω Χωρών, για τη συνολική προσφορά του στο θέατρο εντός και εκτός συνόρων.
Από το 2015 έως το 2017 ο Σίμονς ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής της Ruhrtriennale και επέστρεψε στο NTGent ως καλλιτεχνικός σύμβουλος, ενώ από τη σεζόν 2018/2019 έχει αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση του Schauspielhaus Bochum.
Στην Ελλάδα το κοινό τον έχει γνωρίσει στο Ηρώδειο με τις «Βάκχες» του Ευριπίδη (2002) και με το Καζιμίρ και Καρολίνα του Χόρβατ (2009), σε συν-σκηνοθεσία με τον συνεργάτη του Paul Koek, ενώ είναι η πρώτη φορά που θα τον δούμε στην Επίδαυρο. Μαζί του ένα καστ καταξιωμένων και νεότερων διεθνών –Γερμανών και Ολλανδών– ηθοποιών, μεταξύ των οποίων και ο βραβευμένος με EMMY α’ ανδρικού ρόλου Πιερ Μπόκμα.
