Με αυξημένη αυτοπεποίθηση Αθήνα και Λευκωσία από το βράδυ της Τετάρτης 20 Μαρτίου αντιμετωπίζουν τις νέες προκλήσεις στην ανατολική Μεσόγειο μετά την ομολογουμένως ιστορική τριμερή σύνοδο της Ιερουσαλήμ με την παρουσία του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ.
Το λακωνικό κοινό ανακοινωθέν τα λέει όλα, αλλά πρέπει κάποιος να το αναγνώσει ανάμεσα από τις γραμμές.
Η σύνοδος της Ιερουσαλήμ ασχολήθηκε κυρίως με τα θέματα ασφαλείας που προκύπτουν στην ανατολική Μεσόγειο την τελευταία περίοδοΕδώ και αρκετό καιρό, αλλά επίσημα από την 20ή Μαρτίου, στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου οικοδομείται ένας διπλωματικός, στρατιωτικός και ενεργειακός άξονας μεταξύ Ισραήλ, Ελλάδας και Κύπρου υπό την ομπρέλα των ΗΠΑ και με την απόλυτα σύμφωνη γνώμη της Γαλλίας.
Ο άξονας αυτός στην επόμενη φάση αναμένεται να επεκταθεί νοτίως προς την Αίγυπτο και ανατολικά προς την Ιορδανία, ενώ όλα δείχνουν πως το εγχείρημα αυτό τυγχάνει της πολιτικής αποδοχής του σκληρού πυρήνα του αραβικού στοιχείου, δηλαδή της Σαουδικής Αραβίας.
Στο κοινό ανακοινωθέν υπάρχει μια μικρή αλλά «εργαλειακά» σημαντική φράση. Αφορά σε απειλές και κινδύνους που θα μπορούσαν να εμφανιστούν στην ανατολική Μεσόγειο από τρίτες χώρες, κίνδυνοι που πρέπει να αντιμετωπιστούν από τον άξονα αυτό. Η αναφορά αυτή στη διπλωματική γλώσσα ακούγεται ίσως και αδιάφορη. Στην ουσία πρόκειται για ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς δύο κατευθύνσεις.
Η πρώτη αφορά την Άγκυρα και τις στρατηγικές επιλογές της, κυρίως όμως τις στρατιωτικές κινήσεις της.
Η δεύτερη κατεύθυνση αφορά τη Ρωσία. Με λίγα λόγια, το παιχνίδι στην ανατολική Μεσόγειο λόγω των υδρογονανθράκων αλλά και των δραματικών αλλαγών εξαιτίας του πολέμου στη Συρία και της κλιμακούμενης παρουσίας του Ιράν στην περιοχή γίνεται όλο και πιο πολύπλοκο αλλά και στρατηγικά ενδιαφέρον.
Η σύνοδος της Ιερουσαλήμ ασχολήθηκε κυρίως με τα θέματα ασφαλείας που προκύπτουν στην ανατολική Μεσόγειο την τελευταία περίοδο. Στη σκιά αυτής της συζήτησης αλλά και στο περιθώριο των αποφάσεων που ελήφθησαν, υπάρχει και ένα άλλο ζήτημα με τεράστια στρατηγική σημασία. Αφορά στην κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου East Med από το Ισραήλ μέσω Κύπρου στην Ελλάδα και από εκεί στην Ιταλία. Δεν ελήφθησαν τελικές ή και συγκεκριμένες αποφάσεις για την κατασκευή αυτού του αγωγού. Προκύπτουν «τεχνικά προβλήματα» οικονομικής και πολιτικής φύσης που πρέπει να λυθούν ή να παρακαμφθούν.
Ωστόσο, στην κοινή συνέντευξη Τύπου των Μπενιαμίν Νετανιάχου, Αλέξη Τσίπρα, Νίκου Αναστασιάδη και Μάικ Πομπέο το ζήτημα της κατασκευής του αγωγού τέθηκε πολιτικά και σε στρατηγικό επίπεδο. Οι εξελίξεις την αμέσως επόμενη περίοδο θα δείξουν εάν παρακάμπτονται επιτυχώς τα προβλήματα που αντιμετωπίζει αυτή η κατασκευή του αγωγού στην Ιταλία και πιο συγκεκριμένα στην περιφέρεια της Απουλίας κι αν τελικά η Αίγυπτος θα δεχθεί να τροφοδοτεί με τα αποθέματά της τον αγωγό αυτόν.
Όμως, μεγάλο ενδιαφέρον έχει το πώς βλέπει αυτές τις εξελίξεις η Λευκωσία, η οποία εκτός των άλλων αντιμετωπίζει και δύο κρίσιμες προκλήσεις. Η πρώτη βεβαίως αφορά στην τελική πλατφόρμα επίλυσης του καθεστωτικού και διοικητικού προβλήματος του Κυπριακού.
Η δεύτερη αφορά στη ριζική αναβάθμιση σε στρατηγικό επίπεδο των σχέσεων της Κύπρου με τις ΗΠΑ και τη Γαλλία διά μέσου δύο καταλυτικών για τις εξελίξεις συμφωνιών στρατηγικής σημασίας. Αυτά τα νέα δεδομένα καθορίζουν και τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύει η Λευκωσία τη σύνοδο της Ιερουσαλήμ.
Πώς βλέπει η εφημερίδα «Φιλελεύθερος» το αποτέλεσμα της Συνόδου
Τοποθετώντας την Τουρκία (έστω και χωρίς ονομαστική αναφορά) σε έναν άξονα κακού, η τετραμερής Σύνοδος της Ιερουσαλήμ διεμήνυσε την αποφασιστικότητα του Ισραήλ, της Κύπρου, της Ελλάδας και των ΗΠΑ να συνεργαστούν και να αμυνθούν ενάντια σε «εξωτερικές κακές επιρροές στην Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη Μέση Ανατολή». Το κοινό ανακοινωθέν που συμφωνήθηκε από τον πρόεδρο Αναστασιάδη, τους πρωθυπουργούς Νετανιάχου και Τσίπρα και τον ΥΠΕΞ Πομπέο στέλνει ιδιαίτερα σημαντικά μηνύματα τόσο σ’ ό,τι αφορά στη συνεργασία Κύπρου, Ισραήλ και Ελλάδας, αλλά και στον ρόλο που έρχονται να παίξουν, ανοικτά πλέον, οι Ηνωμένες Πολιτείες.
Στο κοινό ανακοινωθέν οι τέσσερις χώρες διαβεβαιώνουν την κοινή τους δέσμευση να προωθήσουν την ειρήνη, τη σταθερότητα και την ασφάλεια στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Επίσης, ο ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο υπογράμμισε τη στήριξη της χώρας του στον τριμερή μηχανισμό σημειώνοντας τη σημασία του.
Η Λευκωσία υποδέχθηκε τη δήλωση αυτή με μεγάλη ικανοποίηση, εκτιμώντας ότι είναι πολύ ξεκάθαρο το μήνυμα που στέλνεται προς την κατεύθυνση της Άγκυρας, έστω κι αν δεν γίνεται ονομαστική αναφορά. Παράλληλα, μέσα από τη δήλωση η κυπριακή πλευρά βλέπει να αποστέλλεται μήνυμα προς την Τουρκία ότι οι τέσσερις χώρες δεν θα ανεχθούν την παρεμπόδιση με οποιονδήποτε τρόπο των ενεργειακών σχεδιασμών τους.
Για την κυπριακή πλευρά ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε και η διμερής συνάντηση του προέδρου Αναστασιάδη με τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Μάικ Πομπέο. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Φιλελεύθερου», κατά τη συνάντηση ο ΠτΔ έκανε αναφορά στις εξελίξεις στο Κυπριακό και στις προκλήσεις της Τουρκίας.
Όσον αφορά στη διμερή συνεργασία για ασφάλεια και σταθερότητα στην περιοχή, ο Νίκος Αναστασιάδης άδραξε την ευκαιρία να θέσει ενώπιον του Μάικ Πομπέο το θέμα του εμπάργκο πώλησης αμερικανικών όπλων προς την Κύπρο. Τόνισε πως θα πρέπει να φανεί έμπρακτα η ανάπτυξη που έχουν πάρει οι σχέσεις των δύο χωρών το τελευταίο διάστημα.
Σε δηλώσεις του ο πρόεδρος Αναστασιάδης ανέφερε πως «η τετραμερής συνάντηση θα πρέπει να πω ότι ήταν μια πραγματικά ιστορική συνάντηση», προσθέτοντας ότι «κάλυψε όχι μόνο θέματα ενέργειας αλλά και θέματα της ευρύτερης περιοχής, για την ειρήνη και την ασφάλεια, για τον σεβασμό της κυριαρχίας των κρατών της περιοχής».
Από τη χθεσινή σύνοδο ξεχωρίζει και το θέμα του αγωγού East Med, το οποίο μπορεί να μη βρέθηκε στο επίκεντρο, εντούτοις τα όσα ελέχθησαν δείχνουν ότι η Ιταλία επί του παρόντος τίθεται εκτός κάδρου. Τόσο ο Μπενιαμίν Νετανιάχου όσο και ο Αλέξης Τσίπρας στις τοποθετήσεις τους αναφέρθηκαν στον αγωγό που ξεκινά από Ισραήλ-Κύπρο και από την Ελλάδα κατευθύνεται προς την Ευρώπη, αποφεύγοντας να κάνουν αναφορά στην Ιταλία.
Πώς ερμηνεύει η «Καθημερινή» της Κύπρου τη σύνοδο της Ιερουσαλήμ
Από τις εναρκτήριες τους δηλώσεις στην τριμερή στο Ισραήλ και με τη συμμετοχή των ΗΠΑ οι Αναστασιάδης, Τσίπρας, Νετανιάχου εξέπεμπαν την έντονη πεποίθηση πως η συνεργασία αυτή όχι μόνο βασίστηκε σε σωστές αποφάσεις και έχτισε καλά θεμέλια, αλλά έχει και μέλλον.
Δήλωση με περιεχόμενο
Το ότι αναμενόταν να στείλει συγκεκριμένα μηνύματα με ακόμη πιο συγκεκριμένους αποδέκτες η τριμερής ήταν ως και δεδομένο πριν από την έναρξή της. Όλες οι πληροφορίες συνέτειναν εκεί και σε αυτό συνέβαλε και η παρουσία του Μάικ Πομπέο που δεν μάσησε τα λόγια του κατά την εναρκτήρια δήλωσή του κάνοντας αναφορά στο ότι οι ΗΠΑ συμμετέχουν (και τα αποτελέσματα φαίνονται) όταν ελεύθερες χώρες συνεργάζονται μεταξύ τους σε αντίθεση με τις πρακτικές που ακολουθούν άλλες χώρες, όπως η Ρωσία ή η Κίνα αλλά και το Ιράν.
Σε εκείνο το σημείο ο ΥΠΕΞ των ΗΠΑ δεν έκανε αναφορά στην Τουρκία, κάτι που συζητήθηκε δημοσιογραφικά, ωστόσο έδωσε το περίβλημα της εμπλοκής της Αμερικής στην τριμερή. Τα προαναφερόμενα δεδομένα για τα μηνύματα που αναμένονταν να σταλούν επιβεβαιώθηκαν ειδικά και πιο ουσιαστικά μέσω της κοινής δήλωσης που υιοθετήθηκε, όπου εκεί πέραν των τυπικών γίνεται σαφής αναφορά για δράσεις που θα έχουν σκοπό την υπεράσπιση από τις εξωτερικές κακοήθεις επιρροές στην ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη Μέση Ανατολή. Κάτι που θα προέλθει μέσα από την αύξηση της περιφερειακής συνεργασίας και σκοπό έχει την υποστήριξη της ενεργειακής ανεξαρτησίας και της ασφάλειας στην περιοχή.
Η αναφορά αυτή που από τη μια μπορεί να χαρακτηριστεί ως και έντονη αλλά και ότι «φωτογραφίζει» την Τουρκία είναι η πρώτη που στέλνει αυτό το μήνυμα και ήρθε λίγα 24ωρα μετά τις προκλητικές δηλώσεις που έκανε ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου για την κυπριακή ΑΟΖ. Υπονοείται έτσι ότι ικανοποίησε πλήρως την κυπριακή διπλωματία όπως ήταν οι πρώτες πληροφορίες της «Κ» και μάλιστα αποτελεί επιβεβαίωση των όσων μέχρι σήμερα κινήσεων έχει κάνει στην ΑΟΖ η Κυπριακή Δημοκρατία και των συνεργειών στην περιοχή, όπως δήλωναν διπλωματικές πηγές.
Κάτι που δεν έκρυψε και στις δηλώσεις που έκανε ο πρόεδρος Αναστασιάδης, o οποίος μίλησε για περαιτέρω εμβάθυνση των σχέσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας με τις ΗΠΑ αλλά και νέες ανακοινώσεις προς αυτήν την κατεύθυνση που θα αφορούν μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις. Ως προς το τελευταίο, πληροφορίες αναφέρουν πως πλέον τα βλέμματα πρέπει να στρέφονται στην τετραμερή σε επίπεδο ΥΠΕΞ στο Παρίσι μέσα στον Απρίλιο.
Χωρίς αναφορά στον East Med
Ένα από τα σημεία που προκάλεσαν εντύπωση είναι πως δεν έγινε καμία αναφορά στον East Med. Αρμόδιες πηγές δήλωναν στην «Κ» πως αυτό όντως ισχύει, αλλά δεν σημαίνει πως «πεθαίνει» το project αλλά ότι πλέον και με τις ευλογίες των Αμερικανών γίνεται λόγος για ενεργειακό κανάλι στην περιοχή και άρα δεν πρέπει να επικεντρώνονται άπαντες σε ένα έργο.
Που σημαίνει ότι εξετάζονται πλέον όλα τα σενάρια, αλλά την ίδια ώρα πρέπει να σημειωθεί ότι προγραμματίζει γύρο αδειοδότησης για τα δικά του τεμάχια το Ισραήλ τον ερχόμενο Ιούνιο. Είναι και εκείνα τα ευρήματα που αναμένεται, σύμφωνα με πληροφορίες, να παίξουν καθοριστικό ρόλο για τους επόμενους σχεδιασμούς.
Εξ ού και γίνεται λόγος για ενεργειακό κανάλι στην περιοχή. Πέριξ αυτών άλλωστε συζήτησαν και στην Αμερική, συγκεκριμένα στο Τέξας, στο πλαίσιο του ενεργειακού συνεδρίου CeraWeek2019, οι Μάικ Πομπέο και Γιώργος Λακκοτρύπης και σημεία της τότε συζήτησης επαναλήφθηκαν και στο Ισραήλ.
Σε διμερές επίπεδο
Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης είχε την ευκαιρία να συναντηθεί με τον ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο στον 10 όροφο του David Citadel όπου διεξήχθη η τριμερής μετά το τέλος αυτής.
Σε αυτήν τη συνάντηση δεν δόθηκε καν η ευκαιρία σε διαπιστευμένους δημοσιογράφους να την αποτυπώσουν φωτογραφικά. Εκεί έγινε αναφορά και στο Κυπριακό και στο ότι γνωρίζει την απεσταλμένη των Η.Ε. Τζέιν Λουτ από πριν ως διπλωμάτη ο ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, ενώ σύμφωνα και με τις δηλώσεις του προέδρου Αναστασιάδη κατόπιν, η συζήτηση για το θέμα είχε επίκεντρο τις τουρκικές απαιτήσεις που αναδίδονται. «Το κοινό ανακοινωθέν μιλά από μόνο του» είπε ο πρόεδρος Αναστασιάδης στις δηλώσεις του, δίνοντας το πλαίσιο των ενεργειακών και των πολιτικών πτυχών που συζητήθηκαν.
Εντονότατη αστυνομική παρουσία
Εν κατακλείδι κι εφόσον ακόμη καταγράφεται ο απόηχος των όσων έγιναν στην Ιερουσαλήμ και θα μας απασχολήσει τις επόμενες μέρες, η «Κ» στέκεται και στην υπερπληθώρα ελέγχων που πραγματοποιήθηκαν από και προς το ξενοδοχείο όπου διεξήχθη αυτή η τριμερής. Τα μέτρα ασφαλείας και οι αστυνομικές παρεμβάσεις προκάλεσαν και κυκλοφοριακό κομφούζιο επί ωρών, ενώ την παράσταση έκλεψαν τα αμερικανικά τεθωρακισμένα αυτοκίνητα στην είσοδο του ξενοδοχείου.
Μέσα σε αυτό υπήρχαν επαναλαμβανόμενα σημεία ελέγχου μέχρι και στην αίθουσα όπου συναντήθηκαν οι τέσσερις, ενώ οι δημοσιογράφοι κυριολεκτικά δεν πρόλαβαν να βγάλουν μια φωτογραφία όταν η συνάντηση ολοκληρώθηκε, εφόσον μέλη σωμάτων ασφαλείας επέμεναν στην άμεση εκκένωση του χώρου. Αν δεν επέλεγε από λάθος κάποιος εκ των δημοσιογράφων να βγει εκτός ξενοδοχείου, θα έπρεπε να περάσει όλο τον έλεγχο εκ νέου, ενώ δεν υπήρχε πρόσβαση στον όροφο όπου έγιναν οι διμερείς συναντήσεις.
