Σκόπιμα ή όχι υπάρχει μια στρέβλωση του τι σημαίνει «κυρίαρχος» ή ποιο είναι το προφίλ ενός ηγέτη σε μια αγέλη. Ο αρχηγός της αγέλης δηλαδή. Για να ξεκαθαρίσουμε την εικόνα θα ήθελα να γυρίσω πίσω στο χρόνο, τότε που ουδεμία σχέση είχα με την εκπαίδευση του σκύλου, αλλά διατηρούσα ακόμα το προσόν της άγνοιας και της “καθαρής” παρατήρησης όσων συνέβαιναν γύρω μου.
Θυμάμαι σαν σήμερα την στιγμή που οι δικοί μου ακουμπούσαν στην αγκαλιά μου την Πάρκυ, το σκύλο που αργότερα θα έπαιζε κεντρικό ρόλο στις επιλογές ζωής μου αλλά και στον τρόπο που βλέπω τον “σκύλο”. Βλέποντας την Πάρκυ να μεγαλώνει, άρχισα να παρατηρώ συμπεριφορές οι οποίες ήταν κόντρα σε ότι πίστευα μέχρι τότε. Ήμουν αυτός που την έβγαζε βόλτα, που ασχολούνταν περισσότερο από όλους μαζί της και όμως η προτίμηση της στρεφόταν στον πατέρα μου. Η απογοήτευσή μου ήταν τεράστια όταν διαπίστωνα ότι πολύ εύκολα αγνοούσε κάτι που τις έλεγα, ακόμα και εάν επιμελώς την είχα διδάξει. Αντίστροφα, όταν ο πατέρας μου της μιλούσε, έσπευδε να τον ικανοποιήσει. Πάντα επέλεγε να κοιμάται κοντά στα πόδια του και δυσφορούσε απίστευτα όταν την καλούσες να αλλάξει θέση. Γιατί; Εκείνος ποτέ δεν είχε ασχοληθεί μαζί της. Ποτέ δεν την τάισε, ποτέ δεν την εκπαίδευσε, ποτέ δεν έπαιξε μαζί της…
Οι ομοιότητες
Τα πρώτα χρόνια του δρόμου μου ως εκπαιδευτής σκύλων, δεν θα μπορούσα να μην προσέξω ότι η εκπαίδευση κάποιων σκύλων ήταν ένας εύκολος περίπατος. Αυτοί οι σκύλοι είχαν ένα κοινό χαρακτηριστικό, ομοιομορφίες στον χαρακτήρα του κηδεμόνα τους. Με τα χρόνια άρχισα να αποκρυσταλλώνω την εικόνα αυτού του τύπου κηδεμόνα, αναγνωρίζοντας πάντα ομοιότητες σε συγκεκριμένες συμπεριφορές. Η αλήθεια είναι ότι αυτό το ανάλυσα μέχρις εσχάτων, για να μην μπλέξουμε όμως στην παρουσίαση ενός ψυχολογικού προφίλ, θα ήθελα να μείνουμε στα βασικά χαρίσματα αυτού του “τύπου”.
Το προφίλ του ηγέτη
– Έχει τύχει ποτέ να μιλήσετε με κάποιον και παράλληλα για κάποιο λόγο να είστε προσεκτικοί σε αυτό που λέτε μήπως και ξεπεράσετε κάποιο όριο; Αυτό είναι και το πρώτο χαρακτηριστικό που κατάφερα να αποκωδικοποιήσω. Αυτός ο τύπος βάζει όρια στην αλληλεπίδραση μαζί του και μάλιστα τις περισσότερες φορές χωρίς καν να το ζητήσει. Οι γύρω του απλά ξέρουν.
– Οι αντιδράσεις του σε ένα εξωτερικό ερέθισμα είναι ενστικτώδεις (άμεσες) και αποπνέουν την αίσθηση ότι γνωρίζει απόλυτα τι κάνει.
– Δεν θα τον δεις ποτέ να τα χάνει ακόμα και σε μια δύσκολή κατάσταση δίνει την αίσθηση ότι έχει τον πλήρη έλεγχο. Αυτό αρκετές φορές μεταφράζεται από τους γύρω του και ως αφοβία.
– Είναι κοινωνικός, αλλά μετρημένος.
– Είναι ο άνθρωπος του τώρα, δίνει την αίσθηση ότι αυτό που έχει σημασία για εκείνον είναι όλα όσα συμβαίνουν γύρω του αυτή την στιγμή. Πολύ δύσκολα θα του ξεφύγει κάποιο ερέθισμα από το περιβάλλον, αλλά παράλληλα η συγκέντρωσή του είναι υψηλή και δεν αποσπάται εύκολα από αυτό που κάνει.
– Κουβαλάει το σύνδρομο του αετού. Ο αετός πριν ακουμπήσει το έδαφος κουνάει με δύναμη τα φτερά του μέχρι να δημιουργήσει στο χώμα ένα κύκλο. Τότε κάθεται στο κέντρο του κύκλου. Πριν από χρόνια μαγεύτηκα από την διήγηση ενός δασκάλου μου που ονόμασε αυτήν την τακτική του “βασιλικού” πουλιού, ως «το σύνδρομο του αετού». Αυτό, μου είχε πει τότε, ο αετός το κάνει για να δώσει δύο μηνύματα. Πρώτον κανείς δεν παραβιάζει τον κύκλο και δεύτερον… “ήρθα”. Αυτός ο τύπος ανθρώπου ξέρει να κάνει αισθητή την παρουσία του.
Είναι ο φόβος;
Τι ήταν αυτό λοιπόν που έκανε την εκπαίδευση τόσο εύκολη όταν συνεργαζόμουν με έναν άνθρωπο με αυτά τα χαρακτηριστικά; Ήταν ο φόβος, όπως πολλοί ισχυρίζονται, εμπλέκοντας το κομμάτι του αρχηγού της αγέλης με βίαιες εκπαιδευτικές τεχνικές;
Όχι κανένας από όσους πέρασαν από την ματιά μου δεν συνδεόταν με χαρακτηριστικά βιαιότητας. Αντιθέτως οι αντιδράσεις τους ήταν πάντα μετρημένες και ποτέ δεν έχαναν τον έλεγχο. Τι μπορεί να έλκει λοιπόν τον σκύλο σε αυτόν τον τύπο ανθρώπου και να του «παραδίδει τον έλεγχο». Το ερώτημα αυτό απαντήθηκε πρώτα μέσα μου και μετά εξέτασα την ισχύ του γύρω μου.
Τι προκαλεί σαν αίσθηση κάποιος ο οποίος διατηρεί πάντα τον έλεγχο και ξέρει να βάζει όρια στους γύρω του;
Η Ασφάλεια!
Ο άξονας της ζωής για όλα τα πλάσματα του πλανήτη είναι η δράση για επιβίωση. Σε αυτή την δράση αρκετά ζώα, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου, ενέταξαν την δημιουργία ομάδων προκειμένου η δύναμη του ενός να γίνει πολλαπλάσια έναντι οποιουδήποτε εξωτερικού κινδύνου. Έτσι, ως αποτέλεσμα υπάρχει η έμφυτη τάση προσεταιρισμού εκείνου που εμπνέει αυτή την αίσθηση ασφάλειας. Στο πλάι ενός τέτοιου ανθρώπου δεν δημιουργείται ποτέ το υπόβαθρο για να αναπτυχθεί η όποια επιθετικότητα, διότι απλά όταν αισθάνεσαι ασφαλής δεν υπάρχει έδαφος για άμυνα ή επίθεση. Ο μαγνήτης λοιπόν δεν ήταν ο φόβος αλλά η ασφάλεια…η ασφάλεια που παρέχει εκείνος που γνωρίζει τι κάνει, που άφοβα στέκεται απέναντι στις όποιες προκλήσεις και που διατηρεί την επαφή του με το “τώρα” χωρίς να χάνεται στους λαβύρινθους των υποθέσεων.
Πριν από αιώνες αυτόν τον άνθρωπο ακολούθησε ο σκύλος… Έναν άνθρωπο δυνατό που του εγγυήθηκε ότι μαζί του θα ήταν ασφαλής… Αυτός είναι ο αρχηγός της αγέλης…
Την ακόλουθη αναφορά μπορείτε να την θεωρήσετε ως πρόλογο για τα άρθρα που θα ακολουθήσουν…
Εκπαιδεύοντας την Ομάδα και όχι μόνο τον σκύλο!
Η ουσία της εκπαίδευσης σκύλων δεν μπορεί παρά να έχει εφαρμογή μόνο όταν λαμβάνεται υπόψιν το πλαίσιο της ομάδας στην οποία ο σκύλος συμμετέχει. Κάθε ομάδα βασίζεται στην δυναμική που αναπτύσσουν τα μέλη της, καθώς και στους ρόλους που έχουν. Εάν διαφοροποιηθεί η δυναμική ενός μέλους τότε, αυτόματα, θα διαφοροποιηθεί η συμπεριφορά όλων των μελών σε μια προσπάθεια να δημιουργηθεί ισορροπία κάτω από τα νέα δεδομένα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απλές ή και πολυσύνθετες αλλαγές. Συγκρούσεις, νέοι ηγέτες, αποχώρηση μελών ή αντίθετα πιο εύρυθμη λειτουργία. Τα ίδια δεδομένα ισχύουν και για μια ομάδα που αποτελείται από ανθρώπους και σκύλους. Έτσι ο εκπαιδευτής πέρα από τον τομέα της εκμάθησης των όποιων συμπεριφορών, καλείται να διαμορφώσει παράλληλα δυναμικές μέσα στην ομάδα σκύλου και ανθρώπου με κατεύθυνση την ισορροπία και την σταθερότητα…που πάντα στηρίζονται στον άξονα ασφάλεια. Με λίγα λόγια μην απατάστε, η εκπαίδευση του σκύλου δεν είναι μόνο η εκμάθηση εντολών ή οι κανόνες «καλής» συμπεριφοράς. Όλα αυτά είναι ανούσια και χωρίς διάρκεια σε βάθος χρόνου εάν ο εκπαιδευτής δεν καταφέρει να «δημιουργήσει» αυτόν που ο σκύλος εμπιστεύεται ως καθοδηγητή.
Χρήστος Κούτσης
Εκπαιδευτής Σκύλων
