Σύνταξη – Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Τα κοράλλια σε πολλές χώρες λευκαίνουν και πεθαίνουν μαζικά από πρωτοφανή επίπεδα θερμικού στρες, προκαλώντας φόβους ότι μια τραγωδία που εκτυλίσσεται στην Κεντρική και τη Βόρεια Αμερική καθώς και την Καραϊβική θα μπορούσε να γίνει παγκόσμιο γεγονός.
Επιστήμονες της αμερικανικής κυβέρνησης επιβεβαίωσαν ότι οι κοραλλιογενείς ύφαλοι στον Παναμά, την Κολομβία, το Ελ Σαλβαδόρ, την Κόστα Ρίκα, το Μεξικό και έξι χώρες της Καραϊβικής που συμπεριλαμβάνουν τις Μπαχάμες και την Κούβα, υφίστανται σημαντική λεύκανση, μαζί με τα κοράλλια της Φλόριντα που άρχισαν να γίνονται λευκά πριν από σχεδόν ένα μήνα.
«Δεν νομίζω ότι κανένα από αυτά τα μέρη έχει ξαναδεί τέτοια ζέστη», δήλωσε ο Δρ. Derek Manzello, συντονιστής του Coral Reef Watch στην Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ ( Nooa). «Αυτό θα επιδεινωθεί μέχρι να υπάρξει παγκόσμια μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα μεγάλο πείραμα και ο φόβος είναι ότι θα υπάρξει καταστροφική θνησιμότητα», πρόσθεσε.
Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι φιλοξενούν περισσότερο από το ένα τέταρτο των θαλάσσιων ειδών του κόσμου, παρά το γεγονός ότι καταλαμβάνουν περίπου το 0,1% του βυθού των ωκεανών και θεωρούνται ένα από τα πιο ευαίσθητα – στην παγκόσμια θέρμανση – οικοσυστήματα. Η ίδια υπηρεσία ανακοίνωσε επίσης αυτή την εβδομάδα το υψηλότερο επίπεδο προειδοποίησης λεύκανσης κοραλλιογενών υφάλων, ανοιχτά του βόρειου Βιετνάμ και της νότιας Κίνας.
Ο Manzello είπε ότι σε πολλά μέρη οι θερμοκρασίες των ωκεανών ήταν οι υψηλότερες που είχαν καταγραφεί ποτέ από δορυφόρους. «Αυτή η μαζική λεύκανση λαμβάνει χώρα σε μια τεράστια περιοχή», είπε, αναφερόμενος στη λεύκανση στη Βόρεια και Κεντρική Αμερική. «Πορευόμαστε προς μια εκδήλωση λεύκανσης κοραλλιών σε ολόκληρη την Καραϊβική τον επόμενο μήνα, εάν τα πράγματα δεν αλλάξουν». Οι θερμοκρασίες των ωκεανών σε όλο τον κόσμο βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα ρεκόρ εδώ και μήνες.
Τα δεδομένα της Nooa υποδηλώνουν ότι πολλές από τις περιοχές που παρουσιάζουν λεύκανση, βρίσκονται ακόμη εβδομάδες πριν από τη συνηθισμένη καλοκαιρινή τους αιχμή, υποδηλώνοντας ότι η κατάσταση θα μπορούσε να επιδεινωθεί – εκτός και αν υπάρξει συνεχής συννεφιά ή μεγάλες καταιγίδες. Ο Δρ. Ian Enochs, επικεφαλής του προγράμματος κοραλλιών στο Ωκεανογραφικό και Μετεωρολογικό Εργαστήριο του Ατλαντικού της Nooa, επιθεώρησε τον ύφαλο Cheeca Rocks που ήταν ένας από τους πιο υγιείς και πιο ζωντανούς στα Keys της Φλόριντας.
«Δεν ήμουν προετοιμασμένος για αυτό που είδα εκεί», είπε. «Κάθε κοράλλι που είδα ήταν επηρεασμένο – είναι είτε λευκασμένο ή έντονα χλωμό. Είναι πολύ δύσκολο να το δεχτείς και να το συνειδητοποιήσεις». Είδη μαλακών κοραλλιών «αποσυντέθηκαν» στο ζεστό νερό. «Το μαλακό και ευαίσθητο επικάλυμμα τους ξεφλουδιζόταν και έπεφτε από πάνω τους», είπε.
«Το μόνο που ελπίζω και μου δίνει δύναμη, είναι η καταστροφή αυτή να παρακινήσει και να ενώσει τους ανθρώπους», πρόσθεσε ο ίδιος.
Έργα για την αποκατάσταση μικρών περιοχών υφάλων με φύτευση και καλλιέργεια κοραλλιών σε ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Κόστα Ρίκα, έχουν επίσης αναφέρει λεύκανση. Ενώ στη Φλόριντα, ορισμένες περιοχές αναφέρουν ολική απώλεια των κοραλλιών.
Είναι όλο και πιο δύσκολο για τους υφάλους να ανακάμψουν
Ανάλογα με το είδος και την ποσότητα της θερμότητας, τα κοράλλια έχουν την ικανότητα να ανακάμπτουν από τη λεύκανση, αλλά οι επιστήμονες λένε πως γίνονται πιο ευαίσθητα στις ασθένειες και δεν αναπαράγονται τόσο καλά τα επόμενα χρόνια.
Για να εκτιμήσουν το επίπεδο θερμικής καταπόνησης που συσσωρεύεται στα κοράλλια, οι επιστήμονες χρησιμοποιούν ένα μέτρο που ονομάζεται βαθμός θερμών εβδομάδων (DHW). Για παράδειγμα, εάν ένας ύφαλος αντιμετωπίζει θερμοκρασίες 1C πάνω από τη μέση μέγιστη επι δύο εβδομάδες, υπόκειται σε 2 DHW.
Κατά κανόνα, στα 8 DHW οι ύφαλοι παρουσιάζουν σοβαρή λεύκανση με κίνδυνο θνησιμότητας για ορισμένα κοράλλια. Μερικοί ύφαλοι στα Keys της Φλόριντα έχουν φτάσει τα 15 DHW. Από τότε που ξεκίνησαν τα δεδομένα της Noaa το 1985, η περιοχή δεν είχε δει ποτέ επίπεδα πάνω από 10 DHW. «Ξεκινήσαμε να μετράμε βαθμούς που δεν είχαμε ποτέ στο παρελθόν, και αυτό συμβαίνει νωρίτερα από ποτέ. Είναι πολύ ανησυχητικό για μένα», είπε ο Manzello.
Ο Δρ. Lorenzo Álvarez-Filip, επιστήμονας κοραλλιών στο Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού, παρακολουθεί τη λεύκανση των κοραλλιών στο Puerto Morelos κοντά στο Κανκούν – το βόρειο τμήμα του συστήματος Barrier Reef της Μεσοαμερικής, το οποίο εκτείνεται από το Μεξικό μέχρι την Ονδούρα, τη Γουατεμάλα και το Μπελίζ, και περιλαμβάνεται στα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς. Παρατήρησε μια λεύκανση κοραλλιών στις αρχές Ιουνίου, τουλάχιστον τρεις μήνες νωρίτερα από ό,τι είχαν συμβεί τα προηγούμενα γεγονότα λεύκανσης. «Έχουμε αναφορές για λεύκανση από το Μεξικό μέχρι το Μπελίζ – αυτό είναι (πάνω από) 400 χιλιόμετρα», είπε.
Ο Álvarez-Filip συμπλήρωσε ότι η περιοχή δεν έχει δει ποτέ μαζική θνησιμότητα κοραλλιών από θερμικό στρες στο παρελθόν, αλλά τώρα ήταν «πολύ πιθανό» να συμβεί τους επόμενους μήνες. «Μακάρι να μπορούσα να πω κάτι διαφορετικό», είπε. «Είναι πολύ οδυνηρό». Πρόσθεσε ότι μια επιδημία νόσου των κοραλλιών σκότωσε περίπου 80 εκατομμύρια κοράλλια στα μεξικανικά ύδατα μέσα σε λίγους μήνες το 2018 και το 2019. Επίσης είχε σοβαρές ανησυχίες ότι τα κοράλλια που είχαν επιβιώσει θα μπορούσαν τώρα να χαθούν στη ζέστη.
Τα λειτουργικά συστήματα υφάλων είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομία της περιοχής, είπε ο Álvarez-Filip, καθώς παρέχουν τροφή, προστατεύουν την ακτογραμμή και φέρνουν τουρισμό. Στον Παναμά, ο Δρ. Sean Connolly, του Ινστιτούτου Τροπικών Ερευνών Smithsonian, είπε ότι υπάρχουν αναφορές για λεύκανση στην Καραϊβική και την πλευρά της χώρας που βρέχεται από τον Ειρηνικό.
Πρόσθεσε ότι η συχνότητα των συμβάντων θερμικού στρες υποδηλώνει πως τα κλιματικά μοντέλα είχαν υποτιμήσει τη σοβαρότητα των ακραίων γεγονότων. «Βλέπουμε έναν κόσμο όπου αυτού του είδους οι ακραίες θερμοκρασίες συμβαίνουν τόσο συχνά που θα γίνεται όλο και πιο δύσκολο για τους υφάλους να ανακάμψουν στις ενδιάμεσες χρονικές περιόδους», συμπλήρωσε.
Φόβοι για «μαζικό παγκόσμιο γεγονός»
Από το 2014 έως το 2017, μια παγκόσμια εκδήλωση μαζικής λεύκανσης ξεκίνησε στο βόρειο ημισφαίριο και συνεχίστηκε στους υφάλους του νότου, συμπεριλαμβανομένου του Μεγάλου Κοραλλιογενούς Ύφαλου. «Αυτό που βλέπουμε είναι η εξέλιξη ενός ακόμη παγκόσμιου γεγονότος μαζικής λεύκανσης κοραλλιογενών υφάλων», είπε ο Connolly.
Η καθηγήτρια Tracy Ainsworth, αντιπρόεδρος της International Coral Reef Society, είπε ότι τα επίπεδα θερμικής καταπόνησης που αντιμετωπίζουν ορισμένοι ύφαλοι ήταν μη συμβατά με την επιβίωση τους. «Πρόκειται για πολλαπλούς ύφαλους σε πολλές χώρες. Υπάρχει ανησυχία ότι θα πάμε σε ένα άλλο τεράστιο παγκόσμιο γεγονός», συμπλήρωσε.
Μερικά μαζικά κοράλλια που κινδυνεύουν να πεθάνουν είναι ηλικίας δεκαετιών. Κάποια από αυτά «αλλάζουν μόνιμα» από τη ζέστη. «Όσα όμως πεθάνουν, πέθαναν. Δεν μπορούμε να υποθέσουμε ότι θα υπάρξει ανάκαμψη, επειδή βρισκόμαστε τώρα στη δεύτερη δεκαετία αυτών των γεγονότων», πρόσθεσε. «Μίλησα για (τον κίνδυνο από την κλιματική αλλαγή) σε όλη μου την καριέρα αλλά αν και ήμουν προετοιμασμένη γι’ αυτό δεν παύει να είναι τόσο συγκλονιστικό. Για πολλούς ανθρώπους που δούλεψαν, σπούδασαν και αγαπούσαν τους υφάλους, τα γεγονότα που εκτυλίσσονταν θα είναι εξαιρετικά τραυματικά», είπε.
«Για μένα, το ότι δεν μελετάμε καν αυτού του είδους το θερμικό στρες, είναι κάπως ακατανόητο. Χρησιμοποιούμε τον όρο πρωτόγνωρα πολύ συχνά. Όμως, δυστυχώς αυτά τα φαινόμενα δεν είναι πλέον πρωτόγνωρα», κατέληξε.
