Σύνταξη – Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Οι εταιρείες εξόρυξης και οι περιβαλλοντολόγοι έχουν εμπλακεί σε μια μάχη για έναν θησαυρό πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων από μέταλλα στον βυθό των βαθύτερων ωκεανών μας.
Τώρα, το δράμα που εξελίσσεται στην επιφάνεια – μερικα μίλια πιο ψηλά – μπαίνει σε νέα φάση έντασης.
Μια εταιρεία εξόρυξης ισχυρίζεται ότι ακτιβιστές της Greenpeace διέκοψαν μια ερευνητική αποστολή όταν επιβιβάστηκαν στο σκάφος της στον απομακρυσμένο Ειρηνικό. Ως αποτέλεσμα, η περιβαλλοντική ομάδα θα μπορούσε να πεταχτεί έξω από το όργανο του ΟΗΕ, το οποίο επιβλέπει τα αμφιλεγόμενα σχέδια για την έναρξη της εξόρυξης βαθέων υδάτων. Τα κράτη μέλη της Διεθνούς Αρχής για τον Βυθό της Θάλασσας (ISA) του ΟΗΕ θα μπορούσαν να επιλέξουν τις επόμενες ημέρες να αφαιρέσουν την Greenpeace από το καθεστώς παρατηρητή εντός της ομάδας. Η Greenpeace λέει ότι το εν λόγω περιστατικό ήταν μια ειρηνική διαμαρτυρία με στόχο την προστασία ενός παρθένου οικοσυστήματος.
Η εμπλεκόμενη εταιρεία εξόρυξης, The Metals Company, κατηγορεί την Greenpeace ότι είναι «κατά της επιστήμης». Είναι το πιο πρόσφατο επεισόδιο σε μια μακροχρόνια μάχη για την πρόσβαση σε έναν θησαυρό που βρίσκεται στην επιφάνεια του βυθού σε ορισμένα σημεία του βαθέως ωκεανού. Οι ακτιβιστές λένε ότι θα προκαλέσει τρομερή ζημιά σε ένα από τα λίγα εναπομείναντα οικοσυστήματα στη Γη, ανέγγιχτα από την ανθρωπότητα.
Τα μέταλλα που θέλουν να εκμεταλλευτούν οι εταιρείες έχουν συσσωρευτεί εδώ και δεκάδες εκατομμύρια χρόνια σε μικρά κομμάτια μεγέθους μιας πατάτας, γνωστά ως πολυμεταλλικά οζίδια. Οι εταιρείες εξόρυξης λένε ότι ο χαλκός, το κοβάλτιο, το νικέλιο και το μαγγάνιο που περιέχουν είναι ζωτικής σημασίας μέταλλα μπαταρίας. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προβλέπει ότι η ζήτηση για αυτά τα μέταλλα θα εκτιναχθεί στα ύψη καθώς ο κόσμος συνεχίζει την προσπάθεια μετάβασης προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Οι ακτιβιστές της Greenpeace λένε ότι υπάρχουν επαρκή αποθέματα μετάλλων στη στεριά και δεν θα πρέπει να επιτρέπεται η εξόρυξη ωκεανών έως ότου γίνει πολύ καλύτερα κατανοητό το περιβάλλον των βαθέων υδάτων και ο αντίκτυπος που θα έχει η εξόρυξη σε αυτό.
Το εάν θα ληφθούν μέτρα κατά της Greenpeace θα αποφασιστεί από τους εκπροσώπους των χωρών σε συνεδρίαση του ISA αυτή την εβδομάδα. Αυτές οι τελευταίες διεθνείς συνομιλίες αποτελούν μερος μιας συνεχούς προσπάθειας για να αποφασιστεί ποιοι κανόνες θα πρέπει να ισχύουν για τις εταιρείες που θέλουν να συλλέξουν ορυκτά από την «αβυσσαλέα πεδιάδα», ένα από τα βαθύτερα μέρη του ωκεανού. Ο ISA έχει πει ότι σκοπεύει να θεσπίσει κανόνες έως το 2025.
Τόσο οι εταιρείες εξόρυξης όσο και οι πράσινοι ακτιβιστές ισχυρίζονται ότι ενεργούν προς το καλύτερο συμφέρον του πλανήτη. Οι ΗΠΑ δεν έχουν επικυρώσει ποτέ τη διεθνή συνθήκη που δημιούργησε τον ISA, επομένως δεν παίζουν κανέναν ενεργό ρόλο στο σώμα. Την περασμένη εβδομάδα, μια ομάδα σημαντικών πολιτικών και στρατιωτικών ηγετών των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της Hillary Clinton, κάλεσε τις ΗΠΑ να την επικυρώσουν, υποστηρίζοντας ότι ο ανταγωνισμός με την Κίνα σημαίνει πως η πρόσβαση σε μέταλλα βαθέων υδάτων είναι ζωτικής σημασίας για τη χώρα.
Η The Metals Company λέει ότι το ερευνητικό ταξίδι που διέκοψε η Greenpeace τον Νοέμβριο, ήταν για την επιστήμη και είχε ως στόχο να βοηθήσει στη βελτίωση της γνώσης για τα περιβαλλοντικά αποτελέσματα που θα έχει η συλλογή των οζιδίων. Προσθετει ότι το έργο είχε ζητηθεί από τον ISA ως μέρος μιας εκτίμησης επιπτώσεων και ότι η Greenpeace εμπόδισε σκόπιμα αυτήν την προσπάθεια όταν οι ακτιβιστές της επιβιβάστηκαν στο ερευνητικό σκάφος της εταιρείας. Από την πλευρά της, η Greenpeace λέει ότι η ενέργεια ήταν δικαιολογημένη επειδή η The Metals Company δηλωσε πως σκοπεύει να προχωρήσει στην εξόρυξη πριν συμφωνηθούν οι κανονισμοί. Οι εταιρείες εξόρυξης σχεδιάζουν να χρησιμοποιήσουν μηχανήματα όπως τεράστιες ηλεκτρικές σκούπες που θα κινούνται πάνω από τον βυθό της θάλασσας, ρουφώντας τα οζίδια.
Η μεγαλύτερη συγκέντρωση των οζιδίων είναι σε βάθη μεταξύ 4.000 – 6.000 μέτρων.
Βρίσκονται σε μεγάλο μέρος του βυθού των βαθέων ωκεανών. Η The Metals Company σχεδιάζει να εξορύξει σε μια περιοχή του Ειρηνικού Ωκεανού γνωστή ως Ζώνη Clarion-Clipperton. Για χρόνια, εικαζόταν ότι πολύ λίγοι οργανισμοί μπορούσαν να ζήσουν σε αυτά τα κρύα, σκοτεινά και φτωχά σε οξυγόνο βάθη. Η πυκνότητα των έμβιων όντων είναι πράγματι χαμηλή, αλλά η έρευνα των τελευταίων δεκαετιών έχει αποκαλύψει μια τεράστια ποικιλία ειδών, συμπεριλαμβανομένων πολλών που είναι νέα για την επιστήμη. Όμως, η «αβυσσαλέα πεδιάδα» είναι απέραντη. Καλύπτει το 40% της συνολικής επιφάνειας της Γης. Η γη αποτελεί μόλις το 29%.
«Καταλαβαίνω γιατί οι πράσινοι της Greenpeace είναι επιφυλακτικοί», λέει ο Διευθύνων Σύμβουλος της The Metals Company, Gerard Barron, «αλλά σε αυτήν την περίπτωση, έχουν κάνει λάθος». Αναγνωρίζει ότι τα 75.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα στα οποια σχεδιάζει να εξορύξει η εταιρεία του είναι πολλά, αλλά λέει ότι αντιπροσωπεύουν ένα μικρό ποσοστό του βαθέως βυθού.
Η The Metals Company ισχυρίζεται ότι η έρευνά της δείχνει πως ενώ θα υπάρξει ζημιά στην περιοχή όπου πραγματοποιείται η εξόρυξη, τα νέφη των ιζημάτων που θα μπορούσαν να πνίξουν τα πλάσματα των βαθέων υδάτων θα ταξιδέψουν μόνο λίγα μίλια. Ο Barron λέει ότι το ερώτημα που πρέπει να τεθεί είναι: «Από πού μπορούμε να πάρουμε αυτά τα μέταλλα με το ελαφρύτερο πλανητικό και ανθρώπινο άγγιγμα;» Η Greenpeace απορρίπτει την ιδέα ότι η εξόρυξη βαθέων υδάτων θα μπορούσε να έχει περιβαλλοντικά οφέλη. «Η εξόρυξη βαθέων υδάτων δεν είναι μια λύση για το κλίμα», λέει η επικεφαλής της οργάνωσης για τους ωκεανούς, Louisa Casson. «Νομίζω ότι είναι ξεκάθαρο πως για να προστατεύσουμε το κλίμα, πρέπει να αποκαταστήσουμε τους ωκεανούς μας, να τους προστατεύσουμε, όχι να τους καταστρέψουμε περαιτέρω προσθέτοντας νέες πιέσεις».
Η Greenpeace υποστηρίζει ότι ήταν δικαιολογημένη να διακόψει την έρευνα της The Metals Company επειδή ήταν «επιστήμη από μια εταιρεία με εμπορικό ενδιαφέρον για τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας». Είκοσι τέσσερις χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωσαν ότι υποστηρίζουν ένα μορατόριουμ για την εξόρυξη βαθέων υδάτων. Λένε ότι η αδειοδότηση πρέπει να περιμένει έως ότου είναι διαθέσιμα επαρκή επιστημονικά στοιχεία για την αξιολόγηση των επιπτώσεων και για τη θέσπιση κανονισμών που θα προστατεύουν τα βάθη των ωκεανών.
Μια ομάδα Βρετανών επιστημόνων ερευνά – επί του παρόντος – είδη «στην αβυσσαλέα πεδιάδα» στον ανατολικό Ειρηνικό. Μιλώντας από το ερευνητικό σκάφος RRS James Cook, ο Δρ Adrian Glover του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου δήλωσε στο BBC ότι υποστηρίζει τη ρυθμιστική διαδικασία που έχουν θέσει σε εφαρμογή τα Ηνωμένα Έθνη.
«Είναι μια νέα βιομηχανία και θα πρέπει να ανησυχούμε και να κάνουμε δύσκολες ερωτήσεις», είπε ο Δρ Glover.
Πιστεύει ότι η έρευνα πρέπει να συνεχιστεί για την αξιολόγηση των κινδύνων της εξόρυξης. «Υπάρχει πάντα ένας κίνδυνος με αυτά τα πράγματα και η συλλογή δεδομένων και αποδεικτικών στοιχείων είναι ο σωστός τρόπος για να μειωθεί αυτός ο κίνδυνος. Να κατανοήσουμε τι είναι και στη συνέχεια να λάβουμε μια απόφαση. Το μεγάλο πλεονέκτημα που έχει ο κόσμος καθώς αποφασίζει πώς να προχωρήσει στην εξόρυξη στην αβυσσαλέα πεδιάδα είναι ότι οι ρυθμίσεις γίνονται πριν ξεκινήσει η βιομηχανία», πρόσθεσε ο Δρ Glover.
«Επαφίεται στη διεθνή διαδικασία, τη ρυθμιστική διαδικασία να αξιολογήσει κριτικά τα αποδεικτικά στοιχεία και τελικά να αποφασίσει εάν η εξόρυξη είναι αποδεκτή ή όχι».
Πηγή: BBC News
