Ας δούμε λοιπόν ποια λάθη πρέπει να αποφύγουμε στην προσπάθειά μας να βασίσουμε την εκπαίδευση του σκύλου μας στο να αναπτύξουμε έναν αληθινό δεσμό μαζί του.
1. Ώρα για μάθημα και στολή καθηγητή
Οι περισσότεροι όταν προσπαθούν να διδάξουν τον σκύλο τους επιλέγουν να μιμηθούν κινήσεις και τρόπους έκφρασης (που έχουν διαβάσει στο διαδίκτυο όπως μίλα στο σκύλο σου δυνατά ή ακολούθησε μια σειρά πολύπλοκων κινήσεων). Επίσης, από αρκετούς η ώρα του μαθήματος προτείνεται να είναι ένα μικρό και συγκεκριμένο διάστημα χρόνου.
Η αλήθεια είναι ότι ο σκύλος σου αργά η γρήγορα, όποια μεθοδολογία και να ακολουθείς σε ένα μάθημα, θα αρχίσει να διαχωρίζει την πραγματική σου συμπεριφορά (στην καθημερινότητα) από την συμπεριφορά σου όταν τον διδάσκεις. Στην καλύτερη λοιπόν των περιπτώσεων θα έχεις έναν σκύλο που πιθανότατα θα κάνει τα πάντα μαζί σου, όταν θα έχεις την δυνατότητα να παίξεις το ρόλο του εκπαιδευτή, ενώ κάθε φορά που θα προσπαθείς να επιτύχεις την ίδια επικοινωνία χωρίς το εκπαιδευτικό ταπεραμέντο ο σκύλος σου πιθανότατα θα σε αγνοεί.
Κλασικό παράδειγμα αποτελούν όσοι κατά την εκπαίδευση του σκύλου τους σε “σπιτικές” ασκήσεις μιλούν σαν να απευθύνονται σε τάγμα πεζικού…ενώ όταν βρίσκονται έξω η φωνή τους “ημερεύει” διότι δικαίως φοβούνται την αυτονόητη αντίδραση των γύρω τους. Το ίδιο ακριβώς ισχύει σε όσους επιλέγουν την ακριβώς αντίθετη διαδρομή. Δηλαδή το να μιλούν στο σκύλο τους πάντα παιχνιδιάρικα κατά την εκπαίδευση ενώ σε πραγματικές συνθήκες δεν μπορούν να κάνουν το ίδιο.
Εάν βάλεις επίσης και το “επιτέλους πήγε…6 ώρα για μάθημα”, τότε ακόμα χειρότερα αφού θα μάθει να παίζει και αυτός το ρόλο του καλού μαθητή περιμένοντας να χτυπήσει το κουδούνι για να σχολάσει. Είναι σημαντικό λοιπόν να καταλάβεις ότι η εκπαίδευση είναι 24 ώρες το 24 ωρο και πρέπει να βασίζεται τόσο στις πραγματικές σου αντιδράσεις όσο και σε πραγματικά ζητούμενα που έχεις από τον σκύλο σου σε όλη την διάρκεια της ημέρας. Φυσικά και θα χρειαστούν συγκεκριμένα χρονικά sessions κάποια στιγμή αλλά ο κύριος όγκος της εκπαίδευσης πρέπει να είναι “τυχαίος” μέσα στην καθημερινότητα σου.
2. Εκπαίδευση με αντιπερισπασμούς ή ταύτιση με συγκεκριμένους χώρους
Είναι άσκοπο να πραγματοποιήσεις μια άσκησή σε έναν χώρο με εξωτερικά ερεθίσματα όταν δεν έχεις καταφέρει να κερδίσεις την απόλυτη προσοχή του σκύλου σου μέσα στον χώρο που συμβιώνετε. Σε αυτό “βοηθάει” να εκμεταλλευτείς τον χρόνο απαγόρευσης εξόδου από το σπίτι, από τους κτηνιάτρους, μέχρι την ολοκλήρωση των εμβολίων του.
Μετά φυσικά είναι σημαντικό να μην ταυτίσεις την εκπαίδευση του με συγκεκριμένους χώρους. Όταν κατακτάς το επιθυμητό αποτέλεσμά τότε μπορείς να το τεστάρεις σε όσο περισσότερα και διαφορετικά μέρη μπορείς, ανεβάζοντας σταδιακά τον δείκτη δυσκολίας στα εξωτερικά ερεθίσματα. Μάθε να ξεκινάς όμως πάντα από το ασφαλές και ελεγχόμενο περιβάλλον.
3. Ο σκύλος μου το έμαθε
Η βιασύνη με την οποία όλοι μας θέλουμε να μάθουμε κάτι στο σκύλο μας οδηγεί να μην καταλαβαίνουμε ότι η εκπαίδευση είναι μια συνεχής διαδικασία και όχι κάτι με αρχή μέση και τέλος. Έχω γνωρίσει ανθρώπους με “τέλεια” κουτάβια στους 8 μήνες τις ζωής τους, τα οποίοι σαν ενήλικες εκδήλωσαν συμπεριφορές αντίθετες με την γαλουχία τους επειδή οι κηδεμόνες του πίστεψαν ότι η “δουλειά” είχε τελειώσει.
4. Τον σκύλο μου τον ξέρω
Συνήθως αυτή η φράση ακολουθείται από την σαστισμένη σου έκφραση και την φράση “πρώτη φορά το έκανε”. Αυτό συνέβη γιατί απλά νόμιζες ότι τον ξέρεις. Κάθε πρωί που ξυπνάς λοιπόν ότι και να έχεις καταφέρει μαζί του μάθε να ξαναγνωρίζεις τον σκύλο σου από την αρχή και μην θεωρείς τίποτα δεδομένο στην εκπαίδευση ή την συμπεριφορά του…διότι δεν είναι υπολογιστής. Καθημερινά βιολογικές αλλαγές συμβαίνουν στο σώμα του ενώ νέα περιστατικά προστίθενται στην εμπειρία του. Μάθε λοιπόν ότι πρέπει πάντα να είσαι έτοιμος να δεις κάτι που σηματοδοτεί την αλλαγή μιας συμπεριφοράς ώστε να αντιδράσεις έγκαιρα και άμεσα.
5. Ο Μιμητισμός
Ο σκύλος σου είναι καθρέφτης της δικής σου ψυχολογίας. Φυσικά ζητάς από το σκύλο σου να είναι ισορροπημένος, συνεργάσιμος και όταν χρειάζεται κοινωνικός. Εάν εσύ είσαι όμως ακριβώς το αντίθετο από όσα ζητάς τότε θα είναι αδύνατον να φτάσεις στο ποθητό αποτέλεσμα. Φρόντισε λοιπόν να ανακαλύψεις τις αρετές που ζητάς από τον σκύλο σου να αναπτύξει.
6. Επιδεικνύοντας το σκύλο μου
Κάθε οδηγία που θα προσπαθήσω να σε καθοδηγήσω να διδάξεις το σκύλο σου έχει ένα όφελος …αληθινό. Το να κάτσει ήρεμος για να μιλήσεις με κάποιον στο δρόμο, το να πάει στη θέση του όταν έχεις καλεσμένους ή ότι άλλο. Όταν όμως την εκπαίδευση την μετατρέπεις σε σημείο επίδειξης της επιτυχίας σου, ο σκύλος σου αργά ή γρήγορα θα καταλάβει αυτή την διαδικασία μετρώντας την μη σοβαρότητα των αντιδράσεων των θεατών σας. Δικαίως λοιπόν μετά από κάποιο χρονικό διάστημα θα αρχίσει να σε “εκθέτει”. Η εκπαίδευση του σκύλου σου δεν είναι αντικείμενο επίδειξης αλλά αναγκαιότητα για την αρμονική σας συμβίωση.
8. Θα κοινωνικοποιήσω απόλυτα τον σκύλο μου με όλους τους σκύλους.
Δεν υπάρχει σκύλος απόλυτα κοινωνικοποιημένος. Θα πρέπει να καταλάβεις ότι πάντα θα υπάρχει ένας σκύλος στον οποίο ο σκύλος σου μπορεί να μην έχει μια φιλική αντίδραση. Τα λάθη που γίνονται πολλές φορές με αντικείμενο την κοινωνικοποίηση του σκύλου είναι τραγικά. Δεν είναι λίγοι οι σκύλοι που κατέληξαν να μετατραπούν σε επιθετικοί ή φοβικοί χωρίς καμία προδιάθεση μόνο και μόνο επειδή οι κηδεμόνες τους αντιλήφθηκαν λανθασμένα την λέξη κοινωνικοποίηση.
Υπάρχουν αρκετά πάρκα στην Αθήνα που με την επιμέλεια εκπαιδευτή μπορείς να αφήσεις το κουτάβι σου να κοινωνικοποιείται και εσύ να πιεις τον καφέ σου με την ησυχία σου. Εάν θέλεις κάτι πιο ελεύθερο υπάρχουν πλέον περιφραγμένοι δημοτικοί χώροι για αυτό το σκοπό που σε προτρέπω όμως αρχικά να επισκεφτείς χωρίς το σκύλο σου, ώστε να ελέγξεις ότι πληρούνται από όλους οι όροι ασφαλείας. Για το τι είναι κοινωνικοποίηση θα μιλήσουμε εκτεταμένα σε επόμενο άρθρο. Για την ώρα όμως θα ήθελα να τηρήσεις έναν κανόνα για το κουτάβι σου. Τα κουτάβια παίζουν με κουτάβια.
9. Το συνεχές κυνήγι της ευχαρίστησης.
Η ευχαρίστηση είναι ένα ισχυρό εργαλείο στην εκπαίδευση του σκύλου σου. Φτάνει να καταλάβεις πότε μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ και να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα από όσα επιδιώκεις. Ο εθισμός στην αναζήτηση της ευχαρίστησης είναι ένα πηγάδι χωρίς πάτο, ποτέ και τίποτα δεν είναι αρκετό. Στην προσπάθεια σου λοιπόν να έχεις έναν σκύλο ευτυχισμένο μην πιστέψεις ούτε στιγμή ότι ο μόνος δρόμος είναι αυτός της συνεχούς ικανοποίησης κάθε απαίτησης.
Η ευτυχία είναι μια κατάσταση πληρότητας αντίθετα η ευχαρίστηση είναι μια κατάσταση διαρκούς ανεπάρκειας. Επίσης, εάν διδάξεις τον σκύλο σου να επιζητεί την αίσθηση ευχαρίστησης σε δραστηριότητες στις οποίες εσύ δεν μετέχεις, τότε εσύ τον διδάσκεις αργά ή γρήγορα να επιλέγει ανάμεσα σε σένα και κάτι άλλο. Αυτό είναι αρκετά πολύπλοκο και γιαυτό θα αφήσω να εξηγηθεί μόνο μέσα από την πρακτική της εκπαίδευσης.
10. Ο παρατηρητής είναι ουδέτερος
Η συμπεριφορά του σκύλου σου συμπεριλαμβάνει πάντα ως ερέθισμα και την δική σου συμπεριφορά και παρουσία. Πρέπει λοιπόν να γνωρίζεις ότι ακόμα και όταν εσύ απλά νομίζεις ότι παρατηρείς μια συμπεριφορά είσαι στοιχείο διαμόρφωσης της…και αρκετές φορές το σημαντικότερο. Ως παράδειγμα ας θεωρήσουμε έναν σκύλο που γαβγίζει όταν βλέπει κάποιον άλλο σκύλο στο δρόμο.
Δεν είναι λίγες οι φορές που μια τέτοια συμπεριφορά καθοδηγήθηκε εν αγνοία του κηδεμόνα από την δική του ανασφάλεια που χωρίς να το καταλάβει τον ώθησε να τεντώσει το λουρί ακριβώς την ώρα της εμφάνισης του άλλου σκύλου. Ένα άλλο παράδειγμα είναι το “αγνόησε το σκύλο σου όταν γαβγίζει για να σταματήσει”.
Εσύ μπορεί να νομίζεις ότι ακολουθείς την οδηγία επειδή δεν αντιδράς ενεργητικά και απλά παρακολουθείς τις αντιδράσεις του. Ο σκύλος σου όμως έχει αρκετή ενσυναίσθηση για να εντοπίσει την νευρικότητα σου. Η διαφοροποίηση της συμπεριφοράς σου στο τον φόβο μην δεχθείς μια παρατήρηση από κάποιον γείτονα ή ακόμα και ο εκνευρισμός που ατυχώς προσπαθείς να κρύψεις αντέχοντας λίγα ακόμα λεπτά, οδηγεί το σκύλο σου στο ακριβώς αντίθετο συμπέρασμα από αυτό που θέλεις.
Επίσης, πρόσεξε διότι μια τέτοια συμπεριφορά από την μεριά σου δεν απέχει πολύ από το να χαρακτηριστεί φόβος από τον σκύλο σου. Εσύ μπορεί να φοβάσαι την καταγγελία ενός γείτονα επειδή όμως ο σκύλος δεν ασχολείται με φροϋδικές προσεγγίσεις, του αρκεί ότι αυτό που βλέπει είναι νευρικότητα και φόβος. Μάθε λοιπόν να αξιολογείς πάντα την παρουσία σου ως στοιχείο διαμόρφωσης μιας συμπεριφοράς.
Χρήστος Κούτσης
Εκπαιδευτής Σκύλων
