Πανταζή Διαμαντίνα, Διδάκτωρ Πανεπιστήμιου Πελοποννήσου – Καθηγήτρια ΤΟΔΑ
Βιώσιμη είναι η κοινωνία που μπορεί να υπάρχει για γενεές και γενεές, που μπορεί να βλέπει αρκετά μακριά, που είναι αρκετά ευέλικτη και σοφή, ώστε να μην υπονομεύει ούτε τα φυσικά, ούτε τα κοινωνικά της υποστηρικτικά συστήματα (Meadowsetal., 1995).
Είναι αλήθεια ότι ακούγοντας την λέξη «βιωσιμότητα» ο πρώτος συνειρμός και σύνδεση που κάνουμε είναι η προστασία του περιβάλλοντος. Η αλήθεια όμως είναι ότι η βιωσιμότητα αφορά πολλά περισσότερα. Πέρα από την ανανέωση των πόρων σε ποσοστό ίσο ή μεγαλύτερο από το ρυθμό με τον οποίο καταναλώνονται, βιωσιμότητα σημαίνει αξιοπρέπεια στον τρόπο διαβίωσης, ευημερία, κοινωνική ισότητα.
Οι αθλητικοί παράγοντες δεν θα μπορούσαν να μείνουν εκτός από μια τέτοια διαδικασία. Έπρεπε να βρουν τον τρόπο να διασφαλίσουν θετική αντιμετώπιση αναφορικά με την προστασία του περιβάλλοντος αλλά και του αθλητικού ιδεώδους της ισότητας, της δικαιοσύνης, της εξάλειψης των διακρίσεων. Στο Ρίο ντε Τζανέιρο, το 1992, έχουμε την πρώτη ομόφωνη ανάληψη ευθυνών και υπογραφή από όλες τις Διεθνείς Ομοσπονδίες Αθλητισμού και τις Εθνικές Ολυμπιακές Επιτροπές του λεγόμενου “EarthPledge” (υπόσχεση στη γη). Το 1995 δημιουργείται από την ΔΟΕ η «Επιτροπή Αθλητισμού και Περιβάλλοντος» για τον συντονισμό και την οργάνωση θεμάτων που αφορούν το περιβάλλον. Το 1996 τροποποιείται το καταστατικό της ΔΟΕ και περιλαμβάνει την προστασία του περιβάλλοντος στους επιδιωκόμενους στόχους (αρ. 2 § 13 του Ολυμπιακού Χάρτη). Στο Ψήφισμα Rec (2000)17 προστέθηκε σε παράρτημα ο Κώδικας για την αειφορία του αθλητισμού (Code for sustainability in sport: a partnership between sport and the environment).
Ο Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ (Juan Antonio Samaranch) δηλώνει μεταξύ άλλων ότι: «…Το Περιβάλλον είναι ο τρίτος πυλώνας του Ολυμπισμού μετά τον Αθλητισμό και τον Πολιτισμό». Επιβάλλονται από την ΔΟΕ νέες κατευθύνσεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη και αξιοποίηση των Ολυμπιακών Εγκαταστάσεων, δίνεται έμφαση στον σχεδιασμό της διαχείρισης των Ολυμπιακών Εγκαταστάσεων και για την μετά Ολυμπιακή περίοδο, ώστε οι εγκαταστάσεις να αξιοποιηθούν άμεσα μετά τη λήξη των αγώνων και να αποφευχθεί η πιθανή ερημοποίηση τους. Η διοργανώτρια πόλη υποχρεούται να ετοιμάσει μια ολοκληρωμένη στρατηγική που να δίνει την ικανότητα εκμετάλλευσης των προσφερόμενων ευκαιριών αλλά και τη δυνατότητα αποφυγής των πιθανών κινδύνων (Gold&Gold, 2007).
Σε μια από τις πιο πετυχημένες Ολυμπιάδες, της Βαρκελώνης, γίνεται ανάπλαση του βόρειου παραλιακού μετώπου από το PobleNou μέχρι την Barceloneta (περίπου 5 χλμ), δημιουργούνται νέοι κοινόχρηστοι δημόσιοι χώροι και πάρκα, δημιουργείται υπερσύγχρονος περιφερειακός δακτύλιος και το Ολυμπιακό χωριό κατασκευάζεται ως συνέχεια της πόλης για να παραμείνει ένα ζωντανό κομμάτι και μετά την λήξη των αγώνων.
Στο Λιλεχάμμερ το 1994 η PEFO (Project Environmentally Friendly Olympics), μία κοινοπραξία τοπικών και εθνικών περιβαλλοντικών ομάδων στη Νορβηγία, απέκτησε εθνική αναγνώριση υπό την αιγίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος ως ο «περιβαλλοντικός φύλακας» των Αγώνων (Chernushenko, 1994/ Mclntyre, 1995). Το 1996 στην Ατλάντα υπήρξε ελάχιστη δέσμευση όσον αφορά στην προστασία του περιβάλλοντος από πλευράς της ΑCOG. Στο Ναγκάνο το 1998 η NAOC (Nagano’s Olympic Organizing Committee) επεδίωξε και έλαβε αρκετές περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες όπως τη μείωση των επιπέδων αμμωνίας στην ψύξη του είδους τραχέως ελκήθρου, την προστασία της βιοποικιλότητας με την παρακολούθηση των πτηνών και τη φύτευση δέντρων, καθώς και τη μείωση των απορριμμάτων μέσω της χρήσης εναλλακτικών υλικών, όπως στολές που κατασκευάζονται από ένα ημιμόνιμο υλικό, το οποίο θα μπορούσε να λιώσει και να χρησιμοποιηθεί εκ νέου (Akio, 1998).
Στο Σίδνεϊ μέρος της προσφοράς, η SOCOG (Sydney Organizing Committee for the Olympic Games) υποσχέθηκε να επικεντρωθεί σε πρωτοποριακά περιβαλλοντικά έργα, προσβλέποντας στη διεξαγωγή των πρώτων πράσινων Ολυμπιακών Αγώνων ως τακτική branding (Digby, 1996). Έτσι δημιουργείται Περιβαλλοντική Επιτροπή που αποτελείται από ανεξάρτητους περιβαλλοντολόγους, εκπροσώπους των τοπικών επιχειρήσεων καθώς και μη κυβερνητικούς οργανισμούς. Επιτυγχάνεται η επανάχρηση και προσαρμογή υφιστάμενων εγκαταστάσεων, επιδιώκεται η αστική ανάπλαση και η εξυγίανση υποβαθμισμένων περιοχών όπως της περιοχής του Homebush, μιας υποβαθμισμένης από τα βιομηχανικά απόβλητα περιοχής, όπου δημιουργείται το Ολυμπιακό Πάρκο.
Τέλος, βασικός συνεργάτης των αγώνων είναι η Greenpeace. Στο Σαλτ Λέικ το 2002 οι δύο κύριοι περιβαλλοντικοί στόχοι ήταν η ελαχιστοποίηση των εκπομπών και η μείωση των αποβλήτων, τα περισσότερα κονδύλια κατέληξαν τελικά σε εκπαιδευτικά προγράμματα, «πράσινα» σεμινάρια με θέμα τον τουρισμό και μία διεθνή εκστρατεία δενδροφύτευσης.
Το 2004 στην Αθήνα παρότι η ATHOC (Athens Organising Committee) υποσχέθηκε τη διεξαγωγή των πιο πράσινων αγώνων μέχρι στιγμής (Davis, 2004), η καθυστέρηση ολοκλήρωσης των έργων και η έλλειψη πόρων, λόγω εκμετάλλευσης τους σε άλλους τομείς, δεν εκπλήρωσαν το όνειρο της Ολυμπιακής Επιτροπής.
Το 2008 η Κίνα παρουσιάστηκε σαν η χώρα που θα βοηθούσε στην εκπλήρωση των στόχων της UNEP και της ΔΟΕ (Haugen, 2003). Για την προάσπιση των Πράσινων Ολυμπιακών Αγώνων που η κινέζικη κυβέρνηση υποσχέθηκε, δόθηκε προτεραιότητα στην περιβαλλοντική προστασία μέσα από τη χωροταξία, τον σχεδιασμό και την κατασκευή των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων. Ως ενδείξεις της βελτίωσης των περιβαλλοντικών συνθηκών χρησιμοποιήθηκαν η ποιότητα του αέρα, το υδάτινο περιβάλλον, η συζήτηση περί οικολογικών κατασκευών, η εργοστασιακή ρύπανση και η διαχείριση των στερεών αποβλήτων (Chan, Koenig. κ.λ., 2006).
Το Λονδίνο καταφέρνει να επιτύχει πολλούς από τους στόχους που έχει θέσει, εστιάζοντας περισσότερο στη μετέπειτα διαχείριση της κληρονομιάς, δίνοντας έμφαση στην Αναγέννηση – Ανάπλαση της υποβαθμισμένης περιοχής του Lower Lea Valley στο ανατολικό τμήμα του Λονδίνου όπου δημιουργείται ένα συμπαγές Ολυμπιακό Πάρκο. Επίσης, δημιουργείται ένας δακτύλιος περιμετρικά του Πάρκου (ασφάλεια, πρόσβαση). Με αυτό τον σχεδιασμό πετυχαίνουν το Ολυμπιακό Στάδιο να παραχωρηθεί το 2016 και για διάστημα 10 ετών στην ομάδα West Ham United. Το Aquatic park να εξελιχθεί σε Ελίτ Προπονητικό Κέντρο, με φιλοξενία εθνικών και διεθνών υδάτινων αθλητικών γεγονότων και ταυτόχρονη ανάπτυξη κέντρων υγείας και ευεξίας. Το Γήπεδο Handball να είναι μια πολυχρηστική αθλητική εγκατάσταση, με φιλοξενία αθλητικών events, εκθέσεων, συνεδρίων κλπ. Το Διεθνές Κέντρο Ραδιοτηλεοπτικής Μετάδοσης – Κέντρο Τύπου, μετασχηματίζεται σε υψηλής ποιότητας εργασιακούς χώρους 120.000 m2.
Και φτάνουμε στο Τόκιο και τους Ολυμπιακούς του 2022 όπου η Οργανωτική Επιτροπή θέτει ως στόχο να επαναχρησιμοποιηθεί ή να ανακυκλωθεί το 65% των απορριμμάτων που θα προκύψουν κατά τη διεξαγωγή των Αγώνων και το 99% των αντικειμένων που έχουν προμηθευτεί για αυτούς. Στη διάρκεια των αγώνων, και τα 98 βάθρα που χρησιμοποιούνται για την απονομή μεταλλίων στους νικητές, έχουν δημιουργηθεί σε τρισδιάστατο εκτυπωτή από διαδικασία ανακύκλωσης πλαστικού και μετατροπής αυτού σε ίνες. Οι μαθητές και τα σχολεία συμμετέχουν ενεργά ανακυκλώνοντας πλαστικά μπουκάλια απορρυπαντικών (περίπου 400.000 φιάλες). Χρησιμοποιούνται ήδη υπάρχουσες αθλητικές εγκαταστάσεις. Μόνο το 20% των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων που χρησιμοποιήθηκαν είναι καινούριες. Τα μετάλλια κατασκευάστηκαν από την ανακύκλωση 6,2 εκατομύρια παλιών κινητών που δώρισε το ιαπωνικό κοινό, στο πλαίσιο εκστρατείας που πραγματοποίησε η Οργανωτική Επιτροπή των Αγώνων. Η Toyota διέθεσε συνολικά περίπου 3.700 εξηλεκτρισμένα οχήματα. Επίσης, η εταιρεία ένδυσης Asics, που επελέγη από τους Ιάπωνες για να ντύσει τους αθλητές της χώρας, δημιούργησε όλα τα επίσημα ρούχα της διοργάνωσης από ανακυκλωμένα υλικά και από χρησιμοποιημένα ρούχα.Το Ολυμπιακό Χωριό έχει σχεδιαστεί ως ένα νέο μοντέλο βιώσιμης στέγασης στην πόλη, με αντλίες θερμότητας με θαλασσινό νερό και βιοαέριο από απορρίμματα τροφίμων, με στόχο την ενσωμάτωση της πόλης με τη φύση». Δίκαια κατατάσσεται σαν μία από τις πιο Πράσινες Ολυμπιάδες και θέτει ιδιαίτερα υψηλά τον πήχη για τη διοργάνωση των επόμενων Ολυμπιακών Αγώνων.
.jpg)
