«Ο καύσωνας που πλήττει τη χώρα τις τελευταίες ημέρες έχει χαρακτηριστεί ως ένας από τους δέκα μεγαλύτερης διάρκειας της τελευταίας 35ετίας», αναφέρει σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ ο πρόεδρος της Εθνικής Ειδικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή, ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Συνολάκης.
Ποιες οι συνέπειες, ποιες οι λύσεις και ποιες είναι οι εκτιμήσεις για το μέλλον λόγω της κλιματικής αλλαγής; «Αυτό που ζούμε φέτος, μπορεί στο τέλος του αιώνα να γίνει ο κανόνας», αναφέρει χαρακτηριστικά ο διακεκριμένος καθηγητής.
Όπως επισημαίνει ο κ. Συνολάκης: «Η υπερθέρμανση του πλανήτη, λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου, δηλαδή η παγίδευση της ηλιακής ακτινοβολίας στην ατμόσφαιρα σε ένα εναέριο κλοιό που δημιουργείται από εκπομπές καυσαερίων, έχει ήδη αρχίζει να αλλάζει το κλίμα της Γης. Επειδή η υπερθέρμανση παρέχει περισσότερη ενέργεια και υδρατμούς στις αέριες μάζες, αυξάνεται η ένταση των ακραίων μετεωρολογικών φαινομένων, και ταυτόχρονα γίνονται αυτά ολοένα και πιο συχνά».
Σημειώνει πως «σύμφωνα με τις πιο δυσοίωνες προβλέψεις των κλιματολογικών μοντέλων επιδεικνύουν ότι το 2100 μπορεί να υπάρχουν περισσότερες από 40 ημέρες καύσωνα ανά χρόνο – υπάρχουν μοντέλα που δείχνουν μέχρι και 90 ημέρες καύσωνα στην κεντρική Ευρώπη» και προσθέτει: «Η ένταση και η διάρκεια στο μέλλον εξαρτώνται από τις συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα, όσο αυξάνεται, ανάλογα αυξάνεται και η ένταση και συχνότητα των ακραίων καυσώνων. Δηλαδή αυτό που ζούμε φέτος, μπορεί στο τέλος του αιώνα να γίνει ο κανόνας, εξαρτάται από το πόσο θα καταφέρουμε να μειώσουμε τις εκπομπές».
Το πρώτο βήμα στην αντιμετώπιση του προβλήματος είναι να καταλάβει κανείς ότι υπάρχει πρόβλημα
Σχολιάζοντας το πρωτόγνωρο σκηνικό που διαμορφώνεται στον πλανήτη με τις δασικές πυρκαγιές στις ΗΠΑ, τη Σιβηρία, τη Μεσόγειο, που φέτος ειδικά στη χώρα μας ξεκίνησαν από τον Μάιο, τις φονικές πλημμύρες στη Γερμανία, την Ινδία, την Κίνα, τις ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες σε περιοχές κοντά στον Βόρειο Πόλο, ο κ. Συνολάκης επισημαίνει:
«Όπως βλέπουμε από την έκπληξη με την οποία η παγκόσμια κοινότητα αντιμετώπισε τα φαινόμενα που αναφέρατε, η ανθρωπότητα δεν ήταν προετοιμασμένη. Για παράδειγμα, η αποτελεσματική προετοιμασία για προστασία από ακραίες πλημμύρες προϋποθέτει την επεξεργασία των συνθηκών των πλημμυρών της προηγούμενης εκατονταετίας, και βάσει αυτών, τον σχεδιασμό των αντιπλημμυρικών έργων για την επόμενη εκατονταετία».
Και συνεχίζει λέγοντας: «Την τελευταία δεκαετία έχουμε αρχίσει να καταλαβαίνουμε ότι τα φαινόμενα που θεωρούμε ακραία -δηλαδή αυτά που, κατά μέσο όρο, συμβαίνουν μια φορά κάθε εκατό χρόνια, η σπανιότερα- συμβαίνουν πολύ πιο συχνά και η αύξηση της συχνότητας γίνεται νωρίτερα απ’ ό,τι υπολογίζαμε, ακόμη και μία δεκαετία πιο πριν. Αυτό χρειάζεται να το καταλάβουμε. Το πρώτο βήμα στην αντιμετώπιση οποιουδήποτε προβλήματος είναι να καταλάβει κανείς ότι υπάρχει πρόβλημα. Φοβούμαι ότι, παγκόσμια, δεν έχουμε σαν ανθρωπότητα κατανοήσει πόσο άμεσο είναι το πρόβλημα της υπερθέρμανσης- θυμηθείτε πως ο Πρόεδρος Τραμπ εθελοτυφλούσε και αρνείτο την αναγκαιότητα άμεσων δράσεων».
Το θέμα δεν είναι απλά μετάθεση κόστους είναι θέμα επιβίωσης
Η ΕΕ είναι επαρκώς τοποθετημένη σε σχέση με τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, αλλά και τη διαμόρφωση μίας νέας εποχής βιώσιμης ανάπτυξης με σεβασμό προς την κοινωνία και το περιβάλλον;
Ο έγκριτος Ακαδημαϊκός εξηγεί: «Το πακέτο “Fit for 55” είναι ένα πακέτο μέτρων με στόχο την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην Ευρώπη στο -55% από τις εκπομπές του 1990. Η Ευρώπη βρίσκεται τώρα στο -24%, δηλαδή τα επόμενα 8 χρόνια πρέπει να μειώσουμε τις εκπομπές λίγο περισσότερο από ό,τι τις μειώσαμε σε 31 χρόνια, δηλαδή, από το 1990 μέχρι σήμερα, με απώτερο στόχο την κλιματική ουδετερότητα το 2050.
Το πακέτο περιλαμβάνει 12 στρατηγικές για την βιομηχανία, μεταφορές και θέρμανση κτιρίων ή ψύξη, που όπως πάμε με τους καύσωνες, μάλλον στην Ελλάδα θα είναι πιο χρήσιμη.
Με το πακέτο μπορεί να υπάρξουν φόροι σε εισαγόμενα προϊόντα που παράγονται με τεχνολογίες με υψηλές εκπομπές. Το κόστος των εκπομπών θα μεγαλώσει για την βιομηχανία, τις αεροπορικές εταιρείες και την ναυτιλία, που θα πρέπει να επενδύσουν άμεσα σε νέες μη ρυπογόνες τεχνολογίες.
Ειδικά στις μεταφορές και στη βιομηχανία τσιμέντων υπάρχει πολύ δρόμος μπροστά μας για να πετύχουμε τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας. Οι μεταφορείς δεν πρέπει να σκέφτονται “στουρθοκαμηλικά”, και να συνεχίσουν όπως κάνουν χωρίς να αναλαμβάνουν ουσιαστικές πρωτοβουλίες, με την σκέψη ότι θα περάσουν το κόστος των εκπομπών στον καταναλωτή».
«Το θέμα δεν είναι απλά μετάθεση κόστους είναι θέμα επιβίωσης της ανθρωπότητας», αναφέρει χαρακτηριστικά.
«Φυσικά, πέραν των όσων σχεδιάζουν οι κυβερνήσεις, χρειάζεται όλοι μας να αναλάβουμε τις προσωπικές ευθύνες που μας αναλογούν. Πρέπει να σκεφτόμαστε πάντα πώς μπορούμε στην καθημερινότητα μας να εξοικονομήσουμε ενέργεια και νερό, πώς να αυξήσουμε σημαντικά την ανακύκλωση, και πώς να μειώσουμε την υπερκατανάλωση- αυτές είναι μικρές πράξεις που είναι στη διακριτική μας ευχέρεια. Επίσης, πρέπει να αρχίσουμε να απαιτούμε τα προϊόντα που αγοράζουμε, όχι μόνο να παράγονται αλλά και να μεταφέρονται με πράσινη ενέργεια» συνεχίζει ο καθηγητής και επισημαίνει: «Αν δεν το καταφέρουμε, φοβούμαι ότι θα μας το επιβάλλουν οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς οργανισμοί, για να σωθεί η ανθρωπότητα, και τέτοιον εξαναγκασμό δεν το θέλει κανείς».
Ο κλιματικός νόμος θα είναι η πιο σημαντική νομοθεσία που θα επηρεάσει την επιβίωση της χώρας
Η χώρα μας είναι κατάλληλα προετοιμασμένη για τις προκλήσεις που έρχονται; Σε ποιά σημεία απαιτείται να δοθεί έμφαση για την ενίσχυση της θέσης της χώρας μας σε σχέση με την αντιμετώπιση, αλλά κυρίως την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή;
Ο πρόεδρος της Εθνικής Ειδικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (ΕΕΚΑ) αναφέρει: «Η Ελλάδα ετοιμάζει ένα κλιματικό νόμο που, κατά τη γνώμη μου, θα είναι η πιο σημαντική νομοθεσία που θα εξετάσει ποτέ το Κοινοβούλιο, αφού θα επηρεάσει καταλυτικά την επιβίωση της χώρας μας στον 22ο αιώνα. Ο νόμος προβλέπει κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050. Τι σημαίνει αυτό; Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από ό,τι πηγές έχουν απομείνει μέχρι το 2050, φερ’ ειπείν από “δύσκολες” βιομηχανίες και τις “τελευταίες” μεταφορές, αλλά και οι απορροφήσεις από τις καταβόθρες αερίων που μέχρι τότε θα έχουν αναπτυχθεί, όπως π.χ. η αποθήκευση σε πετρώματα που κάποτε είχαν υδρογονάνθρακες, εκτιμώ ότι θα έχουν ισοσκελιστεί έως το έτος 2050. Πιο απλά, θα απορροφούμε από την ατμόσφαιρα όσο διοξείδιο του άνθρακα μας ξεφεύγει».
Συγχρόνως, οι προτάσεις της ΕΕΚΑ για τον νέο νόμο, μεταξύ άλλων καινοτομιών, προβλέπουν μείωση των εκπομπών κατά 55% μέχρι το 2030, τη διαδικασία αναθεώρησης, δηλαδή αυστηροποίησης, των στόχων και το πώς θα εκπονείται η εθνική στρατηγική για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Ο κ. Συνολάκης υπενθυμίζει ότι ο πρωθυπουργός έχει ήδη εξαγγείλει την απολιγνιτοποίηση της χώρας μέχρι το 2025, σημειώνοντας ότι «το πιο νέο εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας από λιγνίτη είχε δρομολογηθεί το 2015, από το 2020 συζητείται η μετατροπή της, οπότε υπάρχει στροφή 180 μοιρών στην εθνική μας πολιτική, σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα». «Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας θα έχουν όλο και μεγαλύτερη συμμετοχή στην παραγωγή ενέργειας, με απώτερο στόχο την πλήρη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, ακόμη και από το φυσικό αέριο, μέχρι το 2040, η και πολύ νωρίτερα, αν αναπτυχθούν γρήγορα οι τεχνολογίες αποθήκευσης πράσινης ενέργειας» εκτιμά ο καθηγητής.
Τι παραπάνω πρέπει να γίνει;
«Ο κλιματικός νόμος είναι ένα πλαίσιο και ενώ περιγράφει στόχους και διαδικασίες, δεν περιγράφει συγκεκριμένα μέτρα. Τα πιο εύκολα μέτρα είναι προφανή. Απαιτείται η λήψη άμεσων μέτρων για την αντικατάσταση του στόλου των επιβατικών αυτοκινήτων με αυτοκίνητα με μηδενικούς ρύπους, δηλαδή ή ηλεκτρικά ή με κυψέλες υδρογόνου ή με βιοκαύσιμα. Η καύση πετρελαίου για θέρμανση πρέπει να σταματήσει γρήγορα και εξίσου φιλόδοξα με την απολιγνιτοποίηση. Και εδώ το θέμα είναι κατά πόσον θα έχουμε το φυσικό αέριο σαν μεταβατικό καύσιμο στη νέα εποχή ή θα έχουμε αντλίες θερμότητας. Επίσης, πρέπει να αρχίσουμε να χτίζουμε κτίρια χωρίς ή με ελάχιστο τσιμέντο- φερ’ ειπείν με ξυλεία, που είναι και ένα υλικό που συσσωρεύει τον άνθρακα» τονίζει ο κ. Συνολάκης και συμπληρώνει:
«Ένα σημαντικό θέμα για την Ελλάδα είναι η προσαρμογή. Η κλιματική αλλαγή δεν φέρνει μόνο ακραίους καύσωνες και πλημμύρες, εξουθενωτικές πιέσεις σε οικοσυστήματα, όπως τώρα παρατηρούμε, αλλά και άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Η άνοδος της στάθμης θα εξαφανίσει σε μεγάλο βαθμό τις περισσότερες αμμώδεις παραλίες της χώρας, που είναι ήδη αποσαθρωμένες από ανθρωπογενείς παρεμβάσεις και κακή διαχείριση, λόγω άγνοιας και συμφερόντων. Πρέπει, “από αύριο” να αρχίσουμε την προστασία τους με εμπλουτισμό, δηλαδή μεταφέροντας πίσω στις παραλίες την άμμο, που έχει μετακινηθεί τις τελευταίες δεκαετίες από τις παραλίες στα πιο βαθιά νερά. Αλλιώς κινδυνεύουμε να τις βλέπουμε μόνο σε παλιές καρτ-ποστάλ».
Κλείνοντας με έναν αισιόδοξο τόνο τη συνέντευξη, ο διεθνούς φήμης καθηγητής επισημαίνει: «Συγκρίνοντας τη θέση της χώρας μας με άλλες στην Ευρώπη και στον κόσμο, χρειάζεται να είμαστε αισιόδοξοι και να καταλάβουμε πως αν δουλέψουμε σκληρά, θα πετύχουμε και θα σταθεροποιήσουμε το κλίμα. Κατέχουμε μία κομβική θέση στην παγκόσμια ενεργειακή πολιτική, και ίσως στον 22ο αιώνα να αντιστρέψουμε τις καταιγιστικές αλλαγές που ήδη εισπράττουμε. Έτσι, τα δισέγγονα μας θα έχουν ελπίδες να ζήσουν σε μια Ελλάδα που θα θυμίζει -κλιματικά- αυτήν πριν από 50 χρόνια».
