Η πρώτη εμπεριστατωμένη μελέτη για τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στους ωκεανούς διαπιστώνει ότι τα έμβια όντα που ζουν εκεί κινδυνεύουν με μαζική εξαφάνιση. Κι όμως, η καταστροφή είναι προς το παρόν αναστρέψιμη – σε αντίθεση με εκείνη που σημειώνεται στην ξηρά.
«Ίσως βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας ευρείας εξαφάνισης ειδών» αναφέρουν οι επιστήμονεςΌπως αναφέρει το RT, γνωρίζαμε πως η εξασφάλιση της αειφορίας θα ήταν αδύνατη αν συνεχίζαμε τον ίδιο τρόπο ζωής. Παρότι το μεγαλύτερο μέρος της Γης καλύπτεται από νερό, που μας είναι απαραίτητο, πολλές από τις πρακτικές μας προκαλούν άνευ προηγουμένου καταστροφή στα θαλάσσια οικοσυστήματα: εξαφάνιση των κοραλλιογενών υφάλων, εξορύξεις, ιχθυοκαλλιέργειες, κατασκευαστικά έργα, χημική ρύπανση, εξάντληση βιοπόρων, ακούσια μετανάστευση ειδών, αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, στρατιωτικές ασκήσεις, και πολλά ακόμη.
Μια δυσοίωνη εικόνα προβάλλει μετά την ολοκλήρωση της πρώτης μελέτης που έλαβε υπόψη της όλους αυτούς τους παράγοντες. Οι καθηγητές Malin L. Pinsky, Stephen R. Palumbi, Douglas J. McCauley και οι συνεργάτες τους από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας αναδίφησαν εκατοντάδες παλιές και νέες πηγές για να φτάσουν στα συμπεράσματά τους, τα οποία δημοσιεύτηκαν την Πέμπτη στην επιθεώρηση «Science».
«Ίσως βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας ευρείας εξαφάνισης ειδών» σχολιάζει ο καθηγητής McCauley, ενώ ο Palumbi προειδοποιεί: «Αν μέχρι το τέλος του αιώνα δεν σταματήσουμε να λειτουργούμε σαν να μην τρέχει τίποτα, ειλικρινά νιώθω ότι δεν υπάρχουν πολλές ελπίδες για τα φυσιολογικά οικοσυστήματα στον ωκεανό».
Ένα από τα βασικά συμπεράσματα είναι ότι μετά το 1800 και την εκβιομηχάνιση η καταστροφή που συντελούνταν στην ξηρά άρχισε να επιδρά και στη θάλασσα, με πιθανώς μη αναστρέψιμες συνέπειες. Ο καθηγητής Pinsky παρομοιάζει την κατάσταση με το να ανεβάζουμε τη θερμοκρασία σε ένα ενυδρείο και να ρίχνουμε οξύ στο νερό.
«Αν περιοριστεί η εκβιομηχάνιση των υδάτων, τότε μπορούμε να διευκολύνουμε την αποκατάσταση των ειδών»«Οι σημερινές τάσεις στη χρήση των ωκεανών δείχνουν ότι η καταστροφή οικοτόπων μπορεί να γίνει ολοένα μεγαλύτερη απειλή για την άγρια θαλάσσια πανίδα τα επόμενα 150 χρόνια» αναφέρει η επιστημονική ομάδα. Κι επειδή οι ωκεανοί είναι ρευστά συστήματα και οι σχετικές παρατηρήσεις είναι λιγότερο ακριβείς απ’ ό,τι εκείνες για την ξηρά, δεν γίνεται στην ουσία να εξαχθεί ασφαλές συμπέρασμα για την κατάσταση των γήινων υδάτων – εξού και η μεγάλη σημασία της νέας αθροιστικής ανάλυσης.
Η καταστροφή πάντως είναι αλυσιδωτή. Για παράδειγμα, η ακούσια μετανάστευση ειδών λόγω της κατά 40% εξαφάνισης των κοραλλιογενών υφάλων μπορεί να οδηγήσει θαλάσσια αρπακτικά σε ευάλωτα οικοσυστήματα.
Ωστόσο ο McCauley πιστεύει ότι αν περιορίσουμε την εκβιομηχάνιση των υδάτων μπορούμε να διευκολύνουμε την αποκατάσταση των ειδών – πολύ περισσότερο απ’ όσο θα μπορούσαμε στην ξηρά, όπου η καταστροφή κατά τόπους είναι μη αναστρέψιμη. Η ομάδα πιστεύει ότι πρέπει να σχεδιαστεί μια προσέγγιση που θα λαμβάνει υπόψη την κλιματική αλλαγή, εξετάζοντας πώς και πότε τα είδη μπορούν να αποφύγουν την άνοδο των θερμοκρασιών και την πτώση των επιπέδων του pH. Και καθώς φαίνεται ότι κάποια σημεία έχουν επηρεαστεί πιο πολύ σε σχέση με άλλα, μια λύση θα ήταν να περιοριστούν οι βιομηχανικές δραστηριότητες σε συγκεκριμένες περιοχές, και να αφήσουμε τις υπόλοιπες να ανακάμψουν.
Νέα μελέτη: «Αφήστε τα ορυκτά καύσιμα στο υπέδαφος αλλιώς… καιγόμαστε»
Τον κώδωνα του κινδύνου κρούουν οι Βρετανοί επιστήμονες αναφορικά με τα παγκόσμια αποθέματα ορυκτών καυσίμων, καθώς -όπως προειδοποιούν- το μεγαλύτερο μέρος από τα αναξιοποίητα μέχρι σήμερα αποθέματα της Γης πρέπει να μείνουν για πάντα στο υπέδαφος, αν η ανθρωπότητα θέλει να αποφύγει να κλιμακώσει σε επικίνδυνο βαθμό την κλιματική αλλαγή.
Όπως προειδοποιεί η βρετανική επιστημονική μελέτη, το 82% του άνθρακα, το 50% του φυσικού αερίου και το 33% του πετρελαίου των παγκόσμιων αποθεμάτων δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να έλθουν στο φως, εάν δεν θέλει η ανθρωπότητα να έρθει αντιμέτωπη με μια ανεξέλεγκτη άνοδο της θερμοκρασίας. Μάλιστα, τα αντίστοιχα ποσοστά για την Ευρώπη κάνουν λόγο για αποθέματα άνθρακα 78%, αέριο 20% και πετρέλαιο 11%.
Η αξιοποίηση όλων των αποθεμάτων ορυκτών καυσίμων του πλανήτη θα απελευθέρωνε τριπλάσιο άνθρακα από τον στόχο που απαιτείται για να μην αυξηθεί η θερμοκρασία πέραν των δύο βαθμώνΌπως αναφέρει η «Ημερησία», σύμφωνα με τους ερευνητές του Ινστιτούτου Ανανεώσιμων Πόρων του University College στο Λονδίνο, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο «Nature», επισημαίνουν πως τα κράτη και οι πετρελαϊκές εταιρείες θα ήταν σκόπιμο να ξεχάσουν τη δελεαστική ιδέα να εξορύξουν τα ορυκτά καύσιμα της Αρκτικής, ενώ παράλληλα θα έπρεπε να επιβάλουν μεγάλους περιορισμούς στην χρήση άνθρακα. «Όσοι χαράζουν πολιτική, πρέπει να συνειδητοποιήσουν πως τα ένστικτά τους να χρησιμοποιήσουν πλήρως τα ορυκτά καύσιμα στην επικράτεια των χωρών τους, είναι τελείως ασύμβατα με τις δεσμεύσεις τους για τον στόχο ανόδου της θερμοκρασίας το πολύ κατά δύο βαθμούς Κελσίου», όπως δήλωσε ο επικεφαλής της έρευνας.
Προηγούμενη μελέτη είχε εκτιμήσει ότι τυχόν αξιοποίηση όλων των αποθεμάτων ορυκτών καυσίμων του πλανήτη μας θα απελευθέρωνε στην ατμόσφαιρα τριπλάσιο άνθρακα (περίπου 3.000 γιγατόνους) από αυτόν (900 έως 1.200 γιγατόνοι) που, σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, απαιτείται για να τηρηθεί ο στόχος των δύο βαθμών.
Μέση Ανατολή
Η νέα μελέτη προχωρεί σε επιμέρους εκτιμήσεις και συστάσεις ανά περιοχή. Έτσι, θεωρεί ότι η Μέση Ανατολή πρέπει να αφήσει «ήσυχα» σχεδόν το 40% των αποθεμάτων του πετρελαίου της (πάνω από 260 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου) και τουλάχιστον το 60% του αερίου της, ενώ στο υπέδαφος πρέπει να παραμείνει ένα πολύ μεγάλο μέρος των τεράστιων αποθεμάτων ορυκτών καυσίμων της Κίνας, της Ινδίας, της Ρωσίας και των ΗΠΑ. Το ίδιο ισχύει και με το περισσότερο σχιστολιθικό αέριο της Ευρώπης, που παραμένει αναξιοποίητο.
Το προφανές πρόβλημα είναι ότι μια τέτοια πολιτικά «ευαίσθητη» συμβουλή δεν θα αρέσει καθόλου στις κυβερνήσεις των κρατών, ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων, που έχουν αποδυθεί σε μια κούρσα είτε ενεργειακού ανταγωνισμού, είτε απόκτησης ενεργειακής αυτάρκειας.
Επιπτώσεις
Στο μείζον ζήτημα της κλιματικής αλλαγής και των επιδράσεών της στην ανθρωπότητα, η εταιρεία Eco Experts, χρησιμοποιώντας πληροφορίες από το Πανεπιστήμιο του Notre Dame στην Ιντιάνα των ΗΠΑ (γνωστοί και ως ND-Gain Index), αποτυπώνει σε χάρτες τις χώρες που θα επηρεαστούν περισσότερο ή λιγότερο.
Στους χάρτες αποκαλύπτεται κατά πόσο καλά είναι προετοιμασμένη καθεμία από τις 192 χώρες που βαθμολογήθηκαν για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ταξινομώντας τες με βάση το πόσο ευάλωτες αλλά και το πόσο έτοιμες είναι να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Όπως δείχνουν τα αποτελέσματα, οι σκανδιναβικές χώρες και η Μεγάλη Βρετανία είναι πιο πιθανό να «επιβιώσουν» περισσότερο από κάθε άλλη, σε αντίθεση με τις υποσαχάριες χώρες στην Αφρική.
Παράγοντες όπως η τοποθεσία κάθε χώρας, ο σχηματισμός του εδάφους της, η μόλυνση και οι εθνικοί πόροι της συνεκτιμώνται για να υπολογιστεί ποιες χώρες θα επηρεαστούν πιο πολύ από την κλιματική αλλαγή.
Ετσι, περιοχές όπως η Αφρική, η Κεντρική Αμερική και η Ινδία απειλούνται περισσότερο από μια εθνική καταστροφή, ενώ ταυτόχρονα δεν είναι κατάλληλα εξοπλισμένες για να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο.
Στους χάρτες, οι χώρες με κόκκινο χρώμα απειλούνται περισσότερο, ενώ αυτές με πράσινο είναι λιγότερο πιθανό να επηρεαστούν δραματικά από την κλιματική αλλαγή, με την Ελλάδα να βρίσκεται στην 41η θέση ανάμεσα στις 192 χώρες, κάτι που σημαίνει ότι είναι σε σχετικά καλή κατάσταση όσον αφορά την «επιβίωσή» της στο μέλλον…
Οι καιρικές μεταβολές στην εξέλιξη της ιστορίας
Ποικίλες έρευνες καταδεικνύουν ότι η κλιματική αλλαγή δεν αποτελεί ένα σύγχρονο φαινόμενο. Στα νέα δεδομένα προστίθενται οι ανθρωπογενείς αιτίες της, συμπέρασμα στο οποίο συνηγορεί η συντριπτική πλειονότητα των επιστημόνων.
Οι κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στον πλανήτη μας έχουν μεταβληθεί αρκετές φορές στην πορεία των αιώνων με τεράστιο αντίκτυπο όχι μόνο για τη βιοποικιλότητα, αλλά και για τον ίδιο τον ανθρώπινο πολιτισμό. Για παράδειγμα, έρευνες έχουν υποστηρίζει ότι οι ξηρασίες ήταν η αιτία της καταστροφής του μυκηναϊκού πολιτισμού στην αρχαία Ελλάδα ή των Χετταίων της Ανατολίας, ενώ δύο πρόσφατες μελέτες αποδίδουν την εξαφάνιση δύο ακόμα αρχαίων πολιτισμών, των Ράπα Νούι στα Νησιά του Πάσχα και των Μάγιας στην Κεντρική Αμερική, στις κλιματικές αλλαγές.
Το Νησί του Πάσχα, ή Ράπα Νούι στην τοπική γλώσσα, ήταν κάποτε καλυμμένο από πλούσια δάση φοινικόδεντρων, σήμερα όμως τα δέντρα απουσιάζουν από το σκληρό τοπίο. Πρόσφατη μελέτη για το Ράπα Νούι, που είναι γνωστό για τα επιβλητικά μοάι, τα γιγάντια ανθρωπόμορφα αγάλματα, δείχνει ότι ο πληθυσμός του νησιού συρρικνώθηκε δραματικά εξαιτίας της μεταβολής των τοπικών συνθηκών. Το βασικό εύρημα είναι ότι δεν υπήρχε ομοιομορφία όσον αφορά τη χρήση γης και την αξιοποίηση του δάσους σε όλη την έκταση του νησιού.
Οι περιβαλλοντικές αλλαγές στις οποίες αναφέρονται ήταν, μεταξύ άλλων, μεταβολές στη βροχόπτωση και την ποιότητα των εδαφών. Η μελέτη υποδεικνύει, χωρίς όμως να αποδεικνύει, ότι οι Ράπα Νούι έπεσαν θύματα περιβαλλοντικών περιορισμών και όχι της άπληστης αποψίλωσης των δασών. Σε κάθε περίπτωση, ο πληθυσμός είχε μειωθεί από περίπου 15.000 άτομα σε μόλις 2.000 – 3.000, όταν οι Ευρωπαίοι έφτασαν στο νησί το 1722. Ασθένειες που μετέφεραν οι Ευρωπαίοι ναυτικοί, σε συνδυασμό με το εμπόριο σκλάβων, μείωσαν περαιτέρω τον πληθυσμό στα 111 άτομα το 1877.
Πηγή: Rt, Ημερησία
Επιμέλεια: Σωτήρης Σκουλούδης
