Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Ο ύφαλος της κοιλάδας του Ρίο Γκράντε – έκτασης 1.650 στρεμμάτων βοήθησε στην αποκατάσταση των πλωτών οδών στα ανοικτά των ακτών του Τέξας. Θα μπορούσε να βοηθήσει και στη σύλληψη του άνθρακα; Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Τέξας Rio Grande Valley μελετούν τον μεγαλύτερο τεχνητό ύφαλο στα ανοιχτά των ακτών του Τέξας. Ένα χρόνο μετά, τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά.
Δώδεκα μίλια μακριά από τις ακτές του Τέξας, μια περίπλοκη διάταξη 76 εκατομμυρίων τόνων τεχνητού υλικού βρίσκεται στον πυθμένα του ωκεανού. Γνωστός ως Rio Grande Valley Reef (RGV Reef), ο τεχνητός ύφαλος εκτείνεται σε 1.650 στρέμματα και είναι ο μεγαλύτερος τέτοιος ύφαλος στα ανοιχτά της ακτής του Τέξας. Αποτελείται από μισή ντουζίνα βυθισμένα πλοία που κυμαίνονται από ρυμουλκά 30 μέτρων έως παροπλισμένα αλιευτικά γαρίδας, μπλοκ σκυροδέματος και μεταχειρισμένους δεσμούς σιδηροδρομικών γραμμών μήκους περίπου 7 μιλίων που δωρήθηκαν από τη σιδηροδρομική εταιρεία BNSF, η οποία λειτουργεί ένα από τα μεγαλύτερα σιδηροδρομικά δίκτυα εμπορευμάτων στη Βόρεια Αμερική.
Τον περασμένο χρόνο, ο ύφαλος αποτέλεσε αντικείμενο μιας φιλόδοξης – πρώτης στο είδος της – μελέτης. Οι τεχνητοί ύφαλοι έχουν καταξιωθεί εδώ και δεκαετίες: μπορούν να συμβάλλουν στην αύξηση του πληθυσμού των ψαριών αποκαθιστώντας το φυσικό περιβάλλον που έχει χαθεί λόγω της κλιματικής αλλαγής. Μπορούν να ενισχύσουν τις προσπάθειες συντήρησης και στις κατάλληλες συνθήκες μπορούν να λειτουργήσουν ως φυσικοί κυματοθραύστες και να βοηθήσουν στην καταπολέμηση της διάβρωσης των ακτών. Ειδικότερα, στις ΗΠΑ, αποτελούν επίσης πόλο έλξης για ψυχαγωγικό ψάρεμα, το οποίο το 2011 απέφερε 15 δις δολ. σε κρατικούς και ομοσπονδιακούς φόρους.
Θα μπορούσαν να δεσμεύσουν και άνθρακα;
Η διετής μελέτη, η οποία αυτή τη στιγμή βρίσκεται στα μισά του δρόμου, δείχνει πως ναι. Τους τελευταίους 12 μήνες, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Τέξας Rio Grande Valley ανακάλυψαν ότι ο ύφαλος RGV όντως δεσμεύει άνθρακα. Η μέτρηση του ακριβούς ποσού – και αν είναι αρκετό για να έχει σημαντικό αντίκτυπο – θα πρέπει να περιμένει μέχρι να ολοκληρωθεί η μελέτη, το επόμενο έτος. Αν τα ευρήματα είναι πειστικά, θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην κατασκευή περισσότερων τεχνητών υφάλων – υπό την προϋπόθεση ότι δεν είναι φτιαγμένα από βαγόνια του μετρό, γιατί αυτό σίγουρα απέτυχε.
Οι τεχνητοί ύφαλοι είναι πολύπλοκες υποθαλάσσιες πόλεις. Πρέπει να είναι κατασκευασμένοι από τα σωστά υλικά και να τοποθετούνται στις σωστές τοποθεσίες για να προσελκύουν τα σωστά είδη θαλάσσιων ειδών. Πρέπει επίσης να αντισταθούν στα ρεύματα του νερού και στη συνεχή απειλή της διάβρωσης, καθιστώντας παλιά πλοία, ναυάγια και αντικείμενα από σκυρόδεμα και χάλυβα (που είναι βαριά και δεν σκουριάζουν) πολύ καλύτερα από τα βαγόνια του μετρό από ανοξείδωτο χάλυβα – ή ακόμα χειρότερα: ελαστικά.
Ο Curtis Hayungs, ο οποίος είναι διευθυντής του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Friends of RGV Reef, θυμάται ότι «ούτε ένα ψάρι δεν φαινόταν» όταν η ομάδα του βύθισε το πρώτο σκάφος το 2015. Μόλις δύο μέρες αργότερα, είπε ότι βρήκε τον εαυτό του να τραβάει βίντεο με «χιλιάδες ψάρια και 15 έως 20 είδη». Τα επόμενα οκτώ χρόνια, η ερημιά που είχε συναντήσει την πρώτη φορά έχει μεταμορφωθεί σε ένα ακμάζον οικοσύστημα με περισσότερα από 100 είδη ψαριών και 300.000 λυθρίνια σε έναν μόνο από τους πολλούς μικροβιότοπους μέσα στον ύφαλο. Διάφορες ομάδες προσπάθησαν να μετρήσουν ψάρια τα τελευταία δύο χρόνια, αλλά η διαδικασία είναι πολύ πιο περίπλοκη από το μέτρημα με τον τυπικό ψηφιακό μετρητή.
Για να κατανοήσουμε το πώς οι ύφαλοι συλλαμβάνουν τον άνθρακα, είναι σημαντικό να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να δούμε τον ρόλο που παίζουν τα ψάρια και άλλα θαλάσσια είδη στον κύκλο του άνθρακα. Όπως τα φυτά και τα δέντρα, που συλλαμβάνουν τον άνθρακα μέσω της φωτοσύνθεσης και στη συνέχεια τον αποθηκεύουν στη βιομάζα τους, τα ψάρια αποθηκεύουν άνθρακα στους ιστούς τους. Η διαδικασία ξεκινά στην επιφάνεια, συνήθως με το φυτοπλαγκτόν. Στη συνέχεια, καθώς τα μικρά ψάρια τρώνε το πλαγκτόν, και τα μεγαλύτερα ψάρια τρώνε τα μικρότερα, ο άνθρακας μεταφέρεται από τον έναν οργανισμό στον άλλο.
Όταν ένα ψάρι πεθάνει, η οργανική του ύλη βυθίζεται στον πυθμένα του ωκεανού σε μια διαδικασία που φέρει το περίεργο ποιητικό όνομα του «θαλάσσιου χιονιού». Εκεί, ο άνθρακας παραμένει καθηλωμένος στα ιζήματα του πυθμένα του ωκεανού «για όσο καιρό μπορούμε να φανταστούμε», λέει ο Richard Kline, καθηγητής περιβαλλοντικών και θαλάσσιων επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Τέξας Rio Grande Valley, ο οποίος ηγείται της μελέτης.
Από τεχνικής σκοπιάς, ο κύκλος του άνθρακα θα υπήρχε ακόμη και χωρίς υφάλους, τεχνητούς ή φυσικούς, αλλά όπως επισημαίνει ο Kline, τα ψάρια χρειάζονται ενδιαίτημα για να εγκατασταθούν και να μεγαλώσουν. Ορισμένες περιοχές, όπως ο Κόλπος του Μεξικού, δεν είχαν ποτέ πολλούς υφάλους, εξαρχής. Οι ίδιοι οι τεχνητοί ύφαλοι κάνουν ελάχιστα για να συλλάβουν άνθρακα, αλλά παρέχουν τον απαραίτητο βιότοπο στα ψάρια που διαφορετικά μπορεί να λιμοκτονούν στα ανοιχτά νερά ή να πέφτουν θύματα αρπακτικών, χωρίς τις γωνίες και σχισμές για να κρυφτούν. Με άλλα λόγια: οσο περισσότερους υφάλους χτίζουμε, τόσο περισσότερα ψάρια θα προσελκύσουν και τόσο περισσότερο άνθρακα θα συλλάβουν.
Προς το παρόν, η ομάδα έχει μετρήσει μόνο την ποσότητα άνθρακα που υπάρχει στα ψάρια που βρέθηκαν στον ύφαλο. Για την περίσταση, χρησιμοποίησαν έναν ετερόκλιτο συνδυασμό τηλεχειριζόμενων οχημάτων (ROV) εξοπλισμένων με βιντεοκάμερες υψηλής ευκρίνειας και ακουστικά σόναρ. Το αποτέλεσμα των καταγραφών έπρεπε να βαθμονομηθεί με την αλίευση και τη ζύγιση διαφόρων ψαριών. Άξιζε την προσπάθεια; Ο Kline λέει ότι εξεπλάγη όταν βρήκε περίπου 15% οργανικού άνθρακα στους μαλακούς ιστούς των ψαριών. Αυτό μπορεί να μην ακούγεται πολύ, αλλά ο ίδιος λέει ότι είναι στο ίδιο ποσοστό με αυτό του άνθρακα που βρίσκεται συνήθως στα βρυοζωα, το οποία είναι γνωστά για την ικανότητά τους να δεσμεύουν άνθρακα.
Εκεί που ο Kline αναμένει ακόμη πιο ελπιδοφόρα αποτελέσματα, ωστόσο, είναι στο ίζημα που έχει κατακαθίσει στην επιφάνεια του υφάλου και γύρω από αυτον. Η ομάδα ξύνει υλικά από την επιφάνεια του και στη συνέχεια τα αναρροφά με μια μεταποιημένη σκούπα υποβρύχιας πισίνας. «Έπρεπε να αναπτύξουμε νέες τεχνικές γιατί μόλις ξύσει κανείς λίγη από αυτή τη δομή, αρχίζει να αιωρείται μέσα στο νερο και ένα ψάρι που του αρέσει να τρώει αυτά τα πράγματα μπορεί να το εξαφανίσει πριν καταφέρουμε να το συλλέξουμε», λέει. Στη συνέχεια πρέπει να αναλύσουν αυτά τα ιζήματα στο εργαστήριο.
Θα χρειαστεί άλλος ένας χρόνος για να μάθουμε τα αποτελέσματα, αλλά αν είναι πειστικά, θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν τους Φιλους του RGV να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση για να επεκτείνουν τον ύφαλο και να χτίσουν κι αλλους κοντά. «Θέλουμε να είμαστε όσο το δυνατόν πιο επιμελείς φτιάχνοντας τα σχέδια για αυτούς τους υφάλους για να βεβαιωθούμε ότι κάνουν αυτό που θέλουμε να κάνουν», λέει ο Kline. «Εάν βρεθεί να περιέχουν περισσότερο άνθρακα, αυτό μπορεί να μας βοηθήσει να φτιάξουμε περισσότερους τεχνητούς υφάλους και να πείσει περισσότερους ανθρώπους ότι είναι σημαντικοί», καταλήγει.
Πηγή: Fast Company
