Λαμπυρίζοντας στο κατάλευκο μα ζοφερό τοπίο της Αρκτικής, η είσοδός του ξεχωρίζει μες στο χιόνι και στον πάγο, και παραπέμπει σε φουτουριστικό σκηνικό από ταινία του Τζέιμς Μποντ…
Κι όμως, αυτό το τσιμεντένιο κτίριο κρύβει μέσα του κάτι ταπεινό όσο και μεγαλειώδες, αφού θα μπορούσε να σώσει τον κόσμο όταν επέλθει μεγάλη περιβαλλοντική καταστροφή: σπόρους.
Εκατομμύρια σπόροι βρίσκονται αποθηκευμένοι εδώ, προφυλαγμένοι από τις πολεμικές συρράξεις και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, ανάμεσα στη Νορβηγία και στον Βόρειο Πόλο, βαθιά κάτω από τους πάγους του αρχιπελάγους Σβάλμπαρντ, που δεν λιώνουν ποτέ.
«Αυτό το θησαυροφυλάκιο χτίστηκε για να επιβιώσει η ανθρωπότητα» εξηγεί ο Michael Kock της οργάνωσης Crop Trust –που ασχολείται με την προστασία της βιοποικιλότητας των καλλιεργειών–, οδηγώντας τους ρεπόρτερ του CNN μέσα σε ένα τούνελ.
Το Σβάλμπαρντ επιλέχθηκε επειδή είναι γεωλογικά σταθερό αλλά και εύκολα προσβάσιμο μέσω τακτικών πτήσεων, παρότι απομακρυσμένο. «Είναι σαν ιερός τόπος» λέει ο Koch. «Κάθε φορά που έρχομαι εδώ νιώθω σαν να βρίσκομαι σε καθεδρικό ναό. Είναι μέρος για να σταματήσεις και να σκεφτείς. Είναι ένας μοναδικός, ένας πολύ σημαντικός τόπος για την ανθρωπότητα.»
Στην άκρη του τούνελ μια βαριά μεταλλική πόρτα φυλάσσει το μέλλον της ανθρωπότητας: 837.931 δείγματα φυτικών ειδών, περίπου 556 εκατομμύρια σπόροι συνολικά, που διατηρούνται σε σταθερή θερμοκρασία -18 βαθμών Κελσίου.
Οι μόνιμοι πάγοι της περιοχής δημιουργούν ένα φυσικό ψυγείο. Ακόμη κι αν έπεφτε το ρεύμα, η εσωτερική θερμοκρασία της τράπεζας σπόρων θα σταθεροποιούνταν στους -8 βαθμούς Κελσίου – αρκετά χαμηλή για να συντηρηθεί το πολύτιμο περιεχόμενο επί δεκαετίες.
Οι σπόροι πακετάρονται προσεκτικά σε αεροστεγείς σακούλες από τριπλό φύλλο αλουμινίου, αποθηκεύονται σε κιβώτια και μεταφέρονται εδώ από τη Νιγηρία, την Ινδία, τις ΗΠΑ, το Περού, σχεδόν από κάθε χώρα του κόσμου.
Άπαξ και τα κιβώτια μπουν στο θησαυροφυλάκιο, κανείς δεν μπορεί να τα ανοίξει ή να τα μετακινήσει, πέρα από τον οργανισμό που τα έστειλε. Το περιεχόμενό τους παραμένει άθικτο ώσπου να φανεί χρήσιμο…
Αυτό συνέβη για πρώτη φορά φέτος τον Δεκέμβριο, εξαιτίας του εμφυλίου στη Συρία. Επιστήμονες του Διεθνούς Κέντρου για τη Γεωργική Έρευνα στις Ξηρές Περιοχές (ICARDA), που εγκατέλειψαν το Χαλέπι και κατέφυγαν στον Λίβανο, ζήτησαν να τους επιστραφούν αρκετοί σπόροι, προκειμένου να τους φυτέψουν, να δημιουργήσουν νέους σπόρους και να μπορέσουν να συνεχίσουν το πολυετές ερευνητικό έργο τους.
Ο M. Koch εξηγεί πως η ανάγκη για την αποθήκευση δειγμάτων γίνεται ολοένα πιο προφανής, καθώς η γεωργία δεν ακολουθεί τον ρυθμό της κλιματικής αλλαγής: «Πρέπει να προσαρμοστούμε σε αυξανόμενες θερμοκρασίες, σε θύελλες και καταιγίδες και πλημμύρες, σε νέες ασθένειες και παράσιτα· έχουμε αλμυρό νερό να μπαίνει στους ορυζώνες, οπότε η αλάτωση του εδάφους αποτελεί ζήτημα. Αυτή την ποικιλία γονιδίων θα χρειαστείς για να προσαρμόσεις τη γεωργία, και δεν ξέρεις τι θα χρειαστείς σε 50, 100 ή 500 χρόνια από σήμερα».
Γύρω από το θησαυροφυλάκιο των καλλιεργειών και κατ’ επέκταση της διατροφής μας, η περιβαλλοντική απειλή δίνει ήδη το παρών: oι θερμοκρασίες στο αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ έχουν αυξηθεί δύο φορές περισσότερο τις τελευταίες δεκαετίες σε σχέση με την υπόλοιπη Γη.
Με πληροφορίες από CNN
Επιμέλεια: Βάννα Μπρούσαλη
