Σε μάστιγα της εποχής μας έχει εξελιχθεί η ενδοοικογενειακή βία, η κακοποίηση των παιδιών και τα ανατριχιαστικά περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων που καθημερινά σχεδόν δημοσιοποιούνται, σοκάροντας το Πανελλήνιο. Το φαινόμενο της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών δεν είναι καινούριο και δεν περιορίζεται από σύνορα, είναι παγκόσμιο και διαχρονικό με έρευνα του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού να φανερώνει πως το 16% των παιδιών στην Ελλάδα πέφτουν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, όταν το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρώπη είναι ένα στα 5 παιδιά. Τα τελευταία χρόνια, λόγω και των επιπτώσεων της πανδημίας, τα φαινόμενα βίας και κακοποίησης έχουν αυξηθεί, καθώς η πανδημία κατέστησε ακόμα πιο ευάλωτες τις ευάλωτες οικογένειες, όμως την ίδια ώρα ο κόσμος μιλά περισσότερο, ανοίγουν πιο εύκολα τα στόματα κι έτσι τα περιστατικά φρίκης -που άλλοτε έμεναν κρυμμένα πίσω από κλειστές πόρτες- καταγγέλλονται γρηγορότερα στις Αρχές.
Δυστυχώς, στο 90% των περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, οι δράστες είναι άτομα κοντά στην οικογένεια, μέσα στον κύκλο εμπιστοσύνης του παιδιού. Η κακοποίηση δεν συμβαίνει μέσα σε μια ημέρα ξαφνικά, οι δράστες χτίζουν μια σχέση με το παιδί, το δελεάζουν, το εκβιάζουν, απαιτούν τη σιωπή του, το παραπλανούν πως αν μιλήσει οι δικοί του θα πάθουν κακό, με αποτέλεσμα το παιδί να δυσκολεύεται να σπάσει τη σιωπή του. Γι’ αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικός ο ρόλος της γειτονιάς, των περίοικων, των παρατηρητών, που θα δουν κάτι, περίεργο, «ύποπτο» και θα κινητοποιήσουν τις Αρχές, ώστε η Αστυνομία να εξιχνιάσει τα εγκλήματα, να ξετυλίξει το κουβάρι της φρίκης.
Για την πρόληψη και την έγκαιρη αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων, η Κυβέρνηση, με οδηγίες του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και τη συνεργασία 12 Υπουργείων και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, προχώρησε στην κατάρτιση Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση, πολύ πριν έρθει στην επικαιρότητα το φρικιαστικό περιστατικό στον Κολωνό. Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης, που παρουσιάστηκε και συζητήθηκε στη Βουλή, στις 2/11, αποτελεί μια εθνική προσπάθεια, που ξεκίνησε για πρώτη φορά συντονισμένα στην Ελλάδα.
Στην πρόληψη και την εξάλειψη της παιδικής κακοποίησης σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και η αυστηροποίηση των ποινών για τους δράστες, ώστε να στέλνεται ξεκάθαρα στην κοινωνία το μήνυμα πως όσοι διαπράττουν τέτοια ειδεχθή εγκλήματα τιμωρούνται πολύ αυστηρά. Γι’ αυτό η Κυβέρνηση προώθησε σημαντικές αλλαγές του Ποινικού Κώδικα και της Ποινικής Δικονομίας, με νόμο του 2021, αυστηροποιώντας τις ποινές για τέτοιου είδους αδικήματα, που μπορεί να φτάνουν μέχρι και ισόβια. Συγκεκριμένα, στη διάταξη του βιασμού σε βάρος ανηλίκου προβλέπεται πλέον ισόβια κάθειρξη. Επίσης, αντιμετωπίζονται πλέον ως κακούργημα οι γενετήσιες πράξεις με ανηλίκους (αποπλάνηση ανηλίκων), ενώ προβλέπεται αυτεπάγγελτη δίωξη των αδικημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας, όταν στρέφονται σε βάρος ανηλίκων.
Πέρα, όμως, από το αυστηρότερο ποινικό πλαίσιο για τους δράστες, πρέπει να προστατεύονται τα θύματα της κακοποίησης, καθ’ όλη τη νομική διαδικασία, ώστε να αποφεύγεται η δευτερογενής θυματοποίησή τους. Από το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχει καταρτισθεί πρωτόκολλο και οδηγός για τη διαχείριση της επικοινωνίας των ανηλίκων παραβατών ή ανηλίκων θυμάτων και των οικογενειών τους. Επίσης, πρωτόκολλο και ενημερωτικός οδηγός με θέμα την πρόσβαση και την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών, είτε ανηλίκων δραστών είτε ανηλίκων θυμάτων, στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης, καθώς και πρωτόκολλο διαχείρισης ανηλίκων που διαβιούν σε ενδοοικογενειακό περιβάλλον με περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.
Ειδικά για το σχολικό περιβάλλον που μπορεί να συμβάλει στην έγκαιρη κινητοποίηση των Αρχών, το Υπουργείο Παιδείας, έχει δρομολογήσει την πρόσληψη 3.200 ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών κι έχει θεσμοθετήσει τον σύμβουλο σχολικής ζωής στις σχολικές μονάδες δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, έναν εκπαιδευτικό που λειτουργεί ως σημείο αναφοράς μαθητών για περιστατικά τα οποία τους απασχολούν. Επίσης, προβλέπεται η πρόσληψη εκπαιδευτικών, βοηθητικού προσωπικού και σχολικών νοσηλευτών για την υποστήριξη των παιδιών με ειδικές ανάγκες, καθώς τα παιδιά με αναπηρία υπολογίζεται από ερευνητές ότι διατρέχουν 10 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν σεξουαλική κακοποίηση στην παιδική τους ηλικία σε σχέση με τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης.
Νέες μονάδες του Υπουργείου Υγείας, με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης
Στο Υπουργείο Υγείας η Ψυχική Υγεία των παιδιών και των εφήβων αποτελεί μέγιστη προτεραιότητα και γι’ αυτό δημιουργούμε άμεσα, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης 15 νέες μονάδες για την υποστήριξη των κακοποιημένων παιδιών και των οικογενειών τους. Στις δράσεις αυτές περιλαμβάνονται δύο Κέντρα Ημέρας για την ψυχοκοινωνική υποστήριξη κακοποιημένων παιδιών στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, με χρηματοδότηση 280.000 ευρώ για το καθένα. Επίσης, πρόκειται να τεθούν σε λειτουργία τρία Κέντρα Ημέρας εξειδικευμένα στην ολιστική υποστήριξη της οικογένειας με δαπάνη 350.000 ευρώ σε Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη, καθώς και 9 Κέντρα Ημέρας σε όλη τη χώρα για την ενίσχυση της ψυχικής υγείας των πολιτών, έτσι ώστε να υποστηριχθούν για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας. Μέσα από αυτές τις νέες Μονάδες και το σύνολο των δράσεων του Υπουργείου Υγείας, όπως είναι η τηλεφωνική γραμμή ψυχολογικής στήριξης 10306, που δημιουργήσαμε μέσα στην πανδημία κι έχει ήδη δεχτεί περισσότερες από 480.000 κλήσεις, στηρίζουμε την κοινωνία, αφουγκραζόμαστε τις ιδιαίτερες ανάγκες των ευάλωτων ομάδων και παρέχουμε ολιστική ψυχοκοινωνική στήριξη στα θύματα των περιστατικών κάθε μορφής κακοποίησης, ώστε να επουλώσουν τις πληγές τους, ξεπερνώντας, όσο γίνεται, τις τραγικές εμπειρίες που τους σημάδεψαν και να γυρίσουν σελίδα στη ζωή τους.
