Ρεπορτάζ: Σωτήρης Σκουλούδης, Μυρτώ Τσάβαλου
Εικονολήπτης: Νίκος Χριστοφάκης
Ο κόσμος μας μεταβάλλεται ραγδαία, αλλά δυστυχώς τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κοινωνίες μας, αντί να επιλύονται με τις εφαρμογές σύγχρονων πολιτικών και την αξιοποίηση της τεχνολογίας, διογκώνονται και συνεχώς δημιουργούνται καινούρια. Ως αποτέλεσμα, οι ανισότητες, η φτώχεια, η περιβαλλοντική καταστροφή και εν κατακλείδι η αδικία κι ο ανθρώπινος πόνος αποτελούν το καθεστώς όχι μόνο για τις χώρες του τρίτου κόσμου, αλλά για το σύνολο του πλανήτη.
Οι πολιτικοί είναι αποδεδειγμένα ανήμποροι, ανίκανοι ή απρόθυμοι να προωθήσουν μακροπρόθεσμες αποτελεσματικές λύσεις και στη συνείδηση του κόσμου εμφανίζονται ως το σημαντικότερο μέρος του προβλήματος, παρά ως εργαλείο για τη λύση.
Τι έχει φταίξει; Για ποιον λόγο η πολυπόθητη και κερδισμένη με το αίμα εκατομμυρίων, αστική δημοκρατία, έχει αποτύχει παταγωδώς να δημιουργήσει δίκαιες κοινωνίες και αντί αυτού οι πόλεμοι, η πείνα και η διάλυση των κοινωνικών ιστών χαρακτηρίζουν το παρόν της ανθρωπότητας, προμηνύοντας ακόμα ένα πιο ζοφερό μέλλον;
Στο φόρουμ τονίστηκε η ανάγκη να υπάρχει περισσότερη δημοκρατία στη διαδικασία λήψης αποφάσεων από κεντρικά πολιτικά όργανα, περισσότερος σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα όσον αφορά στο μεταναστευτικό, την παροχή ασύλου, την ελευθερία λόγου και έκφρασης καθώς και το δικαίωμα της ιδιωτικότηταςΤο επιτακτικό αυτό ερώτημα επιχειρήθηκε να απαντηθεί στο στο «Athens Democracy Forum», που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα σε Αθήνα και Μεσσηνία, από τους «International New York Times» σε συνεργασία με το UNDEF και το Δήμο Αθηναίων. Σ’ αυτό συμμετείχαν εξέχουσες διεθνείς προσωπικότητες του πολιτικού, επιχειρηματικού και ακαδημαϊκού χώρου.
Ποιες είναι οι προκλήσεις με τις οποίες έρχεται σήμερα αντιμέτωπη η Ευρώπη; Σε τι βαθμό αυτές μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την ενότητά της; Διέπεται το ευρωπαϊκό οικοδόμημα από τις δημοκρατικές αξίες, όπως αυτές προέκυψαν από την αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία; Πώς η θρησκεία ή το επιχειρείν επηρεάζουν την πολιτική στον σύγχρονο κόσμο; Αυτά είναι ορισμένα από τα ερωτήματα τα οποία τέθηκαν, και το zougla.gr ήταν εκεί για να σκιαγραφήσει τις απαντήσεις.
Στο φόρουμ τονίστηκε η ανάγκη να υπάρχει περισσότερη δημοκρατία στη διαδικασία λήψης αποφάσεων από κεντρικά πολιτικά όργανα, περισσότερος σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα όσον αφορά στο μεταναστευτικό, την παροχή ασύλου, την ελευθερία λόγου και έκφρασης καθώς και το δικαίωμα της ιδιωτικότητας. Στο επίκεντρο βρέθηκε και η χώρα μας, ως γενέτειρα της Δημοκρατίας που αποτέλεσε βάση για τη διαμόρφωση των σύγχρονων δημοκρατιών. Μαζική μετανάστευση λόγω εμφυλίων ή άλλων συγκρούσεων, θρησκευτική μισαλλοδοξία, απολυταρχισμός, τρομοκρατία τέθηκαν στο τραπέζι ενός ανοιχτού διαλόγου, ο οποίος στοχεύει στο να αναδείξει όλες τις προκλήσεις τις οποίες καλείται να αντιμετωπίσει ο σύγχρονος φιλελεύθερος κόσμος.
Μάριο Μόντι και Πολ Κρούγκμαν σκιαγραφούν την ελληνική κρίση
Ειδικά για την Ευρώπη, τις αρχές από τις οποίες διέπεται και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ως οντότητα, αλλά και για τον ρόλο της Ελλάδας εντός Ε.Ε., μίλησαν στο zougla.gr οι κ.κ. Μάριο Μόντι (οικονομολόγος – πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας) και Πολ Κρούγκμαν (οικονομολόγος, βραβευμένος με Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών), που συμμετείχαν στο «Athens Democracy Forum».
Τόσο ο κ. Μόντι όσο και ο κ. Κρούγκμαν κατά τη διάρκεια του φόρουμ έθεσαν προς συζήτηση καίρια ζητήματα, όπως οι πολιτικές που ακολουθούν οι Ευρωπαίοι ηγέτες, εάν δρουν για το κοινό όφελος ή για ίδιους σκοπούς και εάν θα έπρεπε τα μονοπώλια και οι εταιρείες-κολοσσοί να παρεμβαίνουν στη διαμόρφωση πολιτικών.
Παράλληλα, ο νομπελίστας τόνισε ότι Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη επιβάλλουν στις εθνικές κυβερνήσεις συγκεκριμένες πολιτικές χωρίς περαιτέρω συζήτηση. «Οι χώρες που δανείζουν επιβάλλουν πολιτικές που έχουν αποδειχθεί καταστροφικές» ανέφερε.
Oι αποκλειστικές συνεντεύξεις των κ.κ. Μόντι και Κρούγκμαν στο zougla.gr:
Γιώργος Παπανδρέου: Έχουμε κρίση εξαιτίας της συντήρησης του πελατειακού κράτους
Ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου παρακολούθησε το συνέδριο και εντόπισε ως αιτία της πολύχρονης κρίσης που διανύει η χώρα μας τη συντήρηση του πελατειακού κράτους, καθώς και τη συγκέντρωση της εξουσίας σε λίγα χέρια.
«Όσο συνεχίζουμε σαν κόμματα να έχουμε ως μόνο στόχο το πώς θα γίνουμε εξουσία και θα τη διανείμουμε μεταξύ μας και μεταξύ των φίλων μας, τόσο θα αποδυναμώνεται η δημοκρατία και ο πολίτης»«Πρέπει να διδαχθούμε από τις αρχαίες μας παραδόσεις και να δούμε πώς μπορούμε να επιστρέψουμε σε κάποιες αξίες και να τις εφαρμόσουμε σε μια διαφορετική εποχή. Συλλογικά η ανθρωπότητα μπορεί να πάρει την τύχη στα χέρια της. Η Δημοκρατία γεννήθηκε πάνω στην ιδέα του πως δεν θα συγκεντρωθεί η εξουσία σε λίγα χέρια και να λαμβάνονται ισότιμα οι αποφάσεις. Απειλείται η δημοκρατία την εποχή της παγκοσμιοποίησης ακριβώς γιατί έχουμε τεράστια συγκέντρωση πλούτου σε ελάχιστα χέρια, τα οποία έχουν τεράστια εξουσία και επιρροή σε όλες τις αρχές. Υποσκάπτεται έτσι η δυνατότητα του πολίτη να εκφράζεται και στην κοινωνία να μην υπάρχει αίσθημα δικαίου.
»Στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχει τεράστιο έλλειμμα δημοκρατίας. Από το 2002 που συζητάμε για το Ευρωσύνταγμα, εγώ είχα προτείνει να εκλέξουμε τον πρόεδρο της Ε.Ε., αντί αυτός να βγαίνει πίσω από τους σκοτεινούς διαδρόμους των Βρυξελλών”, σημείωσε χαρακτηριστικά στο φακό του zougla.gr και τόνισε:
«Όσο συνεχίζουμε σαν κόμματα να έχουμε ως μόνο στόχο το πώς θα γίνουμε εξουσία και θα τη διανείμουμε μεταξύ μας και μεταξύ των φίλων μας, τόσο θα αποδυναμώνεται η δημοκρατία και ο πολίτης. Απαιτείται εθνική στρατηγική που θα ορίζει ότι οι πολιτικοί δεν θα εκλέγονται για τη νομή της εξουσίας, αλλά για την υπηρέτηση του δημόσιου καλού. Αυτή είναι και η βάση του προβλήματος που μας έφερε εδώ που μας έφερε. Ουσιαστικά με τη διατήρηση του πελατειακού συστήματος σπαταλήσαμε χρήμα, χρόνο, ανθρώπινο δυναμικό, σε μια χώρα που τα έχει όλα και έχει τεράστιες δυνατότητες. Ας συμφωνήσουν όλα τα κόμματα ότι δεν είναι σκοπός η εξουσία.
Ο πρώην πρωθυπουργός εξέφρασε ορισμένες προτάσεις για τη σύγχρονη διακυβέρνηση, υπό τη βάση της σκέψης των Αρχαίων Ελλήνων.
Δείτε τις δηλώσεις του:
Άννα Διαμαντοπούλου: «Ζούμε την εποχή των τεράτων»
Η πρώην υπουργός Παιδείας δεν παρουσιάστηκε αισιόδοξη σχετικά με την ικανότητα των σημερινών πολιτικών να αντιμετωπίσουν τις σύγχρονες, τεράστιες προκλήσεις.
«Βρισκόμαστε σε μια σημαντική εποχή που αλλάζουν όλα τα δεδομένα. Υπάρχουν τεράστιες προκλήσεις: οι οικονομίες είναι μη ελεγχόμενες όσο ποτέ, η τεχνολογία αλλάζει ραγδαία τις κοινωνίες και τα έθνη όπως τα ξέρουμε και το τεράστιο πρόβλημα που θα αντιμετωπίζουμε για χρόνια ακόμα, είναι το προσφυγικό, όσο και η υπερθέρμανση του πλανήτη.
Δεν υπάρχουν πολιτικοί και προσωπικότητες να θέσουν τη σωστή ατζέντα για τα προβλήματα αυτά. Διανύουμε την εποχή των τεράτων. Σε όλα τα σημεία του πλανήτη βλέπουμε ακραίο λαϊκισμό ο οποίος λύνει τα προβλήματα για μια μέρα, κι αυτά στη φαντασία, όχι την πραγματικότητα. Θα πρέπει να αλλάξουμε τελείως πορεία», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Η δημοκρατία είναι καλή για το επιχειρείν;
Κατά πόσο η σημερινή δημοκρατία ανταποκρίνεται στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας αλλά και των τεχνολογικών εξελίξεων, ήταν το ερώτημα σε ένα πάνελ του συνεδρίου. Ο οικονομολόγος και καθηγητής στο M.I.T. Yasheng Huang βλέπει άμεση σχέση και εξάρτηση μεταξύ των αρχόντων και των επιχειρηματιών: Στις απολυταρχίες είθισται να ελέγχονται τομείς όπως η ενέργεια. Οι επιχειρηματίες εξυμνούν τους ηγέτες για να τους παρέχουν τα αγαθά που ελέγχουν και παράλληλα σε πολλές περιπτώσεις οι επιχειρήσεις αναπαράγουν την απολυταρχία για τους δικούς τους σκοπούς. Οι διευθύνοντες σύμβουλοι δεν θέλουν τη δημοκρατία. Ένα οικονομικό θαύμα είναι η Βραζιλία που λειτουργεί το επιχειρείν χωρίς παρέμβαση της πολιτικής.
Ο Έλληνας πρώην υπουργός Οικονομικών, Γιάνης Βαρουφάκης, επανέλαβε τις γνωστές του απόψεις περί διαπλοκής των τραπεζών και των ΜΜΕ με την εξουσία: «Η δημοκρατία έχει να κάνει με διασπορά της εξουσίας – ο Αριστοτέλης είπε ότι και οι φτωχοί πρέπει να επηρεάζουν τη μαζική λήψη αποφάσεων. Το ζήτημα είναι το πώς θα συνδυάσουμε τον πολιτικό πλουραλισμό με την οικονομική δύναμη και για αυτό θα πρέπει να υπάρχει μια αρχή εποπτείας, ώστε να υπάρχει απόσταση του επιχειρείν από την πολιτική. Όμως, ας μην ξεχνάμε ότι η Ε.Ε. σχεδιάστηκε ως ένα καρτέλ βιομηχανιών (Ένωση Άνθρακα και Χάλυβα).
Σήμερα κυριαρχούν δύο μονοπώλια, τα ΜΜΕ και οι τράπεζες. Τα ΜΜΕ επειδή έχουν το μονοπώλιο, διαμορφώνουν την άποψη του κόσμου. Επιτελούν όμως πλέον ένα απολυταρχικό έργο. Οι επιχειρήσεις από την άλλη που παράγουν απλά αγαθά δεν έχουν συμφέρον από τις πολιτικές λιτότητας – εν αντιθέσει με τις τράπεζες, που κερδίζουν από αυτή», σημείωσε ο Γιάνης Βαρουφάκης.
Το στέλεχος της Google, Ross LaJeunesse, επικεφαλής του γραφείου για τις διεθνείς σχέσεις και την ελεύθερη έκφραση της εταιρίας, αναφέρθηκε στο παράδειγμα της τεχνολογίας και συγκεκριμένα του διαδικτύου: «Υπάρχουν πολλοί τρόποι για το επιχειρείν, πολλά διαφορετικά μοντέλα. Στη Google θεωρώ ότι έχουμε δώσει ώθηση στη δημοκρατία, αφού φωνές που δεν ακούγονταν στο παρελθόν σήμερα έχουν βήμα. Υπάρχει πια καλύτερη διαφάνεια, αν και αυτό μπορεί να καταστεί και χαοτικό, λόγω της τεράστιας ροής πληροφορίας. Διανύουμε μια νέα φάση σε πολύ πρώιμο στάδιο. Η πρόκληση είναι να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας για το πώς να συμπεριφέρονται ως ψηφιακοί πολίτες του κόσμου -πρόκειται για μια τεράστια ευθύνη», σημείωσε.
Η λύση από το παρελθόν: Το παράδειγμα της Αρχαίας Ελληνικής Δημοκρατίας
Μιχαήλ Ζουμπουλάκης, καθηγητής ιστορίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Στην Αρχαία Ελλάδα οι πλούσιοι προσέφεραν και δεν φοροδιέφευγαν
Ο καθηγητής Μιχαήλ Ζουμπουλάκης που συμμετείχε ως ομιλητής στο συνέδριο, ανέδειξε τον τρόπο που διαχειρίζονταν στην Αρχαία Ελλάδα τις κοινωνικές ανισότητες και τον πλούτο, αναφέροντας ότι οι πιο εύποροι είχαν πάγιες υποχρεώσεις προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο.
Όπως δήλωσε στο φακό του zougla.gr:
«Το πρόβλημα της σημερινής κρίσης είναι κατά βάση πολιτικό και σίγουρα μπορούμε να διδαχθούμε πολλά από τους αρχαίους. Στην Αθήνα υπήρχαν πλούσιοι, φτωχοί και σκλάβοι, αλλά κατάφεραν για δύο αιώνες να εμπλέξουν τους πλούσιους έτσι ώστε να αισθάνονται υπεύθυνοι για τη συμμετοχή τους στα κοινά. Αυτό γινόταν κυρίως με χορηγίες, γυμνασιαρχίες (διαχείριση χώρων για να γυμνάζονται οι νέοι), εστιάσεις (παροχή δημόσιων δείπνων), και την τριεραρχία, το θεσμό δηλαδή του Θεμιστοκλή κατά τον οποίο υποχρεώνονταν οι πλούσιοι να κατασκευάσουν μια τριήρη.
Υπήρχε και τρόπος ελέγχου για να μην φοροδιαφεύγει κάποιος. Όποιος έλεγε ότι έχει αδυναμία να πληρώσει, τότε μπορούσε να τον προκαλέσει κάποιος άλλος πολίτης να… ανταλλάξουν τις περιουσίες τους! Κι έτσι δεν υπάρχει καμία καταγεγραμμένη περίπτωση να εφαρμόστηκε αυτό…
Θεωρώ ότι το σύστημα της Αρχαίας Αθήνας είναι πολύ πιο δίκαιο κοινωνικά και με πολύ λιγότερες ανισότητες από το σημερινό, αλλά δύσκολα μπορούμε να το μιμηθούμε»…
Μαζί του συμφωνεί και ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, David Lewis, ο οποίος ανέφερε στο συνέδριο ότι «τα ιδιωτικά συμφέροντα δεν ήταν αντίθετα με τα κοινά και ο Νόμος, σεβαστός από όλους, επέβαλλε οι πλούσιο να βοηθούν για το κοινό καλό».
Ο Josiah Ober, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Stanford, ανέδειξε τις αξίες της αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας που είναι ακόμη και σήμερα εξαιρετικά πολύτιμες:
-Ελευθερία λόγου
-Ελευθερία του συνέρχεσθαι
-Βασική ισότητα
-Κοινωνική αγωγή και αγωγή των πολιτών
-Το αίσθημα πως ο καθένας είναι υπεύθυνος για τον εαυτό του αλλά και για τον συνάνθρωπό του.
Τζον Σνόουντεν: “Αφήστε ήσυχους τους δημοσιογράφους”
Ευθεία επίθεση στην αμερικανική κυβέρνηση εξαπέλυσε ο Έντουαρντ Σνόουντεν μιλώντας μέσω τηλεδιάσκεψης στο «4ο Athens Democracy Forum».
«Νιώθω τυχερός που έλαβα τόση πολλή υποστήριξη από πολίτες και οργανώσεις» ανέφερε ο Σνόουντεν στην ομιλία του
Ο ίδιος φρόντισε να γράψει στο Twitter: «Για μία έρευνα που “κράτησε δύο χρόνια”, οι Αμερικανοί θα περίμεναν περισσότερα».
Το zougla.gr καλύπτει από την πρώτη στιγμή τις εργασίες του «4ου Athens Democracy Forum», μεταδίδοντας καθημερινά βασικά σημεία από τις ομιλίες σημαντικών εκπροσώπων της πολιτικής και οικονομικής ζωής του πλανήτη, καθώς και συνεντεύξεις, όπως αυτές του πρώην πρωθυπουργού της Ιταλίας Μάριο Μόντι και του διάσημου Αμερικανού Νομπελίστα οικονομολόγου Πολ Κρούγκμαν.
«Δεν παρανόμησα»
Ο Σνόουντεν ανέφερε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του πως «το σύστημα της NSA ήταν παράνομο», επισημαίνοντας ότι αυτό που έκανε είχε την αποδοχή της κοινής γνώμης αλλά και αρκετών δικαστηρίων».
«Ό, τι έκανα το έκανα γιατί εμφορούμαι από συγκεκριμένες ιδέες και αξίες» πρόσθεσε«Δεν έκανα μόνος μου ό,τι έκανα. Έδειξα σεβασμό στους θεσμούς. Εξάλλου, προστάτεψα όλα τα ονόματα στις αποκαλύψεις μου… Δεν υπήρξε καμία παραβίαση της ιδιωτικότητας με τις αποκαλύψεις μου και σε αυτό είναι κάτι που συμφωνούν πολλές κυβερνήσεις» είπε, απορρίπτοντας με αυτόν τον τρόπο το πόρισμα της έκθεσης που αναφέρει ότι το μεγαλύτερο τμήμα των εγγράφων που έβγαλε στη δημοσιότητα δεν σχετιζόταν με τις ιδιωτικές επικοινωνίες των Αμερικανών πολιτών, αλλά αφορά σε «προστασία των Αμερικανών στρατιωτών στο εξωτερικό και παροχή άμυνας απέναντι σε τρομοκράτες και ξένα κράτη».
«Ό,τι έκανα το έκανα γιατί εμφορούμαι από συγκεκριμένες ιδέες και αξίες. Μην ξεχνάμε ότι η ελευθερία του λόγου προβλέπεται από το πρώτο άρθρο του Συντάγματος και η κυβέρνηση είχε την ευκαιρία να διαψεύσει τα δημοσιεύματα» πρόσθεσε, συμπεραίνοντας ότι «όλη αυτή η συζήτηση που προέκυψε μας άλλαξε ως έθνος».
Για το αν αισθάνεται πως ακόμα εργάζεται για τη χώρα του απάντησε: «Ναι. Αν είσαι πατριώτης, δεν σημαίνει ότι πρέπει πάντα να λες “ΝΑΙ” στην κυβέρνηση. Αντιθέτως, μια δυνατή διαφωνία με τον κυβερνητικό μηχανισμό είναι αυτό που χρειαζόμαστε σήμερα περισσότερο από ποτέ».
«Δεν επιστρέφω στις ΗΠΑ»
Σε ερώτηση γιατί δεν γύρισε στις ΗΠΑ απάντησε: «Αιτήθηκα άσυλο σε 20 χώρες. Δεν έλαβα από καμία απάντηση, καθώς όταν γινόταν αυτό, χτυπούσε το τηλέφωνο των κυβερνήσεων και στην άλλη γραμμή ήταν η Ουάσινγκτον».
«Νιώθω τυχερός που έλαβα τόση πολλή υποστήριξη από πολίτες και οργανώσεις» ήταν το σχόλιό του για την απήχηση που είχαν στον απλό κόσμο οι αποκαλύψεις του, οι οποίες έδειξαν στην πράξη πως ο «Μεγάλος Αδελφός» δεν είναι μια… οργουελική φαντασίωση αλλά μια πραγματικότητα που απειλεί την ιδιωτικότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
«Αφήστε ήσυχους τους δημοσιογράφους»
«Τελικά, ποιος αποφασίζει ποιο είναι αυτό το σημείο;» αναρωτήθηκε, δίνοντας την απάντηση: «Κατά τη γνώμη μου πρέπει να αποφασίζουν οι δημοσιογράφοι». «Θέλω να συμβάλω όσο μπορώ στην ελεύθερη φωνή των δημοσιογράφων. Και γι’ αυτό πρέπει να κρατούμε όσο το δυνατόν περισσότερο ανοικτό και δωρεάν το διαδίκτυο. Πρόκειται για έναν σπουδαίο σκοπό» εκτίμησε.
«Είμαι αυτός που είμαι, ποτέ δεν ήθελα στη ζωή μου να κάνω μια σούπερ εμφάνιση. Την ταινία την απόλαυσα πραγματικά»
«Είμαι απογοητευμένος από Τραμπ – Κλίντον»
Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στο «4ο Athens Democracy Forum» ο πρώην υπάλληλος της NSA ρωτήθηκε τι θα ψήφιζε στις αμερικανικές εκλογές.
Ο ίδιος προτίμησε να μην αποκαλύψει και δήλωσε απογοητευμένος για την παντελή απουσία στις προεκλογικές ομιλίες των υποψηφίων αναφορών σε θέματα που άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της προάσπισής τους.
Για το πώς περνάει τον ελεύθερο χρόνο του στη Ρωσία, αφού αρχικά αστειεύτηκε ότι δίνει διαδικτυακές διαλέξεις στην Αθήνα, είπε: «Πάντα ήμουν εσωστρεφής και η ζωή μου περιστρεφόταν γύρω από το διαδίκτυο. Γι’ αυτό συγκινήθηκα πολύ με όλο αυτό που έγινε με τη NSA».
Τέλος, σε ερώτηση για το αν είναι βουδιστής, όπως έχει ακουστεί, απάντησε: «Έχω πνευματικές ανησυχίες που είναι κοντά στον Bουδισμό, αλλά δεν θέλω να βάλω τον εαυτό μου σε… κουτάκια. Προς το παρόν ασχολούμαι με πιο ποταπά πράγματα εδώ στη Γη».
