Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Είναι πλέον «σχεδόν βέβαιο» ότι το 2023 – μια χρονιά με θανατηφόρους καύσωνες, πλημμύρες και πυρκαγιές – θα είναι το θερμότερο που έχει καταγραφεί ποτέ, σύμφωνα με νέα στοιχεία. Η πρόβλεψη ακολουθεί τις «εξαιρετικα» υψηλές θερμοκρασίες του Οκτωβρίου.
Οι μέσες παγκόσμιες ατμοσφαιρικές θερμοκρασίες ήταν 0,4 C υψηλότερες από το προηγούμενο υψηλό του Οκτωβρίου 2019, σύμφωνα με την υπηρεσία κλιματικής αλλαγής της ΕΕ.
Λόγω των εκπομπών άνθρακα και του καιρικού φαινομένου του Ελ Νίνιο, αυτός ήταν ο πέμπτος συνεχόμενος μήνας ρεκόρ ζέστης. Οι ακραίες παγκόσμιες θερμοκρασίες πιθανότατα θα συνεχιστούν μέχρι το 2024, λένε οι ερευνητές. Το ότι η φετινή χρονιά θα είναι η θερμότερη που έχει καταγραφεί ποτέ είναι πλέον σχεδόν αναπόφευκτο: οι δύο τελευταίοι μήνες του 2023 είναι εξαιρετικά απίθανο να αντιστρέψουν την τάση καθως οι υψηλές θερμοκρασίες σε όλο τον κόσμο συνεχίζονται και τον Νοέμβριο.
Τα επίπεδα θερμοκρασίας του Οκτωβρίου προστίθενται στη φετινή λίστα των παγκόσμιων ρεκόρ υψηλής θερμοκρασίας. Ο αριθμός των ημερών που ξεπερνούν το πολιτικά σημαντικό όριο θέρμανσης του 1,5 C έχει ήδη φτάσει σε νέο υψηλό, πολύ πριν από το τέλος του έτους.
Ο Ιούλιος ήταν τόσο ζεστός που μπορεί να ήταν ο πιο ζεστός μήνας των τελευταίων 120.000 ετών, ενώ οι μέσες θερμοκρασίες του Σεπτεμβρίου έσπασαν το προηγούμενο ρεκόρ κατά 0,5 βαθμούς Κελσίου.
Ο Οκτώβριος δεν ήταν τόσο ασυνήθιστα ζεστός όσο ο Σεπτέμβριος, αλλά εξακολουθεί να σπάει «ξεκάθαρα»το ρεκόρ του μήνα, σύμφωνα με την Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus. Ο μήνας ήταν 1,7 βαθμούς Κελσίου θερμότερος από τον προβιομηχανικό μέσο όρο – δηλαδή σε σύγκριση με την περίοδο πριν οι άνθρωποι αρχίσουν να καίνε μεγάλες ποσότητες ορυκτών καυσίμων.
Η ζέστη που βιώθηκε όλο το χρόνο μέχρι στιγμής, σημαίνει ότι το 2023 είναι «σχεδόν βέβαιο» ότι θα γίνει η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ στον κοσμο, ξεπερνώντας το 2016.
Αυτή είναι η άποψη πολλών επιστημονικών φορέων, συμπεριλαμβανομένου του Copernicus και των αμερικανικών ομάδων NOAA και Berkeley Earth. «Δεν βλέπουμε πραγματικά κανένα σημάδι ότι η φετινή σειρά μηνών που σημειώνουν ρεκόρ ζέστης θα εξαφανιστεί σύντομα», δήλωσε ο Zeke Hausfather, επιστήμονας του κλίματος στο Berkeley Earth. «Σε αυτό το σημείο, καθιστά σχεδόν βέβαιο σε όλα τα σύνολα δεδομένων ότι το 2023 θα είναι η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί. Αυτή είναι μια πιθανότητα μεγαλύτερη από 99%», είπε στο BBC News.
Ρεκόρ ανθρώπινου πόνου
Ενώ πολλοί ερευνητές ανησυχούν για τις επιστημονικές επιπτώσεις των θερμοκρασιών ρεκόρ φέτος, άλλοι επισημαίνουν το γεγονός ότι ο ανερχόμενος υδράργυρος έχει συνέπειες στον πραγματικό κόσμο. «Το γεγονός ότι βλέπουμε αυτό το ζεστό έτος ρεκόρ σημαίνει ότι βιώνουμε ρεκόρ ανθρώπινου πόνου», είπε η δρ Friederike Otto από το Imperial College του Λονδίνου, σχολιάζοντας τα ευρήματα.
«Μέσα σε αυτό το έτος, οι ακραίοι καύσωνες και οι ξηρασίες που επιδεινώθηκαν πολύ από αυτές τις ακραίες θερμοκρασίες έχουν προκαλέσει χιλιάδες θανάτους, έκανε ανθρώπους να χάσουν τα προς το ζην, να εκτοπιστούν κλπ. Αυτά είναι τα ρεκόρ που έχουν σημασία», συμπληρώνει.
Η κύρια αιτία της αύξησης της θερμοκρασίας είναι οι συνεχιζόμενες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, κυρίως από την καύση ορυκτών καυσίμων. Φέτος ενισχύεται από την άνοδο του Ελ Νίνιο – ένα φυσικό γεγονός όπου θερμά νερά έρχονται στην επιφάνεια στον ανατολικό Ειρηνικό Ωκεανό και απελευθερώνουν επιπλέον θερμότητα στην ατμόσφαιρα. Οι συνθήκες του Ελ Νίνιο έχουν ενισχυθεί τους τελευταίους μήνες, αλλά δεν έχουν φτάσει ακόμη στο αποκορύφωμά τους.
«Αυτό το Ελ Νίνιο είναι περίεργο. Μέρος της ζέστης που βιώνουμε δεν οφείλεται μόνο στην άνοδό του, αλλά και στην ταχεία έξοδο από τις συνθήκες της Λα Νίνια (καιρικές συνθήκες ψύξης των ωκεανών), που είχε καταστείλει τις θερμοκρασίες τα τελευταία χρόνια», είπε ο Δρ Hausfather. Οι επιστήμονες είναι αβέβαιοι για το αν αυτό το φετινό Ελ Νινιο είναι διαφορετικό από άλλα των τελευταίων δεκαετιών. Ορισμένοι ανησυχούν ότι μπορεί να προκαλεί μεγαλύτερη θέρμανση στην επιφάνεια του ωκεανού από ό,τι κατά τη διάρκεια προηγούμενων γεγονότων, όπως αυτά του 1997 και του 2015. Η ετυμηγορία εξακολουθεί να είναι ανοιχτή σε αυτό.
Το έτος μέχρι σήμερα ήταν κατά 1,43 βαθμούς ρεκόρ, θερμότερο από τα προβιομηχανικά επίπεδα σύμφωνα με το Copernicus, με τις θερμοκρασίες να αναμένεται να παραμείνουν υψηλές τους επόμενους μήνες. Η Samantha Burgess, Αναπληρώτρια Διευθύντρια της Υπηρεσίας Κλιματικής Αλλαγής Copernicus, είπε ότι ένας συνδυασμός των δεδομένων του και των Ηνωμένων Εθνών καταλήγει στην προβλεψη οτι το 2023 μπορεί να είναι «θερμότερο από οτιδήποτε έχει δει ο πλανήτης εδώ και 125.000 χρόνια».
Αυτό το συμπέρασμα βασίζεται σε παρατηρήσεις σε μετεωρολογικούς σταθμούς, σύνθετα μοντέλα υπολογιστών του κλιματικού συστήματος και πολύ παλιά αρχεία του κλίματος από πυρήνες πάγου και δακτυλίους δέντρων, για παράδειγμα. Καθορίζει το ανησυχητικό κλίμα ενόψει της συνόδου κορυφής COP28 του ΟΗΕ, η οποία ξεκινά στις 30 Νοεμβρίου. «Η αίσθηση του επείγοντος για μια φιλόδοξη δράση για το κλίμα που εντάσσεται στο COP28 δεν ήταν ποτέ υψηλότερη», δήλωσε η Δρ Burgess.
Οι θερμοκρασίες του Οκτωβρίου ήταν πολύ υψηλότερες από τον μέσο όρο παγκοσμίως και διάφορα μέρη του κόσμου αντιμετώπισαν ακραίες συνθήκες. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι θερμοκρασίες ήταν περίπου 1 C πάνω από το μέσο όρο, με τη νότια Αγγλία να είναι θερμότερη κατα 1,7 C πάνω από το κανονικό. Οι υγρές συνθήκες παρέμειναν επίσης και η μέση βροχόπτωση ήταν περίπου 40% πάνω από το μέσο όρο. Στην Ιταλία, οι θερμοκρασίες του Οκτωβρίου ήταν πάνω από 3 βαθμούς Κελσίου υψηλότερες από τις κανονικές, συμπίπτοντας επίσης με σημαντικές πλημμύρες σε ορισμένες περιοχές της χώρας.
Μια ξηρασία που σχετίζεται με το Ελ Νίνιο σηματοδότησε τον πιο ξηρό Οκτώβριο στο κανάλι του Παναμά από το 1950. Οι ξηρές συνθήκες συνεχίζουν να επηρεάζουν τις λειτουργίες αυτής της σημαντικής εμπορικής οδού που κατευθύνεται προς την ξηρότερη εποχή του χρόνου.
Τμήματα της Μέσης Ανατολής έχουν επίσης πληγεί από την ξηρασία, ενώ η Ανατολική Αφρική έχει δοκιμαστεί από φονικές πλημμύρες.
Οι υψηλές θερμοκρασίες σε όλο τον κόσμο συνεχίστηκαν και τον Νοέμβριο με εκατοντάδες ρεκόρ ζέστης να έχουν ήδη καταρριφθεί αυτόν τον μήνα στην Ιαπωνία. Εν τω μεταξύ, η Ευρώπη είδε θερμοκρασίες πάνω από 35 βαθμούς Κελσίου για πρώτη φορά τον Νοέμβριο, με υψηλές τιμές σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας. Καθώς αυτές οι θερμοκρασίες αυξάνονται, υπάρχουν ανησυχίες ότι ενδέχεται να ακολουθήσουν περαιτέρω ακραία φαινόμενα τους επόμενους μήνες. Για παράδειγμα, περιοχές της Αυστραλίας έχουν ήδη προειδοποιηθεί για «αυξημένο κίνδυνο» πυρκαγιών.
Πηγή: BBC News
