«Ο Ψυχρός Πόλεμος έδωσε την ευκαιρία στις HΠΑ και στο δημιούργημά τους, το ΝΑΤΟ, να επιβάλουν τη θέλησή τους στην Ευρώπη. Και καρπός αυτής της θέλησης είναι η σημερινή Γερμανία», δηλώνει σε συνέντευξη του στη «Σημερινή» της Κύπρου, ο Μανώλης Γλέζος.
«Εκείνο που δεν κατόρθωσε να κάνει τότε με τα όπλα η Γερμανία, δηλαδή να δημιουργήσει μια γερμανική Ευρώπη, το πετυχαίνει σήμερα, με την οικονομική ισχύ και με τη βοήθεια των HΠΑ», τονίζει το ιστορικό στέλεχος της Αριστεράς.
Η συνέντευξη:
Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2014. Τον έβλεπα στους διαδρόμους του Ευρωκοινοβουλίου. Περπατώντας ο ένας αντικριστά στον άλλο, χαιρετιόμασταν, ανταλλάσσοντας ένα χαμόγελο. Ο τρόπος που σε κοιτά στα μάτια, ενώ σε χαιρετά, αφήνει να αισθανθείς την αυθεντικότητα της προσωπικότητάς του και την ποιότητα του χαρακτήρα του…
Σε μια συζήτηση που είχα, ενώ κατευθυνόμουν προς το γραφείο μου, βρισκόταν κατά τύχη πίσω μου. Με άκουγε.
Κάποια στιγμή μου απευθύνει τον λόγο.
«Συγνώμη για την παρέμβαση, αλλά μου επιτρέπεις να σου κάνω μία διόρθωση;». Του απαντώ: «Βεβαίως».
«Η λέξη “απλώς” είναι αυτή που ταιριάζει στην πρότασή σου και όχι η λέξη “απλά”», μου λέει.
Δεν έδωσα σημασία στη διόρθωση που μου έκαμε. Στάθηκε η σκέψη μου μονάχα στο γεγονός ότι ένας τέτοιος άνθρωπος μπήκε στον κόπο να διορθώσει εμένα.
Του ζητώ να βγάλουμε μία φωτογραφία. Τελικά βγάλαμε πέντε-έξι, μέχρι να βρούμε την καλή. Αρχές Δεκεμβρίου, στις Βρυξέλλες.
Μου υπογράφει την Γ΄ έκδοση του βιβλίου «Η Μαύρη Βίβλος της Κατοχής»: «Στον Φρίξο, από καρδιάς. Μανώλης Γλέζος».
Ξημερώματα 31ης Μαΐου 1941. Μαζί με τον Απόστολο Σάντα αφαιρείτε τη γερμανική πολεμική σημαία του Γ΄ Ράιχ, που κυμάτιζε στον ιστό της Ακρόπολης. Για τον λόγο αυτό, μερικά χρόνια αργότερα, ο Γάλλος στρατηγός Ντε Γκωλ σάς απέδωσε τον τίτλο του πρώτου παρτιζάνου της Ευρώπης. Εβδομήντα τέσσερα χρόνια μετά, τα πράγματα γύρω μας μοιάζουν εντελώς διαφορετικά;
Μοιάζουν διαφορετικά, αλλά είναι στ’ αλήθεια έτσι; Εκείνο που δεν κατόρθωσε να κάνει τότε με τα όπλα η Γερμανία, δηλαδή να δημιουργήσει μια γερμανική Ευρώπη, το πετυχαίνει σήμερα, με την οικονομική ισχύ και με τη βοήθεια των HΠΑ και των άλλων νικητών του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου – εκτός των Σοβιετικών, εννοείται. Ο Ψυχρός Πόλεμος έδωσε την ευκαιρία στις HΠΑ και στο δημιούργημά τους, το ΝΑΤΟ, να επιβάλουν τη θέλησή τους στην Ευρώπη. Και καρπός αυτής της θέλησης είναι η σημερινή Γερμανία.
Έχετε ξεκινήσει έναν αγώνα εντός Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που αφορά την καταβολή των γερμανικών οφειλών στην Αθήνα επί ναζιστικής κατοχής. Ποιες πιθανότητες υπάρχουν για να αποπληρωθούν αυτές οι οφειλές, τη στιγμή που η Γερμανία αρνείται κάθε συζήτηση;
Εντός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δεν είναι και πολλά εκείνα που μπορεί να γίνουν για το θέμα αυτό. Ούτε ο συσχετισμός δυνάμεων βοηθά, ούτε οι (ανύπαρκτες, ουσιαστικά) αποφασιστικές αρμοδιότητες του συγκεκριμένου σώματος. Όμως αξιοποιώ την παρουσία μου στην καρδιά της Ευρώπης για να ενημερώνω για το θέμα τον ευρωπαϊκό Τύπο, τους πολίτες της Ευρώπης και, ιδιαίτερα, τους Γερμανούς. Στο επίπεδο αυτό τα αποτελέσματα είναι ήδη απτά, με κυριότερο τη συστράτευση του Die Linke, του αριστερού κόμματος της Γερμανίας, στην υπόθεσή μας.
Η γερμανική κυβέρνηση, κακομαθημένη ώς τώρα από τις συνεχείς υποχωρήσεις των υπόλοιπων Ευρωπαίων, δεν θα μπορεί να αρνείται στο διηνεκές να καθίσει και να συζητήσει με την Ελλάδα. Άλλωστε και ο Προκόπης Παυλόπουλος, ο νέος Έλληνας Πρόεδρος, κατέχει άριστα, και ως νομικός, το θέμα των οφειλών της Γερμανίας προς τη χώρα μας. Στο κάτω-κάτω της γραφής, τα επιχειρήματα των Γερμανών θα φανεί πόσο σαθρά είναι, αν τολμήσουν να προχωρήσουν σε υπογραφή Συνθήκης Ειρήνης με την Ελλάδα, αντί του νόθου καθεστώτος της «μη εμπόλεμης κατάστασης» που ισχύει σήμερα. Τότε θα υποχρεωθούν να πληρώσουν.
Η προεκλογική περίοδος για την Ελλάδα πέρασε. Ο κόσμος είδε στο πρόσωπο του Αλέξη Τσίπρα την ελπίδα. Σήμερα την απαιτεί. Σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι το προεκλογικό πρόγραμμα της κυβέρνησης μπορεί να υλοποιηθεί;
Οι προεκλογικές εξαγγελίες και οι προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης μπορούν να υλοποιηθούν στον βαθμό και μόνο που η εξουσία περνάει στα χέρια του λαού. Ο ΣΥΡΙΖΑ στις εξαγγελίες του υποσχέθηκε τη Λαϊκή Κυριαρχία, την οποία και το ισχύον Σύνταγμα καταγράφει ως θεμέλιο του Πολιτεύματος, μολονότι την αγνόησαν και την περιφρόνησαν όλες οι ώς τώρα κυβερνήσεις. Ο λαός περιμένει από την κυβέρνηση που εξέλεξε να εφαρμόσει πρώτα και κύρια το Σύνταγμα.
Το 50% των νέων σήμερα στην Ελλάδα είναι άνεργοι. Οι περισσότεροι σπουδαγμένοι, συχνά με μεταπτυχιακά. Όμως όλοι αυτοί, δεδομένου και του πρόσφατου κακού πολιτικού παρελθόντος, απαξιούν να εμπλακούν με οποιοδήποτε τρόπο στα πολιτικά δρώμενα. Τους δικαιολογείτε;
Τους καταλαβαίνω, αλλά δεν τους δικαιολογώ. Δεν μπορούν να μείνουν για πάντα απ’ έξω και να κάνουν κριτική. Αν αυτοί δεν προσφέρουν τον νεανικό δυναμισμό και το ήθος τους, πώς περιμένουν να αλλάξουν προς το καλύτερο τα πράγματα; Η αποχή τους διαιωνίζει το κακό πολιτικό παρελθόν και το κάνει παρόν. Μόνο αυτοί μπορούν, αν το θελήσουν και το τολμήσουν, να γυρίσουν σελίδα, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο κόσμος τούς έχει ανάγκη. Πρέπει, λοιπόν, να αφουγκραστούν τις φωνές που τους καλούν να δραστηριοποιηθούν, και μάλιστα άμεσα. Οι καιροί ου μενετοί.
Να τολμήσω να σας ρωτήσω εάν στα 93 σας χρόνια νιώθετε ηθικά ικανοποιημένος από την προσφορά σας στην κοινωνία; Ποια θα ήταν η απόλυτη ικανοποίηση του Μανώλη Γλέζου, βλέποντας τον κόσμο, ας πούμε, 100 χρόνια μετά;
Νομίζω ότι το τρίπτυχο της Γαλλικής Επανάστασης θα παραμένει και τότε επίκαιρο: Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη. Η δίκαιη κοινωνία, που ονειρευτήκαμε και για την οποία παλέψαμε, περιγράφεται πολύ καλά από τις τρεις αυτές λέξεις-ορόσημα. Ώς τώρα δεν τα καταφέραμε, αλλά μπορώ να ελπίζω ότι θα τα καταφέρουν οι επόμενες γενιές.
Όπως γνωρίζετε, η Κύπρος αποτελεί μια από τις χώρες της Ε.Ε. στις οποίες έχει επιβληθεί μνημόνιο. Φτώχια και ανεργία καλά κρατούν, ενώ το χάσμα στην κατανομή του εισοδήματος αυξάνεται. Θεωρείτε ότι, λόγω και της στάσης της νέας ελληνικής κυβέρνησης, δημιουργούνται προϋποθέσεις καλύτερης διαπραγματευτικής πολιτικής και για την Κύπρο;
Από την επιτυχία της ελληνικής κυβέρνησης εξαρτάται και η εξέλιξη της κατάστασης στην Κύπρο. Αλλά και η πάλη του λαού της Κύπρου είναι τώρα πιο απαραίτητη από ποτέ. Οι επιτυχίες του κυπριακού λαού βοηθούν την Ελλάδα και τούμπαλιν. Η επανάληψη των συνομιλιών δεν μπορεί να βγάλει πουθενά.
Θα ήθελα να μου περιγράψετε τα συναισθήματα και τη θέση σας, όταν υπογράφηκαν οι συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, το 1960.
Είχε προηγηθεί η εποποιία του 1955-59 και η ελπίδα ότι, επιτέλους, η ικανοποίηση του δίκαιου αιτήματος των αγωνιστών της ΕΟΚΑ και ολόκληρου του κυπριακού Ελληνισμού για Αυτοδιάθεση θα οδηγούσε στην Ένωση του νησιού με την Ελλάδα. Αυτό υπαγόρευε το δίκαιο, αυτό απαιτούσε η Ιστορία.
Για να αποφύγουν αυτή την εξέλιξη, οι Βρετανοί, αριστοτέχνες του «διαίρει και βασίλευε», ενέπλεξαν αρχικά την τουρκική μειονότητα του νησιού, στρέφοντάς την εναντίον του Αγώνα και σπέρνοντας τον διχασμό, ενώ στις συνομιλίες εδραίωσαν και την παρουσία της ίδιας της Τουρκίας, ως… εγγυήτριας δύναμης. Η αποδοχή αυτών των πραγμάτων από την ελληνική πλευρά ήταν εγκληματική – και αυτό το έγκλημα πληρώνει η Κύπρος μέχρι σήμερα. Αλλά η Ελλάδα τότε βρισκόταν δεμένη στο άρμα Αγγλίας-ΗΠΑ, χωρίς τη δυνατότητα να χαράζει δική της εθνική πολιτική. Η προφητική αγόρευση του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου της ΕΔΑ, Ηλία Ηλιού, που συνόψιζε τα αισθήματα όλων μας, κατέληγε με τη θλιβερή διαπίστωση ότι «δούλοι δεν μπορούν να απελευθερώσουν σκλάβους». Ήταν η πραγματικότητα.
Επικαλούμενος τη διορατικότητά σας, δεν μπορώ να μη σας ρωτήσω και για το Κυπριακό. Η λύση του προβλήματος είναι πιο επείγουσα από ποτέ, την ίδια ώρα που είναι άλλο τόσο απομακρυσμένη. Οι τελευταίες προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας και η αναστολή των διαπραγματεύσεων δεν αφήνουν περιθώρια ελπίδας.
Πρόβλημα εισβολής των τουρκικών στρατευμάτων στο νησί και κατοχής μεγάλου μέρους του εδάφους (ευρωπαϊκού εδάφους, ας μην το ξεχνάμε) είναι και σαν τέτοιο και μόνο πρέπει να το αντιμετωπίζουμε, αν θέλουμε να το επιλύσουμε. Και η λύση είναι αυτή που ορίζει το ίδιο το «πρόβλημα»: απόσυρση του κατοχικού στρατού, επιστροφή των προσφύγων στα σπίτια τους, αποκατάσταση της ιστορικής πληθυσμιακής ισορροπίας με απομάκρυνση των εποίκων.
Όσο αυτά δεν μπαίνουν στη διαπραγμάτευση, πελαγοδρομούμε και θα συζητάμε στο διηνεκές, όπως άλλωστε κάναμε εδώ και τέσσερεις δεκαετίες. Αλλά και η πρόσφατη δραστηριότητα της Τουρκίας στα χωρικά ύδατα της Κύπρου τι άλλο από εισβολή είναι; Η ανοχή του διεθνούς παράγοντα στη ΝΑΤΟϊκή Τουρκία, η ατιμωρησία της για τα εγκλήματα που διέπραξε στην Κύπρο, την έχουν αποθρασύνει. Όχι, υπό αυτές τις συνθήκες, η επανάληψη των συνομιλιών δεν μπορεί να βγάλει πουθενά. Επιτέλους, οι αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ πρέπει να εφαρμοστούν.
Εν κατακλείδι, το δικό σας προσωπικό μήνυμα στον κυπριακό λαό.
Εύχομαι από καρδιάς να λυθεί το Κυπριακό και να ξαναενωθεί η Κύπρος, αλλά χωρίς να γίνει νεο-αποικία ξένων δυνάμεων. Αυτό θα καταδικάσει σε εξαφάνιση την Κυπριακή Δημοκρατία, έστω και στη μορφή με την οποία υφίσταται αυτά τα χρόνια. Σε μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κοινοτικό κεκτημένο δεν μπορούν να περιμένουν. Πρέπει από την πρώτη στιγμή να είναι σεβαστά. Αυτό δεν επιτρέπεται να το ξεχνάμε ούτε στιγμή.
