Τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, τα γνωστά ΜΟΕ, είναι και κλινικώς νεκρά μετά την πολύχρονη ανυπαρξία τους στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Το Μέγαρο Μαξίμου, με μια απευθείας διαρροή προς τα ΜΜΕ, ενημέρωσε πως τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, που θεωρητικά τελούσαν υπό συζήτηση με την τουρκική πλευρά, παγώνουν από σήμερα Πέμπτη 28/4.
Λίγη ώρα αργότερα το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών προέβη και σε νέο διάβημα διαμαρτυρίας προς την Άγκυρα, μετά το αντίστοιχο της Τετάρτης (27/4) με το οποίο η ελληνική πλευρά διαμαρτυρόταν έντονα για τις μαζικές υπερπτήσεις τουρκικών μαχητικών πάνω από κατοικημένα νησιά.
Τι αναφέρει το διάβημα
Το διάβημα της ελληνικής πλευράς αναφέρει τα εξής:
«Με εντολή του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Θεμιστοκλής Δεμίρης πραγματοποίησε, πριν από λίγο, νέο εντονότατο διάβημα διαμαρτυρίας στον Τούρκο πρέσβη αναφορικά με τις πρωτοφανείς σε αριθμό παραβιάσεις του ελληνικού εναερίου χώρου και υπερπτήσεις άνωθεν ελληνικού εδάφους, συμπεριλαμβανομένων αρκετών κατοικημένων περιοχών, που πραγματοποιήθηκαν στο διάστημα μίας ημέρας.
Ο γενικός γραμματέας τόνισε ότι η συνεχιζόμενη τουρκική προκλητική και παραβατική συμπεριφορά, η οποία παραβιάζει την ελληνική κυριαρχία, είναι απολύτως καταδικαστέα και απαράδεκτη.
Πέρα από το αυτονόητο γεγονός ότι αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου, ο γενικός γραμματέας προσέθεσε πως, με μονομερή ευθύνη της Τουρκίας, οι ενέργειες αυτές δημιουργούν κλίμα έντασης στις σχέσεις των δύο χωρών, το οποίο έρχεται σε αντίθεση με τις προσπάθειες βελτίωσης του κλίματος αυτού.
Παράλληλα, υπονομεύουν τη συνοχή του ΝΑΤΟ σε μια πολύ κρίσιμη συγκυρία στην ευρύτερη περιοχή.
Η ελληνική πλευρά προέβη σε άμεση σχετική ενημέρωση αξιωματούχων της ΕΕ, του ΝΑΤΟ, του ΟΗΕ, του ICAO, καθώς και χωρών-μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ».
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, η ελληνική πλευρά δηλώνει πως αντιμετωπίζει την κλιμάκωση της έντασης «με αποφασιστικότητα και σοβαρότητα», και στο πλαίσιο αυτό τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, τα οποία θα συζητούνται αυτή την περίοδο και θα ακολουθούσαν τα όσα είχαν ειπωθεί στην Κωνσταντινούπολη στην κατ’ ιδίαν συνάντηση μεταξύ του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μετατίθενται για το μέλλον.
Στο θέμα αναφέρθηκε και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στις κοινές δηλώσεις του με την πρωθυπουργό της Φινλανδίας, Σάνα Μαρίν. «Μίλησα με τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, και τον ενημέρωσα για την προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας, με επικίνδυνες υπερπτήσεις πάνω από Σάμο, Χίο, Κάρπαθο και άλλα ελληνικά νησιά. Και κατέστησα σαφές στον κ. Στόλτενμπεργκ ότι αυτή η συμπεριφορά από είναι απαράδεκτη και μη αποδεκτή από έναν νατοϊκό εταίρο στη ΝΑ πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Η Τουρκία, με τις προκλήσεις της, υπονομεύει την ενότητα του ΝΑΤΟ, την ώρα που πρέπει να παραμένουμε ενωμένοι. Αυτή η συμπεριφορά υπονομεύει την πρόοδο που κάναμε κατά τη συνάντησή μου με τον Πρόεδρο Ερντογάν. Πρέπει να σταματήσει. Εμείς θα θέσουμε αυτό το ζήτημα σε όλα τα διεθνή φόρουμ. Η Τουρκία δεν έχει εναρμονιστεί με τις κυρώσεις που έχουν επιβάλει τα κράτη-μέλη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, και αυτή δεν είναι συμπεριφορά κράτους που επιθυμεί να είναι υποψήφιο μέλος της ΕΕ» είπε ο πρωθυπουργός.
Σύνθετη διπλωματική και πολιτική πραγματικότητα
Η τουρκική απάντηση στο πρώτο ελληνικό διάβημα ήταν χαρακτηριστική. Η τουρκική αεροπορία έστειλε και πάλι μαχητικά F-16 ώστε να πραγματοποιήσουν υπερπτήσεις πάνω από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Η ελληνική απάντηση και στη δεύτερη πρόκληση της Άγκυρας ήταν να «παγώσει» την πρόσκληση συμμετοχής της Τουρκίας στη νατοϊκή άσκηση «Tiger Meet» που πραγματοποιείται στην αεροπορική βάση του Άραξου. Το πρωί της Πέμπτης η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε, προφανώς, να προχωρήσει σε ένα ακόμη βήμα, παγώνοντας τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και προβαίνοντας σε νέο διάβημα διαμαρτυρίας.
Όμως, η διπλωματική και πολιτική πραγματικότητα είναι λίγο πιο σύνθετη απ’ όσο παρουσιάζεται. Τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στα οποία αναφέρεται η ελληνική κυβέρνηση, και για τα οποία δεν υπάρχει καμία περιγραφή στη διαρροή του Μαξίμου, στην πραγματικότητα δεν υπήρξαν ποτέ, τουλάχιστον σε αυτή την τελευταία χρονική περίοδο. Τα ΜΟΕ που θεωρητικά είχαν τεθεί σε συζήτηση με την τουρκική πλευρά κατόπιν έντονων πιέσεων από το ΝΑΤΟ, και ιδίως τις ΗΠΑ, δεν θεσμοποιήθηκαν και δεν συμφωνήθηκαν σε καμία από τις δύο συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν, η μία στην Τουρκία και η άλλη στην Ελλάδα.
Τα μόνα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) που ίσχυσαν και ισχύουν με υπογραφές εκατέρωθεν και με συγκεκριμένη περιγραφή των μέτρων και που αποτελούν διμερή συμφωνία είναι εκείνα που συνυπογράφηκαν από τον Κάρολο Παπούλια και τον Μεσούτ Γιλμάζ τον Μάιο του 1988. Σύμφωνα με αυτά τα ΜΟΕ, κατά τις εθνικές και θρησκευτικές εορτές σε Ελλάδα και Τουρκία θα πρέπει να αποφεύγεται κάθε προκλητική ενέργεια, στρατιωτικές ασκήσεις, πτήσεις αεροσκαφών κ.λπ. Αυτή τη συμφωνία -η μοναδική που υφίσταται- παραβίασαν οι Τούρκοι επανειλημμένως, ιδιαίτερα δε κατά τις φετινές εορτές του Πάσχα, όπου η προκλητικότητα των τουρκικών μαχητικών πάνω από κατοικημένα νησιά ξεπέρασε κάθε προηγούμενο.
Η Τουρκία τις τελευταίες δύο εβδομάδες έχει αλλάξει συμπεριφορά μετά την προφανή αναβάθμισή της στη διεθνή σκακιέρα σε παίκτη-διαμεσολαβητή στο ουκρανικό ζήτημα. Η Άγκυρα θεωρεί πως αυτή η αναβάθμισή της, κυρίως από τους Αμερικανούς, θα μπορούσε να της προσφέρει στρατηγικά οφέλη στην περιοχή. Με αυτή τη λογική κινείται το περιβάλλον του Ταγίπ Ερντογάν, αλλά και το τουρκικό υπουργείο Άμυνας, το οποίο έχει αναλάβει, ως φαίνεται, εξ ολοκλήρου τη διαχείριση των ελληνοτουρκικών ζητημάτων ελέω Ταγίπ Ερντογάν.
Tι δήλωσε ο υπουργός Άμυνας της Τουρκίας
Ο υπουργός Άμυνας της Τουρκίας, Χουλουσί Ακάρ, ανέφερε: «Είμαστε πάντα υπέρ της φιλίας με τη γείτονά μας Ελλάδα, είμαστε υπέρ του Διεθνούς Δικαίου, είμαστε υπέρ του διαλόγου, αλλά, όταν τα λέμε αυτά, μην το εκλαμβάνετε ως αδυναμία. Θέλουμε ειρήνη, θέλουμε ηρεμία, αλλά μην το εκλάβετε ως αδυναμία. Σε καμία περίπτωση δεν απεμπολούμε τα δικαιώματά μας. Δεν επιτρέπουμε κανένα τετελεσμένο γεγονός. Παρακολουθούμε τις εξελίξεις που γίνονται με αυτόν τον τρόπο και αντιδρούμε όπως πρέπει χωρίς δισταγμούς».
Τι απάντησε το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών
Αργά το απόγευμα της Πέμπτης το Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με το δεύτερο ελληνικό διάβημα διαμαρτυρίας
Η ανακοίνωση αυτή έχει ως εξής:
«Οι δηλώσεις του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών στις 27 Απριλίου σχετικά με τα γεγονότα μεταξύ των αεροπορικών δυνάμεων των δύο χωρών στο Αιγαίο δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα. Η ελληνική πολεμική αεροπορία πραγματοποίησε προβοκατόρικες πτήσεις κοντά στις ακτές της χώρας μας μεταξύ 26-28 Απριλίου 2022, παραβιάζοντας επανειλημμένα τον εναέριο χώρο της χώρας μας στα Δίδυμα, στην Ντάτσα και στην περιοχή του Νταλάμαν. Η πολεμική μας αεροπορία απάντησε σε αυτές τις προβοκατόρικες πτήσεις και παραβιάσεις σύμφωνα με τους κανόνες εμπλοκής. Ενώ η Ελλάδα είναι η πλευρά που ξεκίνησε και κλιμάκωσε την ένταση, το να κατηγορεί τη χώρα μας με αβάσιμους ισχυρισμούς δεν έχει σχέση με την πρόσφατη θετική ατζέντα και τις σχέσεις καλής γειτονίας μεταξύ των δύο χωρών.Αναμένουμε από την ελληνική πλευρά να βάλει τέλος στις προβοκατόρικες ενέργειες και στη ρητορική της και να υποστηρίξει ειλικρινά τη διαδικασία Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης που ξεκίνησε τόσο διμερώς όσο και εντός του ΝΑΤΟ, ώστε να μην επαναληφθούν τέτοια περιστατικά. Δεν υπάρχει αλλαγή στη στάση της Τουρκίας για την επίλυση όλων των προβλημάτων του Αιγαίου, συμπεριλαμβανομένου του εύρους του εναέριου χώρου, στο πλαίσιο ενός ειλικρινούς διαλόγου με την Ελλάδα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.»
Ενεργοποιείται η αντιαεροπορική άμυνα στα νησιά του Αιγαίου
Εν τω μεταξύ, τα αντιαεροπορικά συστήματα στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου αναπτύχθηκαν στις θέσεις που προβλέπεται από τα σχέδια με εντολή του ΓΕΕΘΑ μετά τις συνεχιζόμενες παραβιάσεις του τελευταίου 24ώρου.
Αν απαιτηθεί και εφόσον η τουρκική προκλητικότητα επαναληφθεί με νέες υπερπτήσεις πάνω από κατοικημένα ελληνικά νησιά όπως η Ρόδος, η Σάμος, η Κως, η Λέρος, η Κάρπαθος και η Κάλυμνος, δεν θα πρέπει να αποκλείεται το ενδεχόμενο η ελληνική αντιαεροπορική άμυνα στα νησιά να εγκλωβίσει τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη.
Σημειώνεται ότι, από τη στιγμή που ενεργοποιήθηκε η ανάπτυξη των ελληνικών αντιαεροπορικών συστημάτων, δεν έχει παρατηρηθεί μέχρι στιγμής καμία άλλη τουρκική παραβίαση στο FIR Αθηνών.
