Ένα υπερφιλόδοξο περιβαλλοντικό πρόγραμμα αξιοποίησης των άγονων εκτάσεων της ερήμου προκειμένου να παραχθούν τρόφιμα, ενέργεια και βιομάζα, σχεδιάζεται αυτή τη στιγμή από ένα σύνολο φορέων και οργανισμών. Πρόκειται για το Sahara Forest Project, το οποίο θα παρουσιαστεί μάλιστα στη Διάσκεψη της Κοπεγχάγης το Δεκέμβριο, η επιτυχής ανάπτυξη του οποίου θα μεταβάλλει τις αναξιοποίητες και άνυδρες εκτάσεις της Σαχάρα σε… υδάτινο παράδεισο παραγωγής ενέργειας, τροφίμων και βιοκαυσίμων!

Η έμπνευση για τη σύλληψη αυτού του σχεδίου δεν είναι άλλη από τα σύγχρονα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε: Πώς θα καλύψουμε τις ολοένα αυξανόμενες διατροφικές και ενεργειακές ανάγκες, σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από τα μειούμενα υδατικά αποθέματα, την υποβάθμιση των καλλιεργειών και τις απειλές από την κλιματική αλλαγή;
Το Sahara Forest Project υπόσχεται να δώσει τη λύση

Το Πρόγραμμα, πίσω από το οποίο βρίσκονται κορυφαίοι διεθνείς οργανισμοί, όπως η Exploration Architecture, η Seawater Greenhouse, το Max Fordham Consulting Engineers και το ίδρυμα Bellona, αποτελεί ένα όραμα για το πώς μπορούν να συνδυαστούν κάποιες τεχνολογίες αιχμής, όπως τα θερμοκήπια θαλασσινού νερού, η ηλιακή ενέργεια και η καλλιέργεια νέων καρπών, ώστε να αναγεννηθούν οι ξηρές ερημικές περιοχές και να δημιουργηθεί φρέσκο νερό, ηλεκτρισμός και βιοκαλλιέργειες. Η επαναφορά της ερήμου σε «δασική» έκταση και αξιοποίηση αυτής για την καλλιέργεια τροφίμων (άρα και βιοκαυσίμων) δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο για τις κλιματικές συνθήκες της περιοχής, αφού πριν από μερικές χιλιάδες χρόνια η έρημος δεν είχε τη μορφή που έχει σήμερα: η έλλειψη νερού και μόνο αυτή έχει μετατρέψει τις… προϊστορικές αχανείς εκτάσεις βλάστησης σε αυτό το ξηρό και άγονο τοπίο.
Τι απαιτείται για αυτό; Σύμφωνα με τους ιθύνοντες του σχεδίου, μόνο ότι βρίσκεται ήδη στη φύση και μάλιστα σε αφθονία: θρεπτικά συστατικά, το φως του ηλίου και το νερό της θάλασσας. Οι τεχνολογίες, όπως τα θερμοκήπια θαλασσινού νερού που επιτρέπουν την παραγωγή του φρέσκου, κατάλληλου για πότισμα νερού, τα φωτοβολταϊκά πάνελ και άλλες σχετικές εφαρμογές εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας, αλλά και οι μέθοδοι νέων και πολλά υποσχόμενων καλλιεργειών όπως αυτή της άλγης, υπάρχουν ήδη.

Το «κλειδί» του εγχειρήματος είναι ο πρωτότυπος συνδυασμός των τεχνολογιών αυτών. Το ηλεκτρικό ρεύμα θα δίνεται από τα πάνελ που θα δέχονται το αέναο και ιδιαίτερο έντονο στην περιοχή ηλιακό φως. Με τα θερμοκήπια θαλασσινού νερού (Seawater Greenhouse) καθίσταται εφικτές οι καλλιέργειες χωρίς τη χρησιμοποίηση καθαρού νερού, μιας και μέσω αυτών το θαλασσινό νερό υπόκειται σε θερμικές μετατροπές και γίνεται κατάλληλο για πότισμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι 10.000 εκτάρια αυτών των θερμοκηπίων μπορούν να διαμορφώσουν 1 εκατομμύριο τόνους νερού την ημέρα. Για τη λειτουργία τους απαιτείται μικρή ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς οι θερμοδυναμικές διαδικασίες της ψύξης και της αφαλάτωσης πραγματοποιούνται από την ενέργεια του ηλίου και του ανέμου και επιπλέον οι δροσερές και υγρές συνθήκες στο θερμοκήπιο επιτρέπουν στους καρπούς να αναπτυχθούν με ελάχιστο νερό. Το… τροπικό αυτό τοπίο που θα διαμορφωθεί, θα επιτρέψει την παραγωγή της άλγης, που δημιουργείται στα υγρά περιβάλλοντα και που θεωρείται ιδανική για την παραγωγή της βιομάζας.

Αυτή τη στιγμή οι φορείς διεξάγουν μελέτες που θα προσδιορίζουν τις κατάλληλες τοποθεσίες για την κατασκευή των εγκαταστάσεων, καθώς και τους μηχανικούς υπολογισμούς που απαιτούνται για τον συνδυασμό των τεχνολογιών. Τα αποτελέσματα θα παρουσιαστούν το Δεκέμβριο στη Διάσκεψη της Κοπεγχάγης. Στις αρχές του 2010 τα υπάρχοντα σχέδια θα υλοποιηθούν σε εφαρμόσιμες μελέτες και μοντέλα, με πρώτο τη δημιουργία του Οικολογικού Κέντρου Επίδειξης, που θα αποτελέσει τη βάση έρευνας και ανάπτυξης του σχεδίου. Στη συνέχεια θα ακολουθήσει η εξεύρεση των επιστημονικών και επιχειρηματικών συνεργατών, η συμβολή των οποίων είναι καθοριστική για την επιτυχή έκβαση του εγχειρήματος.

Η σημασία του Προγράμματος
Παραγωγή Νερού

Οι επιστημονικές προβλέψεις για τον νούμερο ένα φυσικό πόρο, έχουν κρούσει προ πολλού τον κώδωνα του κινδύνου: Μέχρι το 2025, περίπου 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα ζουν σε περιοχές με ανεπάρκεια νερού. Η πρόκληση που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε είναι η αειφόρος παραγωγή τόσου φρέσκου νερού, ώστε να εξασφαλίζεται εκτός από την κάλυψη των βασικών αναγκών του ανθρώπου, η καλλιέργεια των τροφίμων. Για το σκοπό αυτό άλλωστε αξιοποιούνται αυτή τη στιγμή το 70% των υδάτινων αποθεμάτων, ενώ η ανάπτυξη των βιοκαλλιεργειών αναμένεται να αυξήσει περαιτέρω αυτό το ποσοστό. Σύμφωνα με μελέτες του ΟΗΕ άλλωστε, μέχρι το 2050 θα χρειαστεί να διπλασιάσουμε τη χρήση του νερού που προορίζεται για καλλιέργειες. Οι οργανώσεις που έχουν αναλάβει την εφαρμογή του σχεδίου πιστεύουν ωστόσο ότι το πρόβλημα επιδέχεται λύσης: «Το νερό στη γη δεν είναι σε ανεπάρκεια: απλά βρίσκεται σε λάθος σημεία ή είναι αλατισμένο», δηλώνουν φιλόδοξα οι εκπρόσωποί τους.

Τρόφιμα

Σήμερα 800 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν υπό το φάσμα της πείνας. Για να ικανοποιήσουμε την ολοένα αυξανόμενη ζήτηση για τα επόμενα 30 χρόνια, θα πρέπει τουλάχιστον να διπλασιάσουμε την παραγωγή τροφίμων, αλλά το υπάρχον σύστημα παραγωγής μας δύσκολα μπορεί καλύψει αυτές τις ανάγκες. Εκτός αν βρούμε άλλο σύστημα…

Ενέργεια

Μέχρι το 2030, οι ανάγκες μας σε ενέργεια θα αυξηθούν κατά τουλάχιστον 50%. Σύμφωνα με το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ, «ο ρυθμός της αύξησης της παραγωγής που απαιτείται δεν έχει προηγούμενο. Δεν απαιτείται απλά η εφαρμογή μέτρων και η ανάπτυξη καινοτομιών προς αυτόν το σκοπό, αλλά μάλλον μια πραγματική ενεργειακή επανάσταση». Η ευρείας κλίμακας παραγωγή βιομάζας, αλλά και η εκμετάλλευση του ηλιακού φωτός της ερήμου, μπορούν να συνεισφέρουν καθοριστικά στο μελλοντικό ενεργειακό μας ισοζύγιο, δεδομένων των προσπαθειών για αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων που ευθύνονται για την κλιματική αλλαγή.