Συνέντευξη στη Σπυριδωνία Κρανιώτη
Νομίζω ότι για να βελτιωθεί ο τρόπος που βλέπουμε τους άλλους, θα πρέπει να βελτιωθεί ο τρόπος που βλέπουμε τον εαυτό μαςΗ καταξιωμένη συγγραφέας, ηθοποιός και σκηνοθέτις Αναστασία Παπαστάθη μίλησε στο zougla.gr για την παράστασή της «Φαινόμενο Ρασομόν», ένα θεατρικό έργο εμπνευσμένο από διηγήματα του Ριονοσουκέ Ακουτάγκαβα και από αρχαίους μύθους «περί αληθείας», στο θέατρο Radar.
Η πολυτάλαντη καλλιτέχνις και Διευθύντρια του θεάτρου Radar εξήγησε τους λόγους επιτυχίας της παράστασης καθώς και τις ιδιαιτερότητες του ρόλου της.
Ακόμη αναφέρθηκε στην επιτυχημένη πορεία του Θεάτρου Radar και αποκάλυψε τα μελλοντικά της σχέδια καθώς και τι ονειρεύεται για την καλλιτεχνική της διαδρομή.
Πού οφείλεται η επιτυχία της παράστασης; Ποια είναι τα στοιχεία του έργου που έγιναν αιτία να ακολουθήσει ο κόσμος και να αγαπήσει το «Φαινόμενο Ρασομόν»
Νομίζω ότι σημαντικός παράγοντας είναι ότι, το έργο καταπιάνεται με ένα πολύ σύγχρονο θέμα, που είναι η σχετικότητα της αλήθειας και η διαφορετική οπτική που έχουν οι άνθρωποι για το ίδιο γεγονός.
Συχνά αδυνατούμε να αποδεχθούμε την άποψη του άλλου, πιστεύοντας ότι μόνο η δική μας άποψη είναι η σωστή. Αυτή η εγωκεντρική προσέγγιση ταλαιπωρεί πολύ τη ζωή μας. Στην παράσταση, με αφορμή τον φόνο ενός άνδρα και τον βιασμό μιας γυναίκας, οι κατηγορούμενοι και οι μάρτυρες που καλούνται στο δικαστήριο, καταθέτουν ο καθένας μια διαφορετική ιστορία για το γεγονός, η οποία ζωντανεύει μπροστά στα μάτια των θεατών. Το έργο είναι τοποθετημένο στον μεσαίωνα, στη δύση, με πολύ φροντίδα στην αναπαράσταση της εποχής, ιδιαίτερη μουσική και όλα αυτά, φαίνεται γοητεύουν τον θεατή και του δίνουν τη δυνατότητα να ταξιδέψει.
Με ποια κριτήρια επιλέγετε κάθε φορά τα έργα που σκηνοθετείτε;
Με έλκει το θέμα ενός έργου. Όμως προηγείται της σκηνοθεσίας, η εργασία μου πάνω στο κείμενο, είτε πρόκειται για τη μετάφρασή του, όπως συνέβη με την «Παρεξήγηση» του Α. Καμύ, είτε πρόκειται για τη συγγραφή του έργου, όπως είναι το «Φαινόμενο Ρασομόν». Με ενδιαφέρει ένα έργο να εκφράζει με λιτότητα και καθαρότητα τα νοήματά του, ώστε να μπορεί να επικοινωνήσει με τον θεατή, αφού χωρίς αυτόν, δεν ολοκληρώνεται η τέχνη του θεάτρου.
Μπορεί τελικά το θέατρο, μέσα από κείμενα όπως το δικό σας, να μας βοηθήσει να αποκτήσουμε ενσυναίσθηση και να βελτιωθεί ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε τους άλλους;
Νομίζω ότι για να βελτιωθεί ο τρόπος που βλέπουμε τους άλλους, θα πρέπει να βελτιωθεί ο τρόπος που βλέπουμε τον εαυτό μας. Να βγούμε από την ατομική πραγματικότητά μας και να πάμε σε μια συλλογική πραγματικότητα, που εμπεριέχει την κατανόηση και την αποδοχή του άλλου. Κάτι τέτοιο είναι δύσκολο να συμβεί μέσα από ένα θεατρικό κείμενο όσο καλά κι αν παρασταθεί. Όμως το θέατρο μπορεί να θέσει ερωτήματα, να αφυπνίσει, να δώσει χαρά στον θεατή, να τον ταξιδέψει, να προκαλέσει συναισθήματα και αυτά δεν είναι λίγα.
Υπάρχει τελικά αντικειμενική αλήθεια; Και αν ναι ποιος την ορίζει;
Είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει πάρα πολύ και τους επιστήμονες αλλά και τους φιλοσόφους από την εποχή του Πλάτωνα. Όμως ακόμα και στα μαθηματικά και τη φυσική ο Αϊνστάιν μίλησε για τη θεωρία της σχετικότητας. Με την εισαγωγή της τέταρτης διάστασης του χρόνου, πολλές αντικειμενικές μέχρι τότε αλήθειες κλονίστηκαν. Τώρα αν έρθουμε στη ζωή μας και στις σχέσεις μας, προσωπικά αδυνατώ να κατανοήσω την ύπαρξη της «αντικειμενικής αλήθειας» γιατί με παραπέμπει σε μια έννοια απόλυτη, που αποκλείει την ύπαρξη της διαφορετικής οπτικής για τα πράγματα.
Ποιον ρόλο υποδύεστε και ποια τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του;
Ερμηνεύω τον ρόλο του Μοναχού στο έργο. Ως χαρακτήρας δεν είναι ένας ιερωμένος προσκολλημένος στη θρησκεία, αλλά ένας άνθρωπος που φλέγεται από την ανάγκη να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματά του. Θα μπορούσα να πω ότι είναι ο φιλόσοφος και ψυχαναλυτής του έργου.
Τι σας δυσκόλεψε περισσότερο και τι σας συγκινεί στον ρόλο σας;
Υποδύομαι έναν ανδρικό ρόλο, αυτό από μόνο του έχει μια επιπλέον δυσκολία. Θα πρέπει να βρεθούν οι ισορροπίες, ώστε αυτή η επιλογή να μην ξενίζει τους θεατές. Συχνά όμως η δυσκολία λειτουργεί και ως πλεονέκτημα. Προσωπικά πέρασα από πολλά στάδια μέχρι να αγαπήσω τον ρόλο μου. Εκείνο που με συγκίνησε περισσότερο και με έφερε κοντά στον Μοναχό, ήταν το ευάλωτο και ατελές στοιχείο του χαρακτήρα του.
Πόσο δύσκολο ήταν για σας να είστε σκηνοθέτις και ηθοποιός στη συγκεκριμένη παράσταση;
Σίγουρα το να σκηνοθετείς και να παίζεις σε μια παράσταση δεν είναι ότι πιο εύκολο. Όμως το έχω κάνει πολλές φορές και η εμπειρία μου μου δίνει τη δυνατότητα να το χειριστώ. Το «Φαινόμενο Ρασομόν» κινείται τοπικά και χρονικά σε δύο επίπεδα. Ο Μοναχός, ο Ξυλοκόπος και η Περουκιέρισα κινούνται στο παρόν. Συναντιούνται τυχαία στα ερείπια της πύλης Ρασομόν, για να προστατευτούν από την καταιγίδα που ξεσπάει. Ενώ τα άλλα τρία πρόσωπα του έργου, ο Άντρας, η Γυναίκα και ο Ληστής, κινούνται στο παρελθόν και δεν συναντούν ποτέ τα τρία προηγούμενα. Ο φόνος, ο βιασμός, οι σκηνές μάχης, συμβαίνουν μέσα σε ένα δάσος. Επομένως η δυσκολία στην οποία αναφέρθηκα αφορά στο ένα μέρος του έργου στο οποίο υποδύομαι τον Μοναχό. Εδώ όμως, είχα την τύχη να συνυπάρχω με δύο πολύ έμπειρους ηθοποιούς, τη Μαρία Σκούντζου και τον Νίκο Μπουσδούκο κι έτσι οι ιδιότητες του ηθοποιού και του σκηνοθέτη εναλλάσσονταν πολύ φυσικά, ανάλογα με τις απαιτήσεις της κάθε σκηνής.
Είστε ηθοποιός, σκηνοθέτις, συγγραφέας. Με ποια ιδιότητα νιώθετε πιο ολοκληρωμένη
Αυτήν την περίοδο της ζωής μου είναι δύσκολο να ξεχωρίσω ή να αξιολογήσω αυτές τις ιδιότητες, γιατί όλες συνυπάρχουν και τα όρια είναι δυσδιάκριτα. Όμως μου δίνετε την ευκαιρία να θυμηθώ πώς έγιναν τα πράγματα. Πρώτα σπούδασα ηθοποιός, μετά ξεκίνησα να γράφω και στη συνέχεια σκηνοθέτησα. Με την πρώτη ιδιότητα, της ηθοποιού, είμαι περισσότερο συναισθηματικά δεμένη.
Αν υποθέσουμε ότι η ηθοποιία είναι ένα παιχνίδι προσαρμογής χαρακτήρων: είναι ο ηθοποιός που «φοράει» τον χαρακτήρα του στον ήρωα ή ο ήρωας στον ηθοποιό; Ποιος έρχεται περισσότερο στα μέτρα του άλλου;
Δεν νομίζω ότι υπάρχει κανόνας. Ανάλογα με τον χαρακτήρα. Άλλοτε ο ηθοποιός έχει πολλά στοιχεία του ήρωα που ερμηνεύει κι έτσι, για να χρησιμοποιήσω τη φράση σας, «φοράει» τον χαρακτήρα του στον ήρωα και άλλοτε, συμβαίνει το αντίθετο. Μπορεί ο ηθοποιός να μην έχει τα στοιχεία του ήρωα που ερμηνεύει, οπότε θα πρέπει να «σκάψει» μέσα του, να παρατηρήσει έξω του, για να τα ανακαλύψει. Σε κάθε περίπτωση επειδή ο ηθοποιός είναι ένας άνθρωπος που καλείται να υποδυθεί έναν άλλο χαρακτήρα, θα πρέπει να βρει τη δική του προσωπική αλήθεια, μέσα από τον ήρωα που ερμηνεύει.
Οι συνεργασίες παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη ενός καλλιτέχνη. Εσείς είστε ευχαριστημένη από τις μέχρι τώρα συνεργασίες σας;
Οι συνεργασίες είναι όπως οι ανθρώπινες σχέσεις. Ποτέ δεν είναι μια ευθεία γραμμή. Εμπεριέχουν και τη δυσκολία και τη χαρά και τη λύπη… Το ζητούμενο είναι η εξέλιξη που αναφέρατε. Να μπορούμε δηλαδή μέσα από μια συνεργασία, να εξελισσόμαστε και ως άνθρωποι και ως καλλιτέχνες. Με αυτή την έννοια, ναι είμαι ευχαριστημένη από τις μέχρι τώρα συνεργασίες μου.
Υπάρχει κάποιος ρόλος που επιθυμείτε να ερμηνεύσετε και κάποιο έργο να σκηνοθετήσετε;
Συνήθως η επιθυμία μου σχετίζεται με κάτι συνολικότερο, όπως είναι η δημιουργία μιας παράστασης, μέσα από την οποία κάτι θέλω να πω και να το μοιραστώ. Προτιμώ να μην έχω προσδοκίες για το μέλλον. Εκείνο που επιθυμώ είναι να αξιοποιώ τις δυνατότητες μου σε παρόντα χρόνο.
Tο θέατρο Radar, του οποίου είστε καλλιτεχνική διευθύντριά, είχε την ανταπόκριση που περιμένατε;
Αν κρίνω από την επιτυχία που είχε η «Παρεξήγηση» του Α. Καμύ τα δύο πρώτα χρόνια, και συνεχίζεται εφέτος, που το θέατρο Radar διανύει την τρίτη του χρονιά, με το «Φαινόμενο Ρασομόν», μπορώ να πω ότι είμαστε σε καλό δρόμο. Ναι υπήρξε ανταπόκριση και μάλιστα απρόσμενη για ένα καινούργιο θέατρο εκτός κέντρου. Ήδη έχει δημιουργηθεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης ανάμεσα στο κοινό και στον χώρο. Ο σεβασμός που υπάρχει απέναντι στον θεατή αναγνωρίζεται. Βέβαια αυτό δεν με ησυχάζει, αντίθετα με γεμίζει με μεγαλύτερη ευθύνη. Χρειάζεται συνεχής προσπάθεια για την ανανέωση αυτής της εμπιστοσύνης, γιατί όλα κρίνονται στη διάρκεια.
Αισιοδοξείτε για το μέλλον ότι κάτι θα αλλάξει προς το καλύτερο;
Ναι αισιοδοξώ για το μέλλον. Αυτό με κάνει να δημιουργώ και να προσπαθώ για το καλύτερο, για να αλλάξει κάτι.
Πιστεύετε πως όταν βγούμε από την οικονομική κρίση θα επανέλθει στο θέατρο η προ κρίσης κατάσταση;
Δεν γνωρίζω ακριβώς πώς έχει αξιολογηθεί η προ κρίσης κατάσταση, αυτό που βλέπω να συμβαίνει τώρα, είναι, ότι διανύουμε μια δημιουργική περίοδο στο θέατρο και ίσως έχει βοηθήσει και η κρίση σ’ αυτό. Μερικές φορές, η δυσκολία που βιώνει ο άνθρωπος, γίνεται ανάγκη έκφρασης. Πάντως αν ρίξουμε μια ματιά στο παρελθόν, θα διαπιστώσουμε ότι το θέατρο σε περιόδους κρίσης ανθούσε.
Tι ονειρεύεστε για την καλλιτεχνική σας διαδρομή;
Να μπορώ να δημιουργώ, να εξακολουθήσω να χαίρομαι αυτό που κάνω και να μοιράζομαι τη χαρά μου με τους θεατές.
Ετοιμάζετε κάτι άλλο;
Γράφω ένα καινούργιο θεατρικό έργο και σχεδιάζω το πρόγραμμα του Radar για την επόμενη θεατρική σεζόν.
