Στην κληρονομιά που άφησε ο Νέλσον Μαντέλα στις νεότερες γενιές για την εμπέδωση της δημοκρατίας και του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναφέρθηκε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, κατά τον χαιρετισμό της στην εκδήλωση με θέμα «Ανθρώπινα Δικαιώματα και Εκπαίδευση: Το όραμα για ένα καλύτερο μέλλον», την οποία διοργάνωσε το Ίδρυμα Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη στο Ζάππειο Μέγαρο.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του επικείμενου εορτασμού της Διεθνούς Ημέρας Νέλσον Μαντέλα στις 18 Ιουλίου και η κα. Σακελλαροπούλου τόνισε τόσο τα διδάγματα από τη ζωή και το έργο του Νοτιοαφρικανού ηγέτη όσο και αυτά που οφείλουμε σήμερα ως διεθνής κοινότητα να υλοποιήσουμε για την εξάλειψη των ανισοτήτων και των κάθε είδους διακρίσεων και μορφών καταπίεσης.
Ακολουθεί ο χαιρετισμός της Προέδρου της Δημοκρατίας:
Με την ευκαιρία του εορτασμού της Διεθνούς Ημέρας Nelson Mandela, ας θυμηθούμε τα λόγια του προς όλους εμάς και κυρίως τους νέους: «Μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο και να τον κάνουμε καλύτερο. Είναι στο χέρι σας να κάνετε τη διαφορά».
Η 18η Ιουλίου, επέτειος γενεθλίων του Νοτιοαφρικανού ηγέτη, περισσότερο ίσως από μία ημέρα μνήμης της κληρονομιάς που άφησε, αποτελεί μία πρόσκληση προς τις νεότερες γενιές να προαγάγουν τις αρχές που υπερασπίσθηκε ο ίδιος και να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στον αγώνα για την εμπέδωση της δημοκρατίας και του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Να αγωνιστούν για την αντιμετώπιση της κοινωνικής αδικίας, για τη συμφιλίωση μεταξύ των λαών, για την εξάλειψη των ανισοτήτων και των κάθε είδους διακρίσεων και μορφών καταπίεσης.
Παράλληλα, η ημέρα αυτή μας υπενθυμίζει ότι οφείλουμε να δώσουμε στα νέα παιδιά τα εφόδια για την επιτυχή έκβαση του αγώνα, μέσα από την παιδεία και τον εμπλουτισμό της γνώσης τους.
Στο πλαίσιο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και άλλων περιφερειακών οργανισμών, η εκπαίδευση έχει αναδειχθεί ως θεμελιώδες δικαίωμα, στο οποίο κάνει αναφορά το άρθρο 26 της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ, καθώς και προαπαιτούμενο για την υλοποίηση και των υπολοίπων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Έκτοτε, μία σειρά από διεθνή κείμενα, δεσμευτικά ή μη, έχουν κατοχυρώσει το ίδιο δικαίωμα, συνεισφέροντας στη σταδιακή εξέλιξή του.
Σημαντικό είναι επίσης ότι η εξασφάλιση ποιοτικής εκπαίδευσης για όλους έχει τεθεί ως στόχος της Agenda 2030 των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη.
Η αρχή της μη διάκρισης αποτελεί κεντρική πτυχή του δικαιώματος στην εκπαίδευση, νοούμενη είτε ως δυνατότητα καθολικής πρόσβασης σε αυτήν είτε ως μήνυμα ανοχής και σεβασμού που αυτή οφείλει να μεταδίδει.
Η συμβολή εξειδικευμένων οργανώσεων των Ηνωμένων Εθνών, και ιδιαιτέρως της UNESCO, στην προαγωγή του θεμελιώδους αυτού δικαιώματος για όλους ήταν και παραμένει ουσιώδης και διασφαλίζεται τόσο με την πρώτη Σύμβαση κατά των διακρίσεων στην εκπαίδευση, όσο και μέσω της εφαρμογής Προγραμμάτων όπως το «Education for All».
Από την πλευρά της, η Ελλάδα δεσμεύεται συνταγματικά να εξασφαλίζει την πρόσβαση σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, καθώς η παιδεία συνιστά βασική αποστολή του κράτους. Πέραν αυτού, αντίστοιχες δεσμεύσεις προκύπτουν τόσο από τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων όσο και από τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη και τον Αναθεωρημένο Κοινωνικό Χάρτη. Η χώρα μας μεριμνά για την υλοποίησή τους ακόμη και εν μέσω δυσχερών συνθηκών, προωθώντας την ψηφιακή διδασκαλία σε όλη τη διάρκεια της πανδημίας, καθώς και τη σχολική εκπαίδευση για τα φιλοξενούμενα προσφυγόπουλα.
Παρ’ όλα αυτά, τα στοιχεία στην πράξη δείχνουν τη δυσκολία επίτευξης του στόχου της καθολικής πρόσβασης σε ποιοτική εκπαίδευση σε όλη την υφήλιο. Σύμφωνα με έρευνα της UNESCO του 2015, για περίπου 750 εκατομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο, στους οποίους συγκαταλέγονται 115 εκατομμύρια νέοι, παραμένει άγνωστη η ανάγνωση και η γραφή, λόγω των πολύ κακών συνθηκών διαβίωσης που επιβάλλονται από συγκρούσεις, φτώχεια και υγειονομικές κρίσεις.
Η πανδημία του COVID-19 κατέδειξε τις υπάρχουσες ανισότητες παγκοσμίως, μεταξύ άλλων και στην εκπαίδευση, αφού έπληξε το 90% των μαθητών. Από την άλλη, όμως, πλευρά, έδωσε ώθηση στην τηλεκπαίδευση με τη χρήση νέων τεχνολογιών, οι οποίες μπορούν να αναδειχθούν σε χρησιμότατο εργαλείο για την εξασφάλιση όσο το δυνατόν μεγαλύτερης πρόσβασης σε μαθήματα και εκπαιδευτικά προγράμματα.
Στο σημείο αυτό αξίζει να θυμηθούμε το παράδειγμα που μας κληροδότησε μία ιδιαίτερα σημαντική προσωπικότητα που συνδέθηκε στενά με τον Nelson Mandela και για την οποία εμείς, ως Έλληνες, είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι. Πρόκειται για τον συμπατριώτη μας Γιώργο Μπίζο, δικηγόρο και αγωνιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο οποίος διακρίθηκε ως συνήγορος και στενός συνεργάτης του Nelson Mandela κατά τις πλέον δύσκολες εποχές του απαρτχάιντ. Αυτό που ίσως δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ότι ο Μπίζος ίδρυσε επίσης και το σχολείο Σαχέτι, καταρχήν για τα παιδιά της ελληνικής κοινότητας, φροντίζοντας όμως να δέχεται μαθητές από όλες τις φυλές, παρά τους απαγορευτικούς νόμους εκείνης της εποχής.
Ας τιμήσουμε, λοιπόν, σήμερα το μήνυμα του Nelson Mandela, διαφυλάσσοντας τη σπουδαία του παρακαταθήκη ως οδηγό όλων μας για το παρόν και το μέλλον.
