Οι εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023 θα είναι νέες κανονικές εκλογές. Δεν θα είναι ούτε ένας Β’ Γύρος ούτε επαναληπτικές. Ως εκ τούτου η διεξαγωγή τους θα είναι η συνήθης σύμφωνα με όσα προβλέπει το Σύνταγμα, οι νόμοι και οι διατάξεις.
Επειδή η προσφυγή στις κάλπες συμβαίνει διότι δεν προέκυψε κυβερνητικό σχήμα από τις εκλογές της 21ης Μαΐου 2023 υπάρχουν ορισμένα ιδιαίτερα στοιχεία που θα ισχύσουν. Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Οι σχετικές διαδικασίες, όπως η κατάθεση προγραμμάτων, σημάτων των κομμάτων, των συνδυασμών με τα ονόματα των υποψηφίων στον Άρειο Πάγο και η επ’ αυτών κρίση της Ολομέλειας του Πρώτου Τμήματός του αναφορικά με το δικαίωμα ή όχι της συμμετοχής τους σε εκλογές, θα επαναληφθούν εξαρχής, αφού πρόκειται για νέες εθνικές εκλογές. Με λίγα λόγια θα τεθεί εκ νέου το ζήτημα συμμετοχής του Ηλία Κασιδιάρη και του κόμματος «Έλληνες» στις εκλογές της 25ης Ιουνίου. Επ’ αυτού θα αποφανθεί η Ολομέλεια του Ανώτατου Δικαστηρίου.
Δεδομένου ότι είναι, ακριβώς, νέες εκλογές, μένει να διαφανεί πόσα από τα μικρά κόμματα που προχθές έμειναν εκτός Βουλής, μια και δεν συγκέντρωσαν ποσοστό 3%, θα διεκδικήσουν εκ νέου την ψήφο των πολιτών, καθώς επίσης και εάν και πόσα νέα κόμματα ή «συμμαχικά» σχήματα ενδεχομένως εμφανιστούν.
Η Πλεύση Ελευθερίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου όσο και η Νίκη του Δημ. Νατσιού, που για λίγες ψήφους δεν πέτυχαν προχθές την είσοδό τους στη Βουλή κατακτώντας το 3%, έχουν δηλώσει ότι θα επιδιώξουν να τα καταφέρουν στις επόμενες κάλπες
Οι εκλογές θα διεξαχθούν με λίστα και όχι με σταυροδοσία. Μέσα στα παραβάν δεν θα υπάρχει στυλό, αφού δεν θα χρειάζεται ο ψηφοφόρος να βάλει σταυρό δίπλα στα ονόματα των υποψηφίων.
Συνεπώς, δεν πρέπει να προσέλθουν πολίτες στα εκλογικά τμήματα με ψηφοδέλτια που ήδη φέρουν σταυρούς προτίμησης. Συμβαίνει και στις μέρες μας και μάλιστα αρκετά συχνά. Αρκεί μόνο να επιλέξουμε το ψηφοδέλτιο του κόμματος της προτίμησής μας και να το βάλουμε απλά στον φάκελο που θα ρίξουμε στην κάλπη. Στα ψηφοδέλτια – «λίστα», η σειρά των ονομάτων των υποψηφίων βουλευτών καθορίζεται από τις ηγεσίες των κομμάτων, με κριτήριο παραδοσιακά το αποτέλεσμα της τελευταίας σταυροδοσίας δηλαδή στις 21 Μαΐου. Στις πρώτες θέσεις θα είναι εκείνα τα πρόσωπα που έλαβαν προχθές Κυριακή κατά σειρά τους περισσότερους σταυρούς.
Ωστόσο, πάντα υπάρχει η «διακριτική ευχέρεια» των αρχηγών ή των ηγετικών επιτελείων, να προβούν σε αλλαγές.
Οι προσεχείς εκλογές θα γίνουν με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής, που νομοθετήθηκε κατά την προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο.
Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το ισχύον, πλέον, σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής με 40,4% το πρώτο κόμμα κατακτά την αυτοδυναμία έστω και αν είναι μηδενικό το ποσοστό των εκτός Βουλής κομμάτων. Προχθές, η Ν.Δ. έλαβε ποσοστό 40,79%, με το ποσοστό που αθροιστικά έλαβαν τα εκτός Βουλής κόμματα να αγγίζει σχεδόν το 16%. Αν τα κόμματα που μείνουν εκτός στις προσεχείς εκλογές έχουν αθροιστικά ποσοστό 10%, το πρώτο κόμμα χρειάζεται μόλις το 37,5% των ψήφων για να κατακτήσει την αυτοδυναμία. Σχηματικά, για κάθε μονάδα που αυξάνεται το ποσοστό των εκτός Βουλής κομμάτων μειώνεται κατά 0,3%-0,4% ο πήχης αυτοδυναμίας για το πρώτο κόμμα.
Για να γίνει περισσότερο αντιληπτό το εκλογικό σύστημα που θα προκύψει παραθέτουμε δύο παραδείγματα:
Παράδειγμα 1
Αν υποθέσουμε ότι έχουμε:
- 100 έγκυρες ψήφους στην Επικράτεια
- 90 ψήφους πέραν του εκλογικού μέτρου 3%.
- 38% στο 1ο κόμμα (38 ψήφοι)
- 29% στο 2ο κόμμα (29 ψήφοι)
- 14% στο 3ο κόμμα (14 ψήφοι)
- 9% στο 4ο κόμμα (9 ψήφοι)
Τότε:
1. Το 1ο κόμμα θα πάρει το σταθερό μπόνους των 20 εδρών και επιπλέον 26 έδρες (38%-25% = 13% Χ 2 έδρες = 26 έδρες). Το συνολικό μπόνους λοιπόν είναι 46 έδρες.
2. Οι προς κατανομή έδρες θα είναι 300-46=254.
3. Οι έδρες του πρώτου κόμματος από την αναλογική κατανομή θα είναι 38 Χ 254=9.652/90=107,25.
4. Το πρώτο κόμμα θα πάρει 107 + 46 έδρες = 153 και θα έχει αυτοδυναμία.
Τι συμβαίνει με το ενδεχόμενο να υπάρξει Συνταγματική Αναθεώρηση
Σύμφωνα με το άρθρο 110 του Συντάγματος, η ανάγκη της συνταγματικής αναθεώρησης διαπιστώνεται με απόφαση της Βουλής -τουλάχιστον 151 βουλευτές- ύστερα από πρόταση τουλάχιστον 50 βουλευτών, σηματοδοτώντας την έναρξη της διαδικασίας.
Στην πρώτη φάση λοιπόν, αποφασίζεται ποιες διατάξεις θα αναθεωρηθούν και απαιτείται πλειοψηφία των τριών πέμπτων της Βουλής. Συγκεκριμένα απαιτούνται δύο ψηφοφορίες που θα συγκεντρώσουν τη συναίνεση των 180 βουλευτών, που απέχουν μεταξύ τους έναν τουλάχιστον μήνα. Ωστόσο στην πρώτη αυτή φάση της συνταγματικής αναθεώρησης, δεν αποτελεί προϋπόθεση η πλειοψηφία των 180 να έχει καταλήξει στο οριστικό περιεχόμενο των νέων διατάξεων.
Η παρούσα Βουλή με την πλειοψηφία των 180 υποχρεώνει την επόμενη Βουλή, που θα σχηματιστεί μετά τις εκλογές, να είναι αναθεωρητική και να αλλάξει συγκεκριμένα άρθρα του Συντάγματος. Η επόμενη Βουλή ωστόσο δεν μπορεί να προσθέσει στις υπό αναθεώρηση διατάξεις και άλλες.
Αν η Βουλή με την παρούσα σύνθεσή της αποφασίσει, ο πρόεδρος της επόμενης Βουλής στην αρχή της πρώτης συνόδου συνιστά Επιτροπή Αναθεώρησης του Συντάγματος, προκειμένου να επεξεργαστεί το περιεχόμενο των αναθεωρητέων διατάξεων όπως αυτές είχαν καθοριστεί στην αμέσως προηγούμενη φάση της διαδικασίας.
Στη δεύτερη φάση της αναθεωρητικής διαδικασίας, η επόμενη καλείται να αποφασίσει το οριστικό περιεχόμενο των υπό αναθεώρηση διατάξεων με την απόλυτη πλειοψηφία των μελών της, εφόσον η ανάγκη αναθεώρησης είχε αποφασιστεί με αυξημένη πλειοψηφία των τριών πέμπτων.
Για τις διατάξεις που θα χαρακτηριστούν ως αναθεωρητέες με 180 ψήφους στην παρούσα Βουλή, η αναθεώρηση στην επόμενη Βουλή μπορεί να γίνει με πλειοψηφία 151 ψήφων. Στην αντίστροφη περίπτωση, αν δηλαδή η παρούσα Βουλή έχει την πλειοψηφία των 151, η επόμενη χρειάζεται την πλειοψηφία των τριών πέμπτων – τουλάχιστον 180.
Στο Σύνταγμα υπάρχει σαφής αναφορά ότι «δεν επιτρέπεται αναθεώρηση του Συντάγματος πριν περάσει πενταετία από την περάτωση της προηγούμενης». Δεδομένου ότι η τελευταία αναθεώρηση έγινε το 2008, η Βουλή με τη σημερινή σύνθεσή της μπορεί να δρομολογήσει τις διαδικασίες.
Οι διατάξεις που δεν υπόκεινται σε αναθεώρηση είναι εκείνες που καθορίζουν τη βάση και τη μορφή του πολιτεύματος, ως Προεδρευόμενης Kοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, καθώς και οι διατάξεις:
Άρθρο 2: (Πρωταρχικές υποχρεώσεις της πολιτείας)
1. O σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας.
Άρθρο 4: (Ισότητα των Ελλήνων)
1. Oι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου.
4. Mόνο Έλληνες πολίτες είναι δεκτοί σε όλες τις δημόσιες λειτουργίες, εκτός από τις εξαιρέσεις που εισάγονται με ειδικούς νόμους.
7. Tίτλοι ευγένειας ή διάκρισης ούτε απονέμονται ούτε αναγνωρίζονται σε Έλληνες πολίτες.
Άρθρο 5: (Ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, προσωπική ελευθερία)
1. Kαθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη.
3. H προσωπική ελευθερία είναι απαραβίαστη. Kανένας δεν καταδιώκεται, ούτε συλλαμβάνεται, ούτε φυλακίζεται, ούτε με οποιονδήποτε άλλο τρόπο περιορίζεται, παρά μόνο όταν και όπως ορίζει ο νόμος.
Άρθρο 13: (Θρησκευτική Ελευθερία)
1. Η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης είναι απαραβίαστη. Η απόλαυση των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων δεν εξαρτάται από τις θρησκευτικές πεποιθήσεις καθενός.
Άρθρο 26: (Διάκριση των εξουσιών)
1. H νομοθετική λειτουργία ασκείται από τη Bουλή και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
2. H εκτελεστική λειτουργία ασκείται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και την κυβέρνηση.
3. H δικαστική λειτουργία ασκείται από τα δικαστήρια• οι αποφάσεις τους εκτελούνται στο όνομα του ελληνικού λαού.
Υποβάλαμε τα ερωτήματα μας σχετικά με τις συνθήκες υπό τις οποίες είναι εφικτή αναθεώρηση άρθρων του Συντάγματος στον γνωστό Συνταγματολόγο Δικαίου και πρώην Ευρωβουλευτή Κώστα Χρυσόγονο ο οποίος μας απάντησε ως εξής :
«Η αλλαγή του συντάγματος προϋποθέτει τη διαπίστωση της ανάγκης αναθεώρησης από τη βουλή που θα αναδειχθεί από τις εκλογές της 25η Ιουνίου και στη συνέχεια την ολοκλήρωση της αναθεώρησης από την επόμενη βουλή η οποία θα παρέλθει από εκλογές το 2026-2027.
Συνεπώς απαιτείται η ψήφος δύο βουλών εκ των οποίων στη μία θα πρέπει να υπερψηφιστούν τις αναθεωρητέες διατάξεις με 180 ψήφους και στην άλλη με 151.
Δηλαδή θα μπορούσε είτε να διαπιστωθεί η αναθεώρηση με 180 βουλευτές , οπότε χρειάζονται 151 ψήφοι για τη συντέλεση της αναθεώρησης είτε να διαπιστωθεί η ανάγκη αναθεώρησης με 151 ψήφους, οπότε θα χρειαστούμε 180 βουλευτές για την συντέλεση της αναθεώρησης.
Συνεπώς η ολοκλήρωση μιας αναθεώρησης από ένα και μόνο κόμμα κατά τη δική του κρίση θα είναι εφικτή μόνο αν το κόμμα αφενός συγκεντρώσει 180 έδρες, π.χ. στη βουλή της 25ης Ιουνίου η οποία θα διατελέσει από τι 2023-2027, και αφετέρου να ξαναπάρει πλειοψηφία και το 2027 . Υπό τις προϋποθέσεις αυτές είναι εφικτή η αναθεώρηση του συντάγματος από ένα κόμμα. Διαφορετικά θα χρειαστεί μια ευρύτερη συνεργασία περισσότερων κομμάτων ώστε να συγκεντρωθεί το απαιτούμενο όριο των 180 βουλευτών στην επόμενη βουλή ή στην μεθεπομένη».
Παρακολουθήστε όλη την τοποθέτηση του κ. Χρυσόγονου:
