Η πρεμιέρα του έργου που έγραψε και σκηνοθέτησε η Έλλη Παπακωνσταντίνου με ειδική ανάθεση από το Dramaten, το Βασιλικό Θέατρο της Σουηδίας σε συμπαραγωγή με την Royal Opera of Stockholm, πραγματοποιήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2021 στη Στοκχόλμη και εντυπωσίασε κοινό και κριτικούς. Μία ριζοσπαστική ανάγνωση του έργου του Ευριπίδη από την Ελληνίδα σκηνοθέτιδα που τα τελευταία χρόνια έχει εκτοξευθεί στο διεθνές θεατρικό στερέωμα.
Η πρεμιέρα της «Alkestis» που χαρακτηρίστηκε ως πιθανό το τελευταίο mainstream event πριν τα νέα περιοριστικά μέτρα, ήταν λαμπερή και σημαίνουσα. Το στοίχημα ήταν μεγάλο καθώς για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού παρουσιάστηκε Ελληνίδα σκηνοθέτις με παραγγελία ενός σύγχρονου έργου. Επίσης, γιατί η παράσταση σηματοδότησε την πρώτη επίσημη συνεργασία της Βασιλικής Όπερας και του Βασιλικού Θεάτρου της Σουηδίας.
Για την παράσταση -που έχει πλέον ενταχθεί στο μόνιμο ρεπερτόριο του Θεάτρου (θα εναλλάσσεται με τις παραστάσεις Tillbaka till Reims του Τόμας Οστερμάγιερ και το «Τελευταίο Λεπτό» του Ματίας Άντερσον), ασχολήθηκαν τα περισσότερα Σουηδικά μέσα, ενώ, γράφτηκαν κριτικές που αποδεικνύουν το έντονο ενδιαφέρον των Σουηδών για την αρχαία αλλά και τη σύγχρονη ελληνική δραματουργία. Αξίζει να σημειωθεί ότι η νέα διοίκηση του Ματίας Άντερσον στοχεύει στις διεθνείς συνεργασίες και στην εξωστρέφεια και επιδιώκει να παρουσιαστεί η «Alkestis» στην Ελλάδα.
Τι είδαν στην Άλκηστη της Παπακωνσταντίνου οι μακρινοί σε εμάς Σουηδοί;
Ο έγκριτος κριτικός Lars Ring, έγραψε στο «Svenska Dagbladet»:
“Στην πυκνή και εικονοκλαστική εκδοχή της Παπακωνσταντίνου, όλα οδηγούν σε μία καθαρά φεμινιστική δήλωση…Μια οπτικά καθηλωτική κλασική παράσταση…“
Ο μύθος της Άλκηστης, της βασίλισσας που συμφωνεί να θυσιαστεί για τον σύζυγό της, δεν είναι ο πιο γνωστός από τους ελληνικούς μύθους. Μας άγγιξε, παρόλα αυτά, λόγω της οπτικής της συστημικής κουλτούρας θυματοποίησης. Η γυναίκα είναι αυτή που καλείται να υπομείνει την καθημερινότητα, αλλά και τον ίδιο τον πόνο. Η Άλκηστη είναι η πρώτη από μια σειρά γυναικών που θα επιτρέψουν στον εαυτό τους να υποβληθεί στην αρσενική, πνευματική βία. Αναφορά στη Νόρα ή την Δεσποινίδα Τζούλια.
Το Dramaten προσκάλεσε την Ελληνίδα σκηνοθέτιδα Έλλη Παπακωνσταντίνου να δημιουργήσει τη δική της εκδοχή ενός κειμένου 2.400 ετών. Το κάνει χρησιμοποιώντας live video και μια σκηνοθεσία τόσο άμεση όσο και ειρωνική. Είναι γεμάτη παιγνιώδεις αναχρονισμούς, κλείνοντας το μάτι στο κοινό, και τέλος με μια Διονυσιακή, αρσενική οργή που είναι εξαιρετικά ηδονοβλεπτική”
Ενώ, η Rosemari Södergren για το Kultur.se χαρακτήρισε την παράσταση: «Μια αναζωογονητική αντιμετώπιση του δράματος του Ευριπίδη. Ναι, μια βροντερά ξεκαρδιστική φανταχτερή σκηνική χαρά που δεν φοβάται να υπογραμμίσει, ακόμη και να υπερβάλει».
Οι συσχετισμοί της Ευριπίδειας Άλκηστης με τον θάνατο μάς είναι γνωστοί. Πώς διάβασαν, όμως, τις αναφορές του έργου στην πανδημία οι Σουηδοί;
Μπορεί ο Θάνατος να έρθει στη Μικρή Σκηνή, παρακαλώ;» Φυσικά. Ο Torkel Petersson μπαίνει από το σαλόνι, με ψεύτικη γούνα και με ένα σακί στο χέρι. Χωρίς την παρουσία του, δεν έχει νόημα το έργο, ίσως ούτε καν και η ζωή. Αυτή η γεμάτη βραδιά πρεμιέρας θα είναι επίσης ένα mementomori για εμάς στο κοινό, καθώς αναρωτιόμαστε αν βρισκόμαστε στο τελευταίο super-mainstream event προτού ξαναρχίσουν οι περιορισμοί…Ως σχολιασμός της πανδημίας, η δραματοποιημένη «Άλκηστις» είναι σαφής και απρόσμενη, σε αντίθεση με όλες τις προηγούμενες υποχρεωτικές αναφορές στην πανδημία και με ό,τι αντίστοιχο έχουμε δει στον πολιτισμό τα τελευταία δύο χρόνια…Είναι η οδυνηρή κίνηση μέσα και έξω από τον κάτω κόσμο και η παράλογη διαπραγμάτευση για το ποιος έχει το μεγαλύτερο δικαίωμα να παραμείνει ανάμεσα στους ζωντανούς. «Δεν θέλω να πεθάνω», τραγουδά η χορωδία – και η μουσική της Τζούλια Κεντ φαίνεται σαν ένα θλιμμένο θαύμα. Το κοινό βήχει. Σκοτεινιάζει”, σχολίασε η κριτικός Kristina Lindquist, στο Σουηδικό Remonews.se
Το Βασιλικό Δραματικό Θέατρο, περισσότερο γνωστό ως Dramaten, είναι η εθνική σκηνή της Σουηδίας. Ιδρύθηκε τον Μάιο του 1788 από τον βασιλιά Γουστάφ Γ’. Σήμερα, το Dramaten παίζει σε έξι σκηνές σε τρία διαφορετικά κτήρια και εγγυάται ποικιλία και ευελιξία – ακριβώς αυτό που μπορείτε να περιμένετε από μια εθνική σκηνή.
Η Έλλη Παπακωνσταντίνου είναι γνωστή για τις immersive θεατρικές εμπειρίες που δημιουργεί εμπλέκοντας την κοινότητα και ανοίγοντας διάλογο με τις νέες τεχνολογίες, την πολιτική και τις μεγάλες αφηγήσεις της εποχής μας. Ακολουθεί τα τελευταία χρόνια μία αξιοσημείωτη καλλιτεχνική πορεία στο εξωτερικό. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά το έργο «Oedipus: Sex with Mum was Blinding» που έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα του στο BAM (Brooklyn Academy of Music) της Νέας Υόρκης τον Σεπτέμβριο 2019 και τα διεθνή βραβεία όπως το καλλιτεχνικό βραβείο “FULBRIGHT 2018-9” και το “Music Theatre NOW Award 2018-19” (για το έργο The Cave) και παγκόσμια πρεμιέρα στο Στρατόπεδο Μαουτχάουζεν της Αυστρίας (με το έργο The Kindly Ones). Ενώ τα ψηφιακά της έργα “Traces of Antigone” (της Christina Ouzounidis), “Aède of the Ocean and Land” και “Hotel Anti Oedipus”, παρουσιάστηκαν σε φεστιβάλ και οργανισμούς ανά τον κόσμο, ανάμεσα τους, το σημαντικό IRCAM/Centre Georges Pompidou, στο Παρίσι και το Roma europa Festival 2020 της Ιταλίας αποσπώντας διθυραμβικές κριτικές, (υποψήφιο για το Italian Critics Award 2020-2021).
photo credits: Sören Vilks
