Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Η παρουσία πλουτωνίου στα ιζήματα λίμνης του Καναδά σηματοδοτεί την αυγή της νέας εποχής στην οποία η ανθρωπότητα κυριαρχεί στον πλανήτη.
Η τοποθεσία που θα αντιπροσωπεύει την αρχή της της εποχής της Ανθρωποκαίνου στη Γη έχει επιλεγεί από τους αρμόδιους επιστήμονες. Θα σηματοδοτήσει το τέλος 11.700 χρόνων ενός σταθερού παγκόσμιου περιβάλλοντος στο οποίο αναπτύχθηκε ολόκληρος ο ανθρώπινος πολιτισμός και την αρχή μιας νέας εποχής, όπου κυριαρχούν οι ανθρώπινες δραστηριότητες.
Η τοποθεσία είναι μια λίμνη – καταβόθρα στον Καναδά. Φιλοξενεί ετήσια ιζήματα που δείχνουν καθαρές αυξητικές αιχμές λόγω της κολοσσιαίας επίδρασης της ανθρωπότητας στον πλανήτη από το 1950 και μετά, από το πλουτώνιο – παράγωγο των δοκιμών βόμβας υδρογόνου – μέχρι τα σωματίδια από την καύση ορυκτών καυσίμων που έχουν περιλούσει τον πλανήτη. Εάν η τοποθεσία εγκριθεί από τους επιστήμονες που επιβλέπουν το γεωλογικό χρονοδιάγραμμα, η επίσημη ανακήρυξη της Ανθρωποκαίνου ως νέας γεωλογικής εποχής θα γίνει τον Αύγουστο του 2024.
Οι ειδικοί δήλωσαν ότι η απόφαση έχει κοινωνική, πολιτική και μεγάλη επιστημονική αξία, καθώς θα μαρτυρούσε την «κλίμακα και τη σοβαρότητα των διαδικασιών μετασχηματισμού του πλανητη που εξαπέλυσε η βιομηχανοποιημένη ανθρωπότητα». Η κλιματική κρίση είναι ο πιο σημαντικός αντίκτυπος της Ανθρωποκαίνου, αλλά οι τεράστιες απώλειες άγριας ζωής, η χωροκατακτητική εξάπλωση ειδών και η εκτεταμένη ρύπανση του πλανήτη με πλαστικά και νιτρικά άλατα είναι επίσης βασικά χαρακτηριστικά.
Η Ομάδα Εργασιας Ανθρωποκαίνου (AWG) που συστάθηκε το 2009 και το 2016, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι αλλαγές που προκλήθηκαν από τον άνθρωπο στη Γη ήταν τόσο μεγάλες που δικαιολογούσαν τον ορισμό μιας νέας γεωλογικής μονάδας χρόνου. Στη συνέχεια, η AWG αξιολόγησε λεπτομερώς μια δωδεκάδα τοποθεσίες σε όλο τον κόσμο ως υποψήφιες για αυτό που οι γεωλόγοι αποκαλούν «χρυσή ακίδα», δηλαδή το μέρος όπου οι απότομες και παγκόσμιες αλλαγές που σηματοδοτούν την έναρξη της νέας εποχής καταγράφονται καλύτερα στα γεωλογικά στρώματα.
Οι υποψήφιες τοποθεσίες περιελάμβαναν τροπικά κοράλλια στις ΗΠΑ και την Αυστραλία, μια ορεινή τύρφη στην Πολωνία, το στρώμα πάγου της Ανταρκτικής και ακόμη και τα ανθρώπινα υπολείμματα που συσσωρεύτηκαν κάτω από την πόλη της Βιέννης. Ωστόσο, μετά από αρκετούς γύρους ψηφοφορίας από την AWG, επιλέχθηκε η λίμνη Crawford, κοντά στο Τορόντο.
«Υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία παγκοσμίως για μια τεράστια μετατόπιση, ένα σημείο καμπής, στο σύστημα της Γης», δήλωσε η καθηγήτρια Francine McCarthy, γεωλόγος του Πανεπιστημίου Brock του Καναδά και μέλος της AWG. «Η λίμνη Crawford είναι τόσο ιδιαίτερη γιατί μας επιτρέπει να βλέπουμε σε ετήσια ανάλυση τις αλλαγές στην ιστορία της Γης».
Η λίμνη, που σχηματίζεται σε μια ασβεστολιθική καταβόθρα, έχει βάθος 24 μέτρα αλλά μόνο 2,4 εκτάρια σε έκταση. Το υψηλό σχήμα της σημαίνει ότι τα νερά του βυθού και αυτα της επιφάνειας δεν αναμειγνύονται, κάτι που θα μπέρδευε τις καταγραφές των ιζημάτων. «Ο πυθμένας της λίμνης είναι εντελώς απομονωμένος από τον υπόλοιπο πλανήτη, εκτός από αυτό που βυθίζεται απαλά στον πυθμένα και συσσωρεύεται σαν ίζημα», είπε η McCarthy.
Η AWG επέλεξε τα ισότοπα πλουτωνίου από τις δοκιμές βομβών υδρογόνου ως τον βασικό δείκτη για την Ανθρωπόκαινο, καθώς διαδόθηκαν παγκοσμίως από το 1952, αλλά μειώθηκαν γρήγορα μετά τη Συνθήκη Απαγόρευσης των Πυρηνικών Δοκιμών στα μέσα της δεκαετίας του 1960 – δημιουργώντας μια ακίδα στα ιζήματα. «Η παρουσία του πλουτωνίου μας δίνει έναν έντονο δείκτη του πότε η ανθρωπότητα έγινε τόσο κυρίαρχη δύναμη που θα μπορούσε να αφήσει ένα μοναδικό παγκόσμιο «δαχτυλικό αποτύπωμα» στον πλανήτη μας», δήλωσε ο καθηγητής Andrew Cundy, περιβαλλοντικός ραδιοχημικός του Πανεπιστημίου του Southampton και μέλος της AWG.
Υπάρχουν άλλοι σημαντικοί δείκτες στα ιζήματα της λίμνης, συμπεριλαμβανομένων των σφαιρικών σωματιδίων άνθρακα που παράγονται από την καύση ορυκτών καυσίμων σε σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και νιτρικών από τη μαζική χρήση χημικών λιπασμάτων. «Έχουμε μια δραματική αύξηση της συγκέντρωσης στον πυρήνα μας, στο ίδιο ακριβώς βάθος που βλέπουμε την ταχεία άνοδο του πλουτωνίου», είπε η McCarthy.
Την δεκαετία του 1950 ξεκίνησε η «μεγάλη επιτάχυνση», η άνευ προηγουμένου αύξηση της βιομηχανικής και οικονομικής δραστηριότητας καθως και των μεταφορών, που σημειώθηκε μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. «Είναι η μεγάλη επιτάχυνση που αποφασίσαμε να χρησιμοποιήσουμε ως σημαντικό σημείο καμπής στην ιστορία της Γης – όπως και η αύξηση των καταλοίπων του πλουτωνίου 239 συγκεκριμένα, που επιλέξαμε ως δείκτη», πρόσθεσε η McCarthy.
Ο καθηγητής Jürgen Renn, διευθυντής του Ινστιτούτου Max Planck για την Ιστορία της Επιστήμης, στο Βερολίνο, δήλωσε: «Η έννοια της Ανθρωποκαίνου έχει πλέον εδραιωθεί σε έναν πολύ ακριβή στρωματογραφικό ορισμό, (δίνοντας) ένα σημείο αναφοράς για επιστημονικές συζητήσεις». Πρόσθεσε λέγοντας: «Δημιουργεί επίσης μια γέφυρα μεταξύ των φυσικών και των ανθρωπιστικών επιστημών, επειδή αφορά τους ανθρώπους. Κοιτάμε κάτι που διαμορφώνει τη μοίρα μας ως ανθρωπότητας, επομένως είναι πολύ σημαντικό να έχουμε ένα κοινό σημείο αναφοράς».
Η επίσημη επικύρωση της τοποθεσίας της λίμνης Crawford και της εποχής του Ανθρωποκαίνου απαιτεί την ψήφιση από τρεις ακόμη γεωλογικές αρχές, της υποεπιτροπής για την Τεταρτογενή Στρωματογραφία, της Διεθνούς Επιτροπής Στρωματογραφίας και τέλος, της Διεθνούς Ένωσης Γεωλογικών Επιστημών.
Η απόφαση μπορεί να είναι δύσκολη για τους γεωλόγους, οι οποίοι έχουν συνηθίσει να ασχολούνται με χρονικές περιόδους που εκτείνονται σε εκατομμύρια χρόνια και να χρησιμοποιούν πετρώματα με απολιθώματα ως δείκτες. Η AWG θα παρουσιάσει έναν φάκελο αποδεικτικών στοιχείων ελπίζοντας να πείσει τα ψηφοφόρα σώματα ότι η Ανθρωπόκαινος αντιπροσωπεύει μια πλανητική αλλαγή που απαιτεί τον ορισμό μιας νέας γεωλογικής χρονικής περιόδου.
Ο Δρ Alexander Farnsworth, του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ, ισχυρίζεται ότι το πλουτώνιο είναι ένα ραδιενεργό στοιχείο και διασπάται με την πάροδο του χρόνου, επομένως μπορεί να μην παραμείνει σε γεωλογικά χρονικά διαστήματα εκατομμυρίων ετών. Αμφισβήτησε επίσης αν χρειάζεται μια εποχή Ανθρωποκαίνου, λέγοντας: «Δεν είμαστε παρά ένας μικρός κυματισμός στον ποταμό της γονιδιακής ροής μέσα στο χρόνο».
Ομως ο καθηγητής Colin Waters, του Πανεπιστημίου του Leicester, πρόεδρος της AWG, δήλωσε: «Η Ανθρωποκαινική εποχή που ξεκινά τη δεκαετία του 1950 αντιπροσωπεύει μια πολύ γρήγορη αλλαγή που έχουμε προκαλέσει στον πλανήτη. Υπάρχει ελπίδα από αυτή την άποψη. Οι συνδυασμένες επιπτώσεις των δραστηριοτήτων της ανθρωπότητας μπορούν να αλλάξουν γρήγορα προς το καλό ή το κακό. Δεν είναι αναπόφευκτο το να πρέπει να διολισθήσουμε στη συνεχιζόμενη περιβαλλοντική φτώχεια».
Πηγη: The Guardian
