Προκόπης Παυλόπουλος: O Κανόνας Δικαίου απέναντι στις προκλήσεις της Τεχνολογίας

Στις 21.9.2019 ο Προκόπης Παυλόπουλος, τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, «άνοιξε» στην Αθήνα τις εργασίες Συνεδρίου του διεθνούς κύρους «Institute of Electrical and Electronics Engineers» -που είχε ως θέμα «Artificial Intelligence and the Rule of Law»- μιλώντας με αντικείμενο «ο Κανόνας Δικαίου στην δίνη των προκλήσεων της Τεχνολογίας».

Την ομιλία αυτή, συμπληρωμένη σημαντικά ιδίως σε θεωρητικό επίπεδο από πλευράς Φιλοσοφίας του Δικαίου, «φιλοξενεί» ως άρθρο στα γαλλικά, στο τεύχος no3 του 2021, το κορυφαίο γαλλικό νομικό περιοδικό -και ένα από τα πλέον έγκριτα νομικά περιοδικά πανευρωπαϊκώς- «Revue du Droit Public et de la Science Politique en France et à l’Etranger», με τον τίτλο «La règle de Droit face aux défis de la Technologie» (“ο Κανόνας Δικαίου απέναντι στις προκλήσεις της Τεχνολογίας”). Αυτοτελές τεύχος-ανάτυπο έχει κυκλοφορήσει πριν λίγο καιρό για την Ελλάδα και από τον «Ευρωπαϊκό Οργανισμό Δημοσίου Δικαίου» («EPLO»).

Στο άρθρο του αυτό ο Προκόπης Παυλόπουλος αναλύει το πώς και γιατί ο Κανόνας Δικαίου, ως βάση κάθε Έννομης Τάξης, χάνει «κρίσιμη μάζα» της κανονιστικής του δύναμης και δεν είναι πλέον σε θέση ν’  ανταποκριθεί επαρκώς στην αποστολή του για την αποτελεσματική κανονιστικώς ρύθμιση των κοινωνικών και  οικονομικών σχέσεων και επειδή, αντιστοίχως, δεν μπορεί να «παρακολουθήσει» την ραγδαία εξέλιξη της Τεχνολογίας και την εξ αυτού καθοριστική επιρροή της στην  επίσης ραγδαία μεταβολή του κοινωνικοοικονομικού γίγνεσθαι. Με συνέπεια, σε πολλές τουλάχιστον περιπτώσεις, ο Κανόνας Δικαίου να είναι ουσιαστικώς «ξεπερασμένος» ως προς την ρυθμιστική του δύναμη ήδη από την έναρξη της ισχύος του!

Αυτή την, επικίνδυνη για το όλο οικοδόμημα του Κράτους Δικαίου και της  Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας, επιδείνωση της κανονιστικής ανεπάρκειας του Κανόνα Δικαίου καλούνται, κατά τον Προκόπη Παυλόπουλο, να καλύψουν: Πρώτον, ο Νομοθέτης, προσαρμόζοντας την νομοθετική του πρωτοβουλία στα νέα δεδομένα και αξιοποιώντας στο έπακρο κάθε κατάλληλη τεχνοκρατική βοήθεια και συνδρομή κατά την θέσπιση του Κανόνα Δικαίου. Και, δεύτερον -αλλά πρωτίστως- ο Δικαστής. Ο οποίος, φθάνοντας ως τα όρια της διαπλαστικής νομολογίας, κυρίως όταν θίγεται ο ίδιος ο πυρήνας συγκεκριμένων Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καλείται να προσαρμόσει, μέσω των κατάλληλων μεθόδων ερμηνείας και του συνδυασμού τους, την ρύθμιση του Κανόνα Δικαίου στα ταχύτατα μεταβαλλόμενα δεδομένα της κοινωνικής και οικονομικής πραγματικότητας, δίνοντάς του έτσι «θεσμική ζωή», προκειμένου να συνεχίσει την ρυθμιστική του πορεία κατά την επιτέλεση της κανονιστικής του αποστολής στο σύγχρονο Κράτος Δικαίου.