Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Μια νέα μελέτη δείχνει ότι η μεταφορά – τα τελευταία λίγα χιλιόμετρα και η παράδοση ελαφρών εμπορευμάτων στους παραλήπτες τους – δεν είναι απλώς πιο πράσινη από τη χρήση φορτηγού, αλλά συχνά και πιο γρήγορη.
Εάν επισκεφτεί κανείς πρόσφατα το Λονδίνο, ίσως να γνωρίζει ότι η Amazon κυκλοφόρησε τον πρώτο της στόλο ποδηλάτων φορτίου στην Αγγλία, η τελευταία κίνηση σε μια αυξανόμενη τάση: η DHL δοκιμάζει ποδήλατα φορτίου στο Εδιμβούργο. Η UPS έχει αναπτύξει μικρό αριθμό από αυτά, παγκοσμίως. Και αυτόν τον μήνα, η FedEx έγινε η πρώτη παγκόσμια εταιρεία ταχυμεταφορών που επένδυσε σε στόλο της Βόρειας Αμερικής.
Αυτά τα οχήματα – παρόμοια με τα κανονικά ποδήλατα με πετάλι, αλλά με ένα μεγάλο κουτί, πλατφόρμα ή καλάθι για τη μεταφορά εμπορευμάτων ενσωματωμένο στο πλαίσιο τους – αυξάνονται ραγδαία, και είναι εξίσου καλά. Οι αστικές εμπορευματικές μεταφορές αντιπροσωπεύουν περίπου το 10 – 15% των χιλιομέτρων που διανύονται στις πόλεις και είναι συχνά το πιο ακριβό και ρυπογόνο τμήμα της εφοδιαστικής αλυσίδας, αφού παραδοσιακά πραγματοποιούνται με φορτηγά που λειτουργούν με ορυκτά καύσιμα, ακόμη και όταν τα μεταφερόμενα εμπορεύματα είναι ελαφριά και μικρά.
Το πρόβλημα επιδεινώνεται καθώς οι παραδόσεις κατ’ οίκον εκτινάσσονται στα ύψη. Το έδαφος που καλύπτεται από φορτηγά στις αστικές περιοχές έχει αυξηθεί, υποκινούμενο από τις ηλεκτρονικές αγορές, με τον αριθμό των οχημάτων παράδοσης στις πόλεις να αναμένεται να αυξηθεί κατά 36% έως το 2030, εάν δεν γίνουμε πιο αποτελεσματικοί στις μεταφορές από πόρτα σε πόρτα. Στο Λονδίνο, έως και 9.500 άνθρωποι πεθαίνουν ετησίως λόγω επιπλοκών στην υγεία που σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση και ένα μεγάλο μέρος αυτών των ρύπων προέρχεται από οχήματα παράδοσης. Όμως η Amazon και οι όμοιοι της είναι πιθανό ότι έχουν βρεί μια καλή λύση.
«Τα ποδήλατα φορτίου έχουν μια πληθώρα θετικών επιπτώσεων, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και του θορύβου καθώς και της βελτίωσης του δημόσιου χώρου», λέει η Ersilia Verlinghieri, ανώτερη ερευνήτρια του Active Travel Academy, στο Πανεπιστήμιο του Westminster του Λονδίνου. «Είναι πιο αποτελεσματικά και πολύ πιο καθαρά από τη χρήση φορτηγών», προσθέτει.
Υπολογίζεται ότι τα ποδήλατα φορτίου θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν περίπου το 51% όλων των μετακινήσεων με μηχανοκίνητα φορτία στις ευρωπαϊκές πόλεις και αυτός ο αριθμός θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερος εάν χρησιμοποιηθούν και ποδήλατα φορτίου με ηλεκτρική υποβοήθηση. Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη στο Παρίσι, είναι τεχνικά δυνατό να παραλάβει και να παραδώσει κανείς έως και το 91% των φορτίων χρησιμοποιώντας ποδήλατα ecargo.
Όμως, μόνο και μόνο επειδή μια εταιρεία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει έναν ταχυμεταφορέα ποδηλάτου φορτίου δεν σημαίνει ότι σίγουρα θα το κάνει. Η μελέτη του Παρισιού διαπίστωσε ότι θα ήταν οικονομικό να χρησιμοποιούνται ποδήλατα φορτίου μόνο το 67% του χρόνου, σε σύγκριση με τη χρήση ενός στόλου ηλεκτρικών φορτηγών.
Η ταχύτητα και η αποτελεσματικότητα της κίνησης είναι το κλειδί για να διατηρούνται τα πράγματα αποδοτικά από οικονομικής σκοπιάς, και αυτό είναι κάτι που εξέτασαν η Verlinghieri και οι συνάδελφοί της. Διαπίστωσαν πέρυσι, ότι οι υπηρεσίες που παρείχε η εταιρεία ποδηλάτων φορτίου Pedal Me ήταν 1,61 φορές πιο γρήγορες από αυτές μιας αντίστοιχης υπηρεσίας van, επειδή τα ποδήλατα μπορούσαν να κινούνται με υψηλότερες μέσες ταχύτητες μέσα από πυκνά αστικά περιβάλλοντα. Τα ποδήλατα φορτίου μπορούν να παρακάμψουν την κυκλοφοριακή συμφόρηση, να κάνουν συντομεύσεις σε δρόμους κλειστούς για αυτοκίνητα, να χρησιμοποιήσουν λωρίδες λεωφορείων και ποδηλατόδρομους και να φτάσουν στις πόρτες των πελατών, ενώ τα φορτηγά εμποδίζονται από την κυκλοφοριακή συμφόρηση και την αναζήτηση στάθμευσης. Ομολογουμένως, αυτά τα πλεονεκτήματα είναι μεγαλύτερα σε ευρωπαϊκές πόλεις με στενούς δρόμους με στροφές σε σύγκριση με τους πιο πλατείς δρόμους της Βόρειας Αμερικής.
Όταν ληφθούν υπόψη η τιμή ενός φορτηγού, το κόστος των καυσίμων, η ασφάλιση και οι αποσβέσεις, καθώς και τα πρόστιμα στάθμευσης και τα τέλη κυκλοφοριακής συμφόρησης, ο υπολογισμός κόστους – αποτελεσματικότητας μεταβάλλεται ακόμη περισσότερο προς όφελος των ποδηλάτων φορτίου – έτσι φαίνεται ότι υπάρχει και ένα οικονομικό κίνητρο για τις εταιρείες να κάνουν τη μετάβαση. Εδώ, όμως, είναι που τα πράγματα γίνονται δύσκολα. Μια παραδοσιακή αποθήκη δεμάτων βρίσκεται στα περίχωρα της πόλης και για ένα ποδήλατο φορτίου, το οποίο έχει μικρότερη χωρητικότητα από ένα φορτηγό, υπάρχει χρονική ποινή για το ταξίδι από και προς αυτές τις τοποθεσίες. Για να είναι ανταγωνιστικά, συμπέραναν οι συγγραφείς της μελέτης στο Παρίσι, τα ποδήλατα φορτίου απαιτείται να μεταφέρουν τα δέματα απο έναν κεντρικό κόμβο, από τον οποίο μπορούν να φορτωθούν, να παραδώσουν και να επιστρέψουν πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτοί οι μικρο-κεντρικοί κόμβοι είναι ακριβοί όσον αφορά τα γενικά έξοδα και το κόστος προσωπικού, και μόνο με την πραγματοποίηση πολλών παραδόσεων από αυτούς η εξοικονόμηση κόστους μεταφοράς καλύπτει το πρόσθετο κόστος λειτουργίας της επιχείρησης.
«Για να κάνει κανείς τα ποδήλατα φορτίου οικονομικά, χρειάζεται μεγάλη πυκνότητα ανθρώπων γύρω από έναν κόμβο διανομής. Όμως εκεί είναι που και το ενοίκιο τείνει να είναι το υψηλότερο», λέει ο Antoine Robichet, συν-συγγραφέας της μελέτης του Παρισιού και διδακτορικός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο Gustave Eiffel. «Αν λοιπόν θέλουμε να πάρουμε όλα τα δέματά μας με ποδήλατο, τότε η τιμή θα εκτοξευθεί στα ύψη», προσθέτει. Για να το ξεπεράσει αυτό, η UPS δοκιμάζει τη χρήση δορυφορικών κόμβων – ουσιαστικά, παρκάρει μικρά αρθρωτά φορτηγά σε γειτονιές και μοιράζει δέματα από αυτά, με ποδήλατα φορτίου. Εν τω μεταξύ, στην Πράγα, περίπου δώδεκα εταιρείες logistics παραδίδουν χιλιάδες δέματα, κάθε μήνα, με ποδήλατα φορτίου χρησιμοποιώντας κοινόχρηστους μικροκεντρικούς κόμβους που παρέχονται από το δημοτικό συμβούλιο, μοιράζοντας έτσι το κόστος λειτουργίας μεταξύ τους.
Μέχρι να μπορέσουν να διορθώσουν τα οικονομικά στοιχεία, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι πολλές μεγάλες εταιρείες θα κυκλοφορήσουν ποδήλατα φορτίου σε μεγάλη κλίμακα. Απαιτείται αρχική επένδυση για τα ποδήλατα, τη συντήρησή τους και τις αποθήκες. Επιπλέον, οι μεγαλύτερες εταιρείες χρειάζεται να προσαρμόσουν το λογισμικό εφοδιαστικής τους ώστε να είναι σε θέση να προωθούν τους αναβάτες των ποδηλάτων σε σημεία επαναφόρτωσης, κατά τη διάρκεια της ημέρας.
«Το λογισμικό που υπάρχει είναι για φορτηγά που παραλαμβάνουν στην αρχή της ημέρας και στη συνέχεια κάνουν παραδόσεις επί ένα οκτάωρο» λέει ο Nicolas Collignon, συνιδρυτής της Kale Collective, μιας startup που εστιάζει στην τεχνολογία για την εφοδιαστική ποδηλάτων φορτίου. «Αλλά ένα ποδήλατο φορτίου δεν μπορεί να κάνει μεταφορές και παραδόσεις επί οκτάωρο, επομένως η δρομολόγηση πρέπει να είναι πιο λειτουργική, συμπληρώνει ο ίδιος».
Επιπλέον, η ποδηλασία στην πόλη – σε αντίθεση με την οδήγηση – απαιτεί ένα πιο αθλητικό προφίλ εργαζομένου και υπάρχει το πρόσθετο κόστος για την εκπαίδευσή τους. Επειδή τα ποδήλατα φορτίου είναι βαρύτερα και φαρδύτερα από τα συμβατικά ποδήλατα και έχουν μεγαλύτερους κύκλους στροφής, οι αναβάτες πρέπει να διδαχθούν πώς να τα χειρίζονται, λέει ο Chris Dixon, διευθυντής εκπαίδευσης στο Pedal Me. «Αν βρισκόμασταν σε έναν ιδανικό κόσμο και υπολογίζαμε το κόστος όχι μόνο όσον αφορά τη λειτουργία μιας επιχείρησης, αλλά το περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος όπως οι εκπομπές CO2 και η οδική ασφάλεια, τα ποδήλατα φορτίου θα ήταν πολύ πιο βιώσιμα», λέει η Verlinghieri. «Αλλά επειδή αυτά τα πράγματα δεν φορολογούνται, γίνεται πιο δύσκολο να προωθηθούν οι αλλαγές, επειδή η παράδοση με φορτηγά είναι ένα καθιερωμένο μοντέλο που επιτρέπει στις μεγάλες εταιρείες να πραγματοποιούν παραδόσεις σε προσιτές τιμές», συνεχίζει.
Τα οφέλη από τον περιορισμό των εκπομπών θα μπορούσαν να είναι σημαντικά. Η Verlinghieri και η ομάδα του Westminster υπολόγισαν ότι μεταξύ 2018 και 2020, περίπου 100.000 ποδήλατα φορτίου εισήχθησαν σε όλη την Ευρώπη και κάθε μήνα εξοικονομούσαν την ίδια ποσότητα CO2 που θα παράγονταν αν πετούσαν περίπου 24.000 άνθρωποι από το Λονδίνο στη Νέα Υόρκη μετ’ επιστροφής. Η πιθανή εξοικονόμηση εκπομπών είναι ακόμη μεγαλύτερη όταν ληφθεί υπόψη ότι τα ποδήλατα φορτίου – εάν υιοθετηθούν ευρέως – θα μπορούσαν να μειώσουν τη ζήτηση για την κατασκευή φορτηγών.
Για να επιταχυνθεί η υιοθέτηση των ποδηλάτων φορτίου «απαιτείται κυβερνητική υποστήριξη», λέει ο Collignon. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την ανάπτυξη κόμβων αστικής ενοποίησης όπως στην Πράγα και αυστηρότερους περιορισμούς για τα φορτηγά, αλλά θα σήμαινε επίσης επένδυση σε υποδομές ποδηλασίας, επειδή η ασφαλής ενσωμάτωση στην κυκλοφορία είναι το κύριο ζήτημα που αντιμετωπίζουν οι ποδηλάτες.
Σε ψυχρότερες περιοχές, η υποστήριξη θα σήμαινε επίσης τη διασφάλιση ότι τα μικρά σοκάκια καθαρίζονται από πάγο, επιτρέποντας στα ποδήλατα να περνούν μέσα από αυτά. «Αν δεν έχουμε αυτές τις συντομεύσεις, είναι δύσκολο να ανταγωνιστούμε τα ηλεκτρικά βανάκια», λέει ο Ådne Dybdalen, πολιτικός μηχανικός που συνέγραψε μια πρόσφατη μελέτη που εξετάζει την αποτελεσματικότητα των ποδηλάτων φορτίου στους χειμερινούς δρόμους της Νορβηγίας.
Οι κυβερνήσεις πρέπει επίσης να προστατεύουν τους αναβάτες ποδηλάτων. Η απουσία νομοθεσίας σημαίνει ότι υπάρχει έλλειψη προτύπων για ποδήλατα φορτίου, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με το πόσο σταθερά και ελεγχόμενα είναι ορισμένα μοντέλα. Πρέπει επίσης να προστατεύσουν τις συνθήκες εργασίας των αναβατών, καθώς οι ταχυμεταφορές ποδηλάτου ήταν ιδιαίτερα ευάλωτες σε παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους στο παρελθόν. «Η εφοδιαστική ποδηλάτων φορτίου παραμένει μια νέα βιομηχανία με λίγες πιστοποιήσεις», λέει ο Collignon, «και αυτό ίσως χρειαστεί να αλλάξει».
Καθώς οι παραδόσεις κατ’ οίκον αυξάνονται, η πίεση στις εταιρείες διανομής να μειώσουν τις εκπομπές τους θα αυξηθεί. Τα πλεονεκτήματα των ποδηλάτων φορτίου είναι ξεκάθαρα και αυτά «θα γίνουν πιο ορατά καθώς οι πόλεις εισάγουν περισσότερες υποδομές για ποδηλασία», λέει η Verlinghieri. Το πραγματικό ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι τόσο εάν τα ποδήλατα φορτίου πρέπει να γίνουν αναπόσπαστο χαρακτηριστικό του τοπικού τοπίου παράδοσης, αλλά αν θα γίνουν. Αυτό, συμφωνούν οι εμπειρογνώμονες, είναι θέμα πολιτικής – να γίνουν αλλαγές που δίνουν κίνητρο για την υιοθέτησή τους. «Στο τέλος της ημέρας, η υιοθέτηση ποδηλάτων φορτίου είναι ζήτημα οικονομικό», λέει ο Dybdalen. «Αν οι εταιρείες δεν μπορούν να βγάλουν χρήματα από τη χρήση τους, τότε θα βρουν έναν φθηνότερο τρόπο».
Πηγή: WIRED
