Ο Άντριαν Τζάκσον, ένας από τους κορυφαίους εμπειρογνώμονες του Θεάτρου του Καταπιεσμένου (ΘτΚ) παγκοσμίως, έρχεται στη Θεσσαλονίκη προσκεκλημένος από το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, για ένα διήμερο σεμινάριο, γύρω από αυτή τη μεθοδολογία που έχει σαν στόχο να βοηθήσει μέσα από χαρά.
Ένα είδος θεάτρου που έχει τη δύναμη να επηρεάσει ακόμη και νόμους. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, μέχρι πριν από λίγα χρόνια ένας σπιτονοικοκύρης μπορούσε να βγάλει από το σπίτι τον ενοικιαστή μέσα σε ένα μήνα, χωρίς καμία αιτιολογία. «Προφανώς για να νοικιάσουν το σπίτι πιο ακριβά σε κάποιον άλλο. Αυτό είναι τρομερό για τους ανθρώπους και ευτυχώς σε μεγάλο βαθμό έχει σταματήσει», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Άντριαν Τζάκσον, σημειώνοντας ότι σε αυτή την εξέλιξη έπαιξαν ρόλο και οι παραστάσεις του ΘτΚ και οι συζητήσεις που προκλήθηκαν μέσα από αυτές.
Πώς μια παράσταση φέρνει αλλαγές;
Στο Θέατρο του Καταπιεσμένου -το οποίο ξεκίνησε από τον Βραζιλιάνο σκηνοθέτη και θεωρητικό του θεάτρου Αουγκούστο Μποάλ, τη δεκαετία του ’60- σημαντικό ρόλο παίζει το κοινό, το οποίο συνδιαμορφώνει την εξέλιξη του έργου. Τα θέματα συνήθως είναι κοινωνικά, όπως ο σχολικός εκφοβισμός, η έλλειψη στέγης, οι διακρίσεις φύλου, εθνότητας ή τάξης.
«Είναι μια καλή μεθοδολογία που δίνει τη δυνατότητα σε ομάδες ανθρώπων να μιλήσουν για σημαντικά θέματα, με έναν ευχάριστο τρόπο», εξηγεί ο κ. Τζάκσον.
Στο πρώτο μέρος της παράστασης, οι ηθοποιοί παρουσιάζουν μία σύντομη ιστορία καταπίεσης, για την οποία δεν φαίνεται να βρίσκεται λύση και η οποία θίγει ζητήματα που ενδιαφέρουν άμεσα το κοινό.
Στη συνέχεια, το κοινό προσκαλείται να ανέβει στη σκηνή και να αλλάξει ό,τι νομίζει πως θα μπορούσε να γίνει με καλύτερο τρόπο.
Όποιος θεατής θέλει να προτείνει έναν πιο αποτελεσματικό τρόπο για να αρθεί το αδιέξοδο, ανεβαίνει στη σκηνή, παίρνει τη θέση του/της ηθοποιού και παίζει την πρότασή του. Το έργο ξαναπαίζεται.
«Αυτό που κάνουμε εμείς είναι να φτιάχνουμε ένα περιβάλλον όπου μπορούν να αναπτυχθούν συζητήσεις, όπως με το θέμα του σπιτονοικοκύρη και του ενοικιαστή. Προφανώς δεν νομοθετούμε, αλλά όλο και περισσότερο συναντιόμαστε με εκείνους που νομοθετούν, καθώς αντιλαμβάνονται ότι εμπλέκουμε στις συζητήσεις ανθρώπους που οι ίδιοι δεν προσεγγίζουν εύκολα», αναφέρει.
Ψυχαγωγικό θέατρο που προκαλεί δράση
«Θέατρο-πρόκληση σε δράση», αποκαλεί τη μεθοδολογία ο Άντριαν Τζάκσον, τονίζοντας ότι για να επιτευχθεί αυτό πρέπει να υπάρχει ποιότητα. «Πρέπει να είναι καλό θέατρο και ευχάριστο», λέει και θεωρεί σημαντικό ότι αυτό το είδος θεάτρου είναι φιλικό σε ανθρώπους που δεν έχουν ιδιαίτερη σχέση με το θέατρο. «Έχουν μια ζωή, έχουν έναν τρόπο σκέψης και αυτό είναι ό,τι χρειάζεται για να συμμετέχουν», σημειώνει.
Στη σκηνή κάποιος θεατής μπορεί να ξεσπάσει από θυμό, καθώς θίγονται ευαίσθητα θέματα, αλλά για τον Τζάκσον αυτό είναι ένα κίνητρο.
«Είναι βασική ανθρώπινη ικανότητα να νιώθει κάποιος θυμό για κάτι άδικο. Η πρόκληση του ΘτΚ είναι και πρόσκληση να απελευθερωθεί ο θυμός», σημειώνει και εξηγεί ότι στα 35 χρόνια που ασχολείται με το είδος αυτό, δεν έχει αντιμετωπίσει ποτέ κάτι ακραίο από το κοινό.
«Υπήρξαν στιγμές πάθους και θυμού και κάποιες φορές είναι δύσκολο, αλλά υπάρχουν πολλοί τρόποι να το κάνεις ασφαλές για το κοινό και τους ηθοποιούς», τονίζει και προσθέτει ότι γι’ αυτόν τον λόγο, ανάλογα με τη θεματική συνεργάζονται με εξειδικευμένους οργανισμούς, οπότε μετά την παράσταση υπάρχει κάποιος ειδικός στον οποίο μπορεί όποιος θέλει να απευθυνθεί.
Στο Θέατρο του Καταπιεσμένου, ο θεραπευτής είναι το κοινό
Σε αρκετές περιπτώσεις, οι ηθοποιοί έχουν επιλεγεί για συγκεκριμένους ρόλους, επειδή οι ίδιοι έχουν βιώσει την κατάσταση στην οποία αναφέρεται ο ρόλος, όπως άστεγοι ηθοποιοί, που μπορούν να κατανοήσουν το συγκεκριμένο θέμα. «Με αυτόν τον τρόπο, αν ανέβει στη σκηνή κάποιος από το κοινό που είναι άστεγος, υπάρχει ενσυναίσθηση», εξηγεί.
Στο Θέατρο του Καταπιεσμένου παίρνουν μέρος ηθοποιοί, θεατές-ηθοποιοί και ο τζόκερ-εμψυχωτής, ο οποίος διαμεσολαβεί ανάμεσα στην ομάδα των ηθοποιών και των θεατών και έχει τις ικανότητες να ανοίξει μια δυναμική συζήτηση. «Δεν κάνει θεραπεία. Στο ΘτΚ το κοινό είναι ο θεραπευτής», τονίζει ο κ. Τζάκσον και συμπληρώνει ότι δε δίνονται λύσεις, αλλά αναπτύσσεται η κατανόηση και η ενσυναίσθηση.
Οι έφηβοι το αγαπούν
Τα σεμινάρια για το Θέατρο του Καταπιεσμένου παρακολουθούν σε όλο τον κόσμο ηθοποιοί, σκηνοθέτες, εκπαιδευτικοί, ακτιβιστές και άλλες ειδικότητες επειδή είναι «πολύ δυνατό σύνολο εργαλείων που μπορεί να βρει εφαρμογή σε πολλές διαφορετικές καταστάσεις», όπως εξηγεί ο Άντριαν Τζάκσον και προσθέτει ότι η ομάδα που αγαπάει περισσότερο τη διάδραση στο ΘτΚ είναι οι έφηβοι, «επειδή μπορούν και λένε ό,τι θέλουν, αρκεί να γίνεται μόνο μπροστά σε συνομήλικους τους και όχι σε πολύ κόσμο».
Το μεγαλύτερο στοίχημα η κλιματική αλλαγή
Κάνοντας αναφορές στον πόλεμο στην Ουκρανία, τη φτώχεια και πολλά ακόμη κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά ζητήματα, ο Άντριαν Τζάκσον, θεωρεί ότι το νούμερο ένα πρόβλημα είναι η κλιματική αλλαγή και τον ενδιαφέρει πολύ το πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί το ΘτΚ για να αντιμετωπιστεί. «Απασχολεί πολλές ομάδες σε όλο τον κόσμο το πώς μπορεί να ανοίξει αυτή η συζήτηση με έναν πρακτικό, βιωματικό τρόπο», σημειώνει.
Το διήμερο σεμινάριο στη Θεσσαλονίκη
Το σεμινάριο με τον Βρετανό σκηνοθέτη Άντριαν Τζάκσον, έναν από τους σημαντικότερους δασκάλους της τεχνικής «Θεάτρου Forum», με στόχο την επιμόρφωση εκπαιδευτικών, ηθοποιών, καλλιτεχνών και όσων ενδιαφέρονται για τη συγκεκριμένη τεχνική, διοργανώνει στη Θεσσαλονίκη το Συντονιστικό Γραφείο Βόρειας Ελλάδας του Πανελληνίου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση το Σάββατο 28 και την Κυριακή 29 Μαΐου 2022 στο Θέατρο Άνετον.
Η φόρμα εκδήλωσης ενδιαφέροντος είναι διαθέσιμη εδώ
