Έφυγε από τη ζωή στη 01.00 τα ξημερώματα της Δευτέρας ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, σε ηλικία 99 ετών.
Η οικογένειά του σε ανακοίνωσή της αναφέρει ότι έζησε τις τελευταίες του στιγμές περιτριγυρισμένος από τους ανθρώπους που αγάπαγε και τον αγαπούσαν. Απεβίωσε τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατο της συζύγου του Μαρίκας, με την οποία έζησε 60 ολόκληρα χρόνια. Απέκτησε 4 παιδιά, 13 εγγόνια και 13 δισέγγονα.
Στην πολιτική του πορεία δίχασε, αλλά και ένωσε πολιτικές δυνάμεις. Συγκέντρωσε πολλάκις τα πυρά των αντιπάλων του κυρίως για την πολιτική του στάση κατά την περίοδο της λεγόμενης «Αποστασίας» και της κατοπινής κατάρρευσης του πολιτικού συστήματος που οδήγησε στη Χούντα των ΣυνταγματαρχώνΣυμμετείχε στην πολιτική ζωή του τόπου επί 58 έτη. Ψηφίστηκε πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας το 1984. Ήταν ο τελευταίος της γενιάς των πολιτικών που πρωταγωνίστησαν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στην πολιτική ζωή του τόπου από το τέλος του Εμφυλίου έως και σήμερα. Υπήρξε συνιδρυτής πολιτικών κομμάτων στον χώρο του Κέντρου. Συμμετείχε ως υπουργός σε πολλές κυβερνήσεις πριν και μετά τη Χούντα, έως ότου εξελέγη πρωθυπουργός το 1990 έως το 1993.
Απεβίωσε πλήρης ημερών ως «αυτόπτης μάρτυς» όλων των πολιτικών εξελίξεων των τελευταίων έξι δεκαετιών. Στην πολιτική του πορεία δίχασε, αλλά και ένωσε πολιτικές δυνάμεις. Συγκέντρωσε πολλάκις τα πυρά των αντιπάλων του κυρίως για την πολιτική του στάση κατά την περίοδο της λεγόμενης «Αποστασίας» και της κατοπινής κατάρρευσης του πολιτικού συστήματος που οδήγησε στη Χούντα των Συνταγματαρχών. Ακόμη και ορκισμένοι εχθροί του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και άσπονδοι φίλοι του έπειτα από την πάροδο δεκαετιών ομολογούν πλέον ότι ενδεχομένως ο Κρητικός πολιτικός να «φορτώθηκε» πολύ περισσότερα από όσα του αναλογούσαν σε αυτήν την υπόθεση. Ο όρος «Αποστασία» κατέληξε να υιοθετηθεί από την τρέχουσα πολιτική ορολογία ως «ειδική ύβρις», η οποία και αποτέλεσε τον κυρίαρχο πυρήνα της αντιπαράθεσης μεταξύ Ανδρέα Παπανδρέου και Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Δεκαετίες μετά, κατήγοροι και συγκατηγορούμενοι αντιλαμβάνονται ότι σε εκείνη τη σκοτεινή περίοδο μετά τη δολοφονία Λαμπράκη ειπώθηκαν υπερβολές κι έγιναν πολιτικές ασχήμιες μέσα σε ένα κλίμα με αφόρητο πολιτικό έλλειμμα ανοχής και συνεννόησης. Αυτό το κλίμα προφανώς επέφερε τη συνολική κατάρρευση του πολιτικού συστήματος και οδήγησε στη Χούντα.
Κατά την επταετία βρέθηκε στο Παρίσι. Επανερχόμενος και αφού συνίδρυσε το κόμμα των Φιλελευθέρων εντάχθηκε στη Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Οι πολιτικές του θέσεις προκάλεσαν συχνά έντονες αντιδράσεις, μίση και πάθη, αλλά και έχτισαν σταθερές φιλίες.
Εναπομένουν πολλές άγνωστες πτυχές της πολιτικής και προσωπικής του ζωής που θα γίνουν γνωστές στο μέλλον κυρίως μέσω του εκδοτικού έργου του Ιδρύματος Μητσοτάκη και της προσωπικής δουλειάς του ανιψιού του Παντελή Βιρβιδάκη. Εκατοντάδες ώρες μαγνητοφωνημένου υλικού με άγνωστα στο πλατύ κοινό στοιχεία, χιλιάδες έγγραφα και προσωπική αλληλογραφία αναμένουν επεξεργασία και δημοσίευση.
Η νεκρώσιμος ακολουθία θα ψαλεί την Τετάρτη στις 15.00 στη Μητρόπολη Αθηνών, ενώ η ταφή του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη στη γενέτειρά του, τα Χανιά.
Ιστορική διαδρομή
Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης (Χαλέπα Χανίων, 18 Οκτωβρίου 1918 – 29 Μαΐου 2017) ήταν Έλληνας πολιτικός που διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδας την περίοδο 1990-1993.
Καταγόμενος από οικογένεια με πολιτική παράδοση, ασχολήθηκε από νωρίς με την πολιτική εκλεγόμενος βουλευτής Χανίων ήδη από τις βουλευτικές εκλογές του 1946.
Μεταπολιτευτικά δημιούργησε το Κόμμα Νεοφιλελευθέρων που εξέλεξε στις εκλογές του 1977 δύο βουλευτές, τον ίδιο και τον Παύλο Βαρδινογιάννη. Στη συνέχεια, το 1978, εντάχθηκε στη Νέα Δημοκρατία και την 1η Σεπτεμβρίου 1984 εξελέγη αρχηγός της. Ηγήθηκε του κόμματος στις εκλογές του 1985, στις οποίες και ηττήθηκε. Μετά την ήττα παραιτήθηκε και έθεσε εκ νέου θέμα ηγεσίας. Στις εσωκομματικές εκλογές που ακολούθησαν επανεξελέγη πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας. Στις δύο βουλευτικές εκλογές του 1989 (Ιουνίου και Νοεμβρίου) δεν κατάφερε να κερδίσει την αυτοδυναμία, το πέτυχε όμως σε αυτές της 9ης Απριλίου του 1990, οπότε και σχημάτισε κυβέρνηση υπό την προεδρία του. Στις εκλογές του Οκτωβρίου του 1993 ηττήθηκε και παραιτήθηκε από την ηγεσία της ΝΔ, του απονεμήθηκε δε ο τίτλος του επιτίμου προέδρου του κόμματος.
Από τότε εκλεγόταν βουλευτής μέχρι το 2004. Παρά την παύση της κοινοβουλευτικής του δράσης εξακολουθούσε να προβαίνει σε πολιτικές παρεμβάσεις διά μέσου των μέσων ενημέρωσης ή της επαφής του με πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες. Παιδιά του είναι ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η Ντόρα Μπακογιάννη, η Αλεξάνδρα και η Κατερίνα.
Σπούδασε νομική, πολιτικές και οικονομικές επιστήμες στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών με δαπάνες από κληροδότημα που είχε ορίσει για τις σπουδές του ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Με το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατατάχθηκε στον ελληνικό στρατό πολεμώντας ως έφεδρος ανθυπολοχαγός στη Μακεδονία εναντίον της εισβολής των Γερμανών στην Ελλάδα. Την περίοδο της γερμανικής κατοχής συμμετείχε στην Αντίσταση κατά των κατακτητών ως ηγετικό στέλεχος της Εθνικής Οργάνωσης Κρήτης. Για τη δράση του αυτή φυλακίστηκε και καταδικάστηκε δύο φορές σε θάνατο από τους Γερμανούς.
Κατά τη δεύτερη φυλάκιση απελευθερώθηκε έπειτα από ανταλλαγή Βρετανών και Γερμανών αιχμαλώτων, η οποία συμφωνήθηκε σε ανώτατο στρατιωτικό επίπεδο μεταξύ Βρετανίας και Γερμανίας. Για την αντιστασιακή του δράση τιμήθηκε το 1986 από το Βρετανικό Κοινοβούλιο.
Πρωταγωνίστησε στην πραγματοποίηση των Συμφωνιών του Θερίσσου και της Τρομάρισσας μεταξύ εθνικιστικών και αριστερών αντιστασιακών οργανώσεων, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα την αποφυγή της εμφύλιας διαμάχης στην Κρήτη.
Πρώιμη πολιτική σταδιοδρομία
Στις εκλογές της 31ης Μαρτίου του 1946 εξελέγη βουλευτής με το Κόμμα των Φιλελευθέρων και τάχθηκε υπέρ της αβασίλευτης Δημοκρατίας. Το 1950 εξελέγη πρώτος βουλευτής Χανίων με το κόμμα των Φιλελευθέρων. Σε ηλικία 32 ετών, τον Φεβρουάριο του 1951, ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο του υφυπουργού Οικονομικών επί κυβερνήσεως Σοφοκλή Βενιζέλου και στον επόμενο ανασχηματισμό, τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς, ανέλαβε τα Υπουργεία Συγκοινωνιών και Δημόσιων Έργων.
Το 1955 υπερασπίστηκε τον Νίκο Καζαντζάκη στο Κοινοβούλιο, όταν αυτός διωκόταν για λόγους θρησκευτικής προκατάληψης. Ενώ ο θείος του Σοφοκλής Βενιζέλος τον προόριζε ως διάδοχό του, ο Κ. Μητσοτάκης, βιαστικός ων, αμφισβήτησε την πρωτοκαθεδρία του θείου του και το 1958 έθεσε υποψηφιότητα για να αναδειχθεί αυτός αρχηγός του Κόμματος των Φιλελευθέρων και ψηφίστηκε από το 1/3 των βουλευτών του κόμματος, λαμβάνοντας 95 ψήφους, από τις οποίες περίπου οι 80 προέρχονταν από φίλους του Γ. Παπανδρέου. Για τον λόγο αυτόν, ο θείος του Σοφοκλής Βενιζέλος, που επανεξελέγη αρχηγός, τον διέγραψε από το Κόμμα των Φιλελευθέρων. Αργότερα το 1960 πρωταγωνίστησε στην «Ομάδα των 10» και συμμετείχε στον νέο κεντρώο πολιτικό σχηματισμό με την ονομασία «Δημοκρατικό Κέντρο – Αγροτική Φιλελεύθερη Ένωση».
Αργότερα ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης εξελέγη βουλευτής της ΕΚ και συμμετείχε ενεργά στον «Ανένδοτο Αγώνα», ενώ το 1962 έκανε στη Βουλή δήλωση υπέρ της νομιμοποίησης του τότε παράνομου Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας. Μετά τη νίκη της Ένωσης Κέντρου το 1963, διετέλεσε υπουργός Οικονομικών στις κυβερνήσεις του Γεωργίου Παπανδρέου το 1963 και το 1964.
Ιουλιανά 1965
Σημειώνεται πως η μέχρι τότε πολιτική παρουσία του Κ. Μητσοτάκη στην Ένωση Κέντρου ως πρωτοκλασάτου του χώρου συνέτεινε ώστε σε αυτόν να επικεντρώνεται τότε όλο το μένος των λεγομένων «Ανδρεϊκών», των οπαδών του Ανδρέα Παπανδρέου, που αποτελούσαν μερίδα του Κέντρου την εποχή εκείνη, σε κάθε διαφορά απόψεων μεταξύ Γεωργίου και Ανδρέα Παπανδρέου, και τους οποίους ο Κ. Μητσοτάκης με μια παροιμιώδη ψυχραιμία, που σύμφωνα με κάποιο βουλευτή «έσκαγε και γάιδαρο», αντιμετώπιζε από το βήμα της Βουλής τις φωνές και τα γιουχαΐσματά τους ατάραχος, συνεχίζοντας τον λόγο του χωρίς να επηρεάζεται από το περιβάλλον.
Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στα γεγονότα του Ιουλίου του 1965, τα οποία έχουν τον γενικό χαρακτηρισμό Ιουλιανά ή Αποστασία και αναφέρονται στις αιτίες παραίτησης της κυβέρνησης του Γεωργίου Παπανδρέου στις 15 Ιουλίου 1965. Η κρίση που είχε δημιουργηθεί μεταξύ του τότε Βασιλιά Κωνσταντίνου και του Γεωργίου Παπανδρέου είχε φαινομενική αφορμή την αποπομπή του υπουργού Εθνικής Αμύνης Πέτρου Γαρουφαλιά και ειδικότερα το πρόσωπο που θα τον αντικαθιστούσε στη συνέχεια στο υπουργείο. Μετά την παραίτηση Παπανδρέου και παρά την προσπάθεια που κατέβαλε προηγουμένως ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης για να την αποτρέψει, αναγκάστηκε στη συνέχεια να συνταχθεί με κάποια στελέχη της Ένωσης Κέντρου, όπου και σχημάτισαν την ομάδα των λεγομένων αποστατών, η οποία και έδιδε ψήφο εμπιστοσύνης στις κυβερνήσεις που ακολούθησαν.
Συμμετείχε στις κυβερνήσεις των Γεωργίου Αθανασιάδη – Νόβα και Στέφανου Στεφανόπουλου ως υπουργός Συντονισμού, ενώ αρνήθηκε τη συμμετοχή στην κυβέρνηση Ηλία Τσιριμώκου. Την 1η Οκτωβρίου του 1965, από τα Χανιά, προανήγγειλε την ίδρυση νέου κεντρώου κόμματος, του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος (ΦΙΔΗΚ). Εξαιτίας του γεγονότος αυτού, χαρακτηρίστηκε από τον συμπολιτευόμενο Τύπο του Γ. Παπανδρέου ως αποστάτης και προδότης.
«Έχω μετανιώσει, γιατί θα μπορούσα εκείνη την ώρα να δείξω λιγότερη ευαισθησία απέναντι στις εξελίξεις και αντί να πάω να ορκιστώ, να πάω στο Καστρί και να κοιτάξω να συμφιλιώσω και πάλι τον Βασιλέα με τον Γεώργιο Παπανδρέου. Ίσως μπροστά στο φάσμα του απειλουμένου εμφυλίου πολέμου να ήσαν σοβαρότεροι και οι δύο.
»Διότι και η μια μεριά και η άλλη είχε άδικο. Κατά τη δική μου αντίληψη και το είχα πει τότε εις τον Γέρο, ότι επιτέλους ο Κωνσταντίνος, ο τότε Βασιλεύς ήτο νέος, άπειρος, υφίστατο και κακές επιρροές, σίγουρα υφίστατο κακές επιρροές γύρω του, δεν αναφέρομαι κατ’ ανάγκη στη βασίλισσα Φρειδερίκη, η οποία κι αυτή είχε ορισμένες φορές ακραίες θέσεις, είχε πολλά προσόντα, αλλά είχε και αδυναμίες που οφείλονται ίσως στην καταγωγή της και στην ψυχολογία την οικογενειακή, αλλά αναφέρομαι και σε πολλούς άλλους, είχε αδυναμίες, είχε ο Βασιλεύς άδικο.
»Αλλά ο Γεώργιος Παπανδρέου ήταν ένας ώριμος πολιτικός, ο οποίος θα έπρεπε εκείνη την ώρα να δείξει περισσότερη λογική και να παραδεχθεί ότι χρειαζόταν μια μικρή υποχώρηση. Σας είπα, ότι αναγκάστηκε στη συνέχεια να κάνει πολύ μεγαλύτερη για να αποφύγει».
Αντιδικτατορική δράση και Μεταπολίτευση
Στις 21 Απριλίου του 1967 συνελήφθη μεταξύ των πρώτων από τη δικτατορία της Χούντας των Συνταγματαρχών και μεταφέρθηκε με άλλους πολιτικούς ηγέτες στο Κέντρο Τεθωρακισμένων στο Γουδή.
Την επομένη διαμετακομίστηκε στο Πικέρμι και στη συνέχεια τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό. Στο «Δημοψήφισμα της Χούντας» το 1968 προέβη σε δηλώσεις και πρότεινε για πρώτη φορά τη λύση Καραμανλή για την ομαλή μετάβαση στη Δημοκρατία. Με αφορμή αυτές τις δηλώσεις διώχθηκε από τη Χούντα και στις 15 Αυγούστου 1968 αναγκάστηκε να διαφύγει κρυφά με πλοιάριο από τη Ραφήνα και διασχίζοντας το Αιγαίο έφτασε στην Τουρκία. Μέσω Τουρκίας μετέβη στο Παρίσι και συμμετείχε ενεργά στον αντιδικτατορικό αγώνα. Η Δικτατορία εξεβίασε την επιστροφή του θέτοντας υπό περιορισμό την οικογένειά του, η οποία τελικώς κατάφερε να πάρει άδεια εξόδου από την Ελλάδα τον Ιούνιο του 1969. Στο Παρίσι συνεργάστηκε στενά με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Με την άρση του στρατιωτικού νόμου το 1973 έφτασε στην Ελλάδα. Συνελήφθη και πάλι από το καθεστώς Ιωαννίδη, για να αποφυλακισθεί με την πτώση της Χούντας το 1974.
Το επόμενο έτος προσχώρησε στη Νέα Δημοκρατία μετά την απόφαση του Καραμανλή για διεύρυνση του κόμματος στον κεντρώο χώρο, αναλαμβάνοντας το Υπουργείο Συντονισμού. Το 1980 έγινε υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Γεωργίου Ράλλη έως τις εκλογές του 1981. Εν συνεχεία διετέλεσε κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της ΝΔ μέχρι το 1984. Την 1 Σεπτεμβρίου του 1984 η Κοινοβουλευτική Ομάδα της Νέας Δημοκρατίας τον εξέλεξε πρόεδρο του κόμματος σε διαδοχή του Ευάγγελου Αβέρωφ. Εκείνη τη στιγμή θεωρήθηκε ο καταλληλότερος να αντιμετωπίσει τον τότε αρχηγό του ΠΑΣΟΚ Ανδρέα Παπανδρέου λόγω της παλιάς προσωπικής τους αντιμαχίας.
Μέσα στο κλίμα πόλωσης που δημιουργήθηκε τις παραμονές των εκλογών του Ιουνίου του 1985 δημοσιεύτηκε μια φωτογραφία που παρουσίαζε τον Μητσοτάκη εν μέσω δύο Γερμανών αξιωματικών την περίοδο της κατοχής της Ελλάδας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 2001 πράκτορες της Στάζι ομολόγησαν ότι η φωτογραφία ήταν πλαστή και είχε κατασκευαστεί στη Βουλγαρία. Τελικά, τον Ιούνιο του 1985, η Νέα Δημοκρατία υπό την ηγεσία του συγκέντρωσε ποσοστό 40,84% έναντι 45,85% του ΠΑΣΟΚ.
Η δεύτερη αυτή ήττα της ΝΔ προκάλεσε εσωκομματικές προστριβές και αμφισβήτηση του προέδρου της. Ο Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος, βασικός εσωκομματικός αντίπαλος του Κ. Μητσοτάκη, μετά την επανεκλογή του δεύτερου από την Κοινοβουλευτική Ομάδα της ΝΔ, επέλεξε να αποχωρήσει από το κόμμα, ιδρύοντας τη Δημοκρατική Ανανέωση.
Η πρωθυπουργία
Στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου του 1989 η Νέα Δημοκρατία υπό την ηγεσία του εκλέγεται πρώτο κόμμα με ποσοστό 44,2%, χωρίς να συγκεντρώσει αυτοδυναμία λόγω του εκλογικού συστήματος, το οποίο είχε αλλάξει προς το αναλογικότερο με πρωτοβουλία της τελευταίας κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης διαπραγματεύεται με την ηγεσία του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας.
Μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1989 η Νέα Δημοκρατία εκλέγεται ξανά πρώτο κόμμα, με το αυξημένο ποσοστό 46,19%, αυτήν τη φορά, χωρίς όμως και πάλι να συγκεντρώσει αυτοδυναμία, με αποτέλεσμα να σχηματιστεί οικουμενική κυβέρνηση υπό τον καθηγητή και παλαιό διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Ξενοφώντα Ζολώτα.
Ο Κ. Μητσοτάκης ορκίστηκε πρωθυπουργός το 1990 μετά τη νίκη της ΝΔ στην τρίτη συνεχόμενη εκλογική αναμέτρηση με ποσοστό 46,88%. Η κυβέρνηση παρά τη σημαντική πλειοψηφία στο εκλογικό σώμα δεν κατόρθωσε να αποσπάσει απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή με 150 έδρες. Με τη στήριξη του βουλευτή της Δημοκρατικής Ανανέωσης Θεόδωρου Κατσίκη (ο Κωστής Στεφανόπουλος δεν είχε καταφέρει να εκλεγεί βουλευτής) απέκτησε τη δεδηλωμένη και ορκίστηκε πρωθυπουργός.
Αργότερα ο Θεόδωρος Κατσίκης προσχώρησε στη Νέα Δημοκρατία και μαζί με ακόμα μία έδρα που του επιδικάστηκε από το εκλογοδικείο η κοινοβουλευτική του δύναμη ανήλθε στις 152 έδρες. Κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργίας του προσπάθησε να εφαρμόσει τη νεοφιλελεύθερη ατζέντα. Έτσι, προώθησε διαρθρωτικές αλλαγές με σκοπό τη μείωση του δημόσιου τομέα, γεγονός που προκάλεσε οξείες αντιδράσεις της αντιπολίτευσης και συνδικαλιστικών φορέων. Επίσης, προσπάθησε να εφαρμόσει πρόγραμμα απορρύθμισης της οικονομίας από διοικητικούς περιορισμούς και κυβερνητικές παρεμβάσεις, κάτι που οδήγησε στην απελευθέρωση του ωραρίου και της κίνησης κεφαλαίων. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της πρωθυπουργικής του θητείας υπογράφηκε η σύμβαση για το αθηναϊκό μετρό, οι συμβάσεις για την κινητή τηλεφωνία. Η απόφαση για μετοχοποίηση του ΟΤΕ καθώς και η ιδιωτικοποίηση της ΑΓΕΤ – Ηρακλής προκάλεσαν την έντονη αντίδραση της αντιπολίτευσης.
Το 1992 η κυβέρνηση συνήψε συμφωνία με τον τέως βασιλιά Κωνσταντίνο, η οποία προέβλεπε την απόδοση στο ελληνικό κράτος του μεγαλύτερου μέρους της, επικαλούμενης, «Βασιλικής Περιουσίας». Στην εξωτερική πολιτική η αρχή της διακυβέρνησης του Κ. Μητσοτάκη συνέπεσε με την πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων της Ανατολικής Ευρώπης και την αρχή της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας. Ο ίδιος αναλαμβάνοντας διεθνείς πρωτοβουλίες, με κορυφαία τη Διάσκεψη της Βουλιαγμένης υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, επιχείρησε την αποτροπή της διάλυσης της ενιαίας ομοσπονδίας της Γιουγκοσλαβίας.
Παράλληλα, πέτυχε την εξομάλυνση των σχέσεων Ελλάδας – ΗΠΑ. Η κυβέρνησή του υπέγραψε το 1990 την τελική συμφωνία για τις αμερικανικές βάσεις στην Ελλάδα. Τον Ιούλιο του 1991 πραγματοποιήθηκε η πρώτη, έπειτα από 32 χρόνια, επίσημη επίσκεψη Αμερικανού προέδρου, του Τζορτζ Μπους, στην Ελλάδα, ενώ τον Ιούνιο του 1990 επισκέφτηκε ο ίδιος τις Ηνωμένες Πολιτείες. Επί πρωθυπουργίας του η Ελλάδα πέτυχε την είσοδό της στη Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση, έναν ευρωπαϊκό οργανισμό συνεργασίας για την άμυνα και την ασφάλεια, ενώ τέθηκαν οι βάσεις για την ενιαία νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω της ΟΝΕ.
Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας επέφερε την ανεξαρτητοποίηση της ως τότε ομόσπονδης Δημοκρατίας της Μακεδονίας, η οποία διεκδικούσε την ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Αρχικά το θέμα χειρίστηκε ο υπουργός Εξωτερικών Αντώνης Σαμαράς, τον οποίο απομάκρυνε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης τον Απρίλιο του 1992, αναλαμβάνοντας ο ίδιος το Υπουργείο Εξωτερικών. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης πέτυχε να πείσει την Ευρωπαϊκή Ένωση στη Σύνοδο της Λισαβόνας να υιοθετήσει πλήρως τις ελληνικές θέσεις. Οι ΗΠΑ και η Ρωσία παρά την απόφαση της Συνόδου της Λισαβόνας επέμεναν στην εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης, αρχή της οποίας ήταν η είσοδος του κράτους αυτού στον ΟΗΕ με το προσωρινό όνομα «Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας» (ΠΓΔΜ – FYROM).
Σύμφωνα πάντως με τον ίδιον τον κ. Μητσοτάκη, η κυβέρνηση της ΝΔ ανετράπη διότι αρνήθηκε να δώσει τις ψηφιακές παροχές στην κοινοπραξία Siemens – Intracom. Μετά τις πρόωρες εκλογές του Οκτωβρίου του 1993 και την ήττα της Νέας Δημοκρατίας, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης παραιτήθηκε από πρόεδρος του κόμματος. Στις 3 Νοεμβρίου του 1993 του απονεμήθηκε ο τίτλος του επίτιμου προέδρου της Νέας Δημοκρατίας.
Πολιτική δράση μετά το 1993
Στις 11 Ιανουαρίου 1994 η νέα κυβερνητική πλειοψηφία του ΠΑΣΟΚ προτείνει τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής για την πώληση της ΑΓΕΤ, η οποία εξελίσσεται σε προανακριτική. Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους παραπέμπονται στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο οι Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, Ανδρέας Ανδριανόπουλος και Ιωάννης Παλαιοκρασσάς. Στις 12 Ιανουαρίου 1994 συστήνεται, έπειτα από πρόταση του ΠΑΣΟΚ, προανακριτική για τις τηλεφωνικές υποκλοπές με κατηγορούμενους τους Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και Ντόρα Μπακογιάννη, οι οποίοι τελικώς παραπέμφθηκαν στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο.
Κατά την παραμονή στην ηγεσία της ΝΔ του Μιλτιάδη Έβερτ συγκρούστηκε έντονα μαζί του. Στην αναμέτρηση για την προεδρία του κόμματος το 1997 στήριξε την υποψηφιότητα του Γεωργίου Σουφλιά, ο οποίος όμως απέτυχε να εκλεγεί. Παράλληλα εκλεγόταν βουλευτής στο Κοινοβούλιο μέχρι το 2004, οπότε και με ομιλία του στην κοινοβουλευτική επιτροπή της ΝΔ ανακοίνωσε την απόφασή του να μην είναι υποψήφιος στις επόμενες εκλογές. Ο γιος του Κυριάκος Κ. Μητσοτάκης αποφάσισε να κατέλθει στις βουλευτικές εκλογές στη θέση του πατέρα του.
Από τότε έκανε παρεμβάσεις στην πολιτική ζωή με δηλώσεις και συνεντεύξεις του. Μετά την ήττα της Νέας Δημοκρατίας στις βουλευτικές εκλογές του 2009, η κόρη του Ντόρα Μπακογιάννη έθεσε υποψηφιότητα για την ηγεσία του κόμματος, χωρίς όμως επιτυχία.
Κριτική & τιμές
Από το 1993 έφερε τον τίτλο του επίτιμου προέδρου της Νέας Δημοκρατίας, ενώ το 1986 τιμήθηκε από το βρετανικό κοινοβούλιο για την αντιστασιακή του δράση. Τον Νοέμβριο του 1998 ίδρυσε τη μη κερδοσκοπική εταιρεία «Ιστορικό Αρχείο Κωνσταντίνου Μητσοτάκη», η νομική συνέχεια της οποίας είναι το Ίδρυμα Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, το οποίο συστάθηκε με προεδρικό διάταγμα τον Απρίλιο του 2001.
Στις 31 Οκτωβρίου 2005 ιδρύθηκε προς τιμήν του η έδρα ελληνικών σπουδών «Κωνσταντίνος Κ. Μητσοτάκης» στη Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Στάνφορντ των ΗΠΑ με πρωτοβουλία της οικογένειας ομογενών Τσακοπούλου – Κουναλάκη, η οποία δώρισε για τον σκοπό αυτόν δύο εκατομμύρια δολάρια. Επίσης, είχε πάρει μέρος σε συνεδρίαση της Λέσχης Μπίλντεμπεργκ (1993), ήταν μέλος της Αθηναϊκής Λέσχης, ιδρυτικό μέλος του εθνικού ιδρύματος ερευνών και μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», ενώ τιμήθηκε με τον Μεγαλοσταυρό των Κομνηνών Αυτοκρατόρων Τραπεζούντας από το ίδρυμα Παναγία Σουμελά και με το Βενιζέλειο βραβείο από την Παγκρητική Ένωση Αμερικής.
Στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη απενεμήθη τον Μάιο του 2016 η ύψιστη τιμητική διάκριση του Αλεξάνδρειου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Θεσσαλονίκης, το μετάλλιο Α΄ Τάξεως «ΧΡΥΣΟΥΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ», η οποία απονέμεται σε άτομα υψηλού διεθνούς κύρους που διακρίθηκαν για το ξεχωριστό έργο τους και την ιδιαίτερη συνεισφορά τους στην προαγωγή και προώθηση των κοινωνικών και εθνικών θεμάτων σε διεθνές επίπεδο, σε αναγνώριση της πολυσχιδούς παρουσίας του καθώς και του πολυτίμου και σημαντικού έργου του για τη χώρα.
*Φωτογραφία: Παναγιώτης Σαγκούρης
Φωτογραφίες από τη ζωή του:
Ο Κ. Μητσοτάκης σε δρόμο του Παρισιού τα πρώτα χρόνια της αυτοεξορίας, Σεπτέμβρης 1968
Με τη σύζυγό του Μαρίκα και την κόρη του Ντόρα σε πλοίο
Ο Κ. Μητσοτάκης με τον νεογέννητο γιο του Κυριάκο, 1968
Με τη σύζυγό του Μαρίκα
Επίσκεψη στο Καστρί το 1964. Διακρίνεται ο Γεώργιος Παπανδρέου
Η οικογένεια σε αναμνηστική φωτογραφία από την εποχή του Παρισιού
Με τη σύζυγό του Μαρίκα και τα εγγόνια τους. Διακρίνονται 8. Σήμερα τα εγγόνια είναι 13
Οι κόρες τους, Ντόρα, Αλεξάνδρα, Κατερίνα
To «αντίο» του Κυριάκου Μητσοτάκη
Ο πρόεδρος της ΝΔ Κυριάκος Μητσοτάκης ανέβασε στον λογαριασμό του στο Facebook μια παιδική του φωτογραφία με τον πατέρα του Κωνσταντίνο Μητσοτάκη με τη λεζάντα: «Σε ευχαριστώ για όλα».
«Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης αφήνει, ως κορυφαίος πολιτικός ηγέτης, ανεξίτηλο το στίγμα του στην πολιτική ζωή του τόπου μας» αναφέρει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος σε μήνυμά του.
«Στίγμα», συμπληρώνει, «το οποίο συνθέτουν, μεταξύ άλλων, ιδίως η αφοσίωση στα δημοκρατικά ιδεώδη και στις αρχές της κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, καθώς και η υπεράσπιση της πατρίδας υπό όρους έμπρακτης συνέπειας και συναίνεσης. Αιωνία η μνήμη του».
«Κλείνει ένα μεγάλο και σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορία αυτού του τόπου» δήλωσε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας για την απώλεια του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.
«Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ήταν ένας από τους διαμορφωτές της νεότερης Ελλάδας. Υπήρξε ένας από τους κύριους πρωταγωνιστές της σύγχρονης πολιτικής μας ιστορίας και κατά τη Μεταπολίτευση συνέβαλε αποφασιστικά στην εμπέδωση της δημοκρατίας και της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας μας» συμπλήρωσε. Τέλος, ο κ. Τσίπρας εξέφρασε τα ειλικρινή του συλλυπητήρια στην οικογένειά του, στους οικείους και στο κόμμα του.
Θερμά συλλυπητήρια στην οικογένεια του εκλιπόντος εξέφρασε ο πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης, ο οποίος τόνισε ότι «ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης υπήρξε από τις πρωταγωνιστικές μορφές της μεταπολεμικής πολιτικής ιστορίας του τόπου μας».
«Πρωτοεκλεγείς το 1946, υπήρξε μέλος της Εθνικής Αντιπροσωπείας επί έξι δεκαετίες ως βουλευτής, υπουργός, αρχηγός κόμματος και πρωθυπουργός, ενώ με την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας συνελήφθη και ανέπτυξε αντιστασιακή δράση από το εξωτερικό, όπου μετέβη στη συνέχεια. Ως πολιτική και κοινοβουλευτική προσωπικότητα άφησε έντονο το αποτύπωμά του στη δημόσια ζωή με την ενεργό παρουσία του σε κρίσιμες περιόδους της χώρας και με το πάθος της συμμετοχής στα πολιτικά δρώμενα, το οποίο τον χαρακτήριζε» πρόσθεσε.
.jpg)
Τηλεφωνική επικοινωνία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη και την Ντόρα Μπακογιάννη είχε ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, προκειμένου να τους συλλυπηθεί για την απώλεια του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.
Με δήλωσή του, ο κ. Καραμανλής εξέφρασε τη βαθύτατη θλίψη του για τον θάνατο του πρώην πρωθυπουργού και επίτιμου προέδρου της ΝΔ.
«Ήταν ένας σπουδαίος πολιτικός. Θα τον θυμόμαστε και θα τιμούμε τη μνήμη του για όσα προσέφερε στον τόπο, κατά τη μακρά και πολυτάραχη διαδρομή του. Για τη συνέπειά του και την πίστη του στη Δημοκρατία και τον Κοινοβουλευτισμό. Στην οικογένειά του εκφράζω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια» σημείωσε ο πρώην πρωθυπουργός στη δήλωσή του.
Ο τελευταίος μιας γενιάς Ελλήνων πολιτικών με μεγάλη ιστορική παρουσία έφυγε από τη ζωή, αναφέρει ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς για τον θάνατο του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.
Προσθέτει πως ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση, πρωτοστάτησε στην εθνική συμφιλίωση και άφησε το αποτύπωμά του στις πολιτικές εξελίξεις της χώρας.
«Στον πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκο Μητσοτάκη και στην οικογένεια του εκλιπόντος πρώην πρωθυπουργού, εκφράζω τα θερμότερα συλλυπητήριά μου» καταλήγει ο κ. Σαμαράς.
«Αποχαιρετούμε σήμερα έναν μεγάλο ηγέτη, υπόδειγμα κοινοβουλευτικού άνδρα που ανατράπηκε από την προδοσία Σαμαρά» έγραψε ο υπουργός Άμυνας και πρόεδρος των Ανεξάρτητων Ελλήνων Πάνος Καμμένος σε ανάρτησή του στο Twitter για τον θάνατο του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.
«Έφυγε από τη ζωή ένας από τους μεγάλους της πολιτικής, στον οποίο οφείλουμε πολλά» δήλωσε ο πρώην πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Βαγγέλης Μεϊμαράκης.
Ακόμη, ανέφερε ότι ο εκλιπών «υπήρξε μαχητής της κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, μεταρρυθμιστής και οραματιστής» και εξέφρασε τα θερμά του συλλυπητήρια στην οικογένειά του. «Είμαστε πεπεισμένοι πως, αν το μεταρρυθμιστικό του έργο δεν είχε διακοπεί, η χώρα μας θα βρισκόταν σε πολύ καλύτερη πορεία. Θα τον θυμόμαστε πάντα με σεβασμό» πρόσθεσε ο κ. Μεϊμαράκης.
Τη βαθιά θλίψη του για την απώλεια του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη εξέφρασε και ο επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικής Ασφάλειας και Ιθαγένειας Δημήτρης Αβραμόπουλος.
«Αποχαιρετούμε με σεβασμό, συγκίνηση, τιμή, αναγνώριση και αγάπη τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Την τελευταία μεγάλη αυτή προσωπικότητα μιας εποχής που σφράγισε τη μεταπολεμική ιστορία της χώρας. Μια ηγετική μορφή που τη διέκρινε σύνεση, ρεαλισμός, πατριωτική ευθύνη, ενορατικότητα και πολιτική τόλμη και της οποίας η προσφορά και παρακαταθήκη στους δύσκολους καιρούς που διέρχεται η Ελλάδα είναι σήμερα οδηγός σκέψεων και πράξεων» δήλωσε ο κ. Αβραμόπουλος.
«Στέκομαι με σεβασμό στη μνήμη του και βαθιά αναγνώριση της καθοριστικής συμβολής του στην πολιτική μου διαδρομή και στη διαμόρφωση των αρχών της και μοιράζομαι τα ανθρώπινα συναισθήματα που συνοδεύουν αυτόν τον αποχωρισμό με τον Κυριάκο, την Ντόρα, την Αλεξάνδρα, την Κατερίνα και τις οικογένειές τους» πρόσθεσε ο επίτροπος, καταλήγοντας: «Τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη η ελληνική ιστορία έχει κατατάξει στην κατηγορία των μεγάλων φυσικών ηγετών».
Τα θερμά της συλλυπητήρια στην οικογένεια και στους οικείους του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη εξέφρασε η πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Φώφη Γεννηματά.
«Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης υπήρξε σημαντική και ισχυρή προσωπικότητα που σημάδεψε την πολιτική ζωή του τόπου στη μεταπολεμική περίοδο. Παρέμεινε ενεργός μέχρι την τελευταία στιγμή, πιστός στις απόψεις του για την παράταξή του και τη χώρα» δήλωσε.
Θλίψη για τον θάνατο του Kωνσταντίνου Μητσοτάκη εκφράζει η ΔΗΜΑΡ, κάνοντας λόγο για έναν πολιτικό με σημαίνοντα ρόλο στον δημόσιο βίο της χώρας.
«Εκτιμούμε ιδιαιτέρως την αντιδικτατορική του στάση και τη συμβολή του στο να κλείσει οριστικά ο κύκλος του εμφυλίου στην Ελλάδα» προσθέτει, σημειώνοντας πως «περνά στην ιστορία ως μια από τις προσωπικότητες της μεταπολίτευσης».
Τα συλλυπητήριά του στον Κυριάκο Μητσοτάκη για τον θάνατο του πατέρα του εξέφρασε ο γενικός γραμματέας της Κ.Ε. του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, σε επικοινωνία που είχε με τον πρόεδρο της ΝΔ.
«Καλό ταξίδι ψηλέ. Θα σε θυμόμαστε όρθιο με την κατσούνα σου στα βουνά της ζωής και της Κρήτης» έγραψε ο επικεφαλής του Ποταμιού Σταύρος Θεοδωράκης σε ανάρτησή του στο Τwitter.
Τα θερμά του συλλυπητήρια για την απώλεια του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, τον οποίο χαρακτήρισε «παλαίμαχο της πολιτικής», εξέφρασε στην οικογένειά του ο πρόεδρος της Ένωσης Κεντρώων Βασίλης Λεβέντης.
«Μια πολυτάραχη ζωή, από την οποία δεν έλειπαν τα λάθη, ο εκλιπών σημάδεψε την εποχή του και είχε πολλούς και πιστούς φίλους, αλλά και πολλούς επικριτές. Εκφράζουμε στην οικογένεια του τα θερμά μας συλλυπητήρια» πρόσθεσε.
