Η φώκαινα (Phocoena phocoena) είναι ένα μικρόσωμο και ιδιαίτερα «ντροπαλό» οδοντοκητώδες (μέσο μήκος 1,4 μέτρα), ένα πολύ σπάνιο θηλαστικό το οποίο έχει εμφανιστεί 4 φορές στα 20 τελευταία χρόνια στο Βόρειο Αιγαίο.
Αν αναλογιστεί κανείς πως σε όλη τη μεσόγειο έχει εμφανιστεί συνολικά μόνο 5 φορές και θεωρείτο κητώδες εξαφανισμένο ήδη από τον περασμένο αιώνα, αυτό είναι πολύ σημαντικό. Δεν περιλαμβάνεται στη κόκκινη λίστα των απειλούμενων ειδών μάλλον γιατί το θεωρούσαν ήδη εξαφανισμένο.
To επιστημονικό της όνομα, Phocoena phocoena, προέρχεται από την αρχαία Eλληνική λέξη «φώκαινα» που χρησιμοποίησε ο Αριστοτέλης ο οποίος παρατήρησε το θαλάσσιο αυτό θηλαστικό και έγραψε γι αυτό.
Οι φώκαινες ζουν έως 24 χρόνια και καταδύονται σε βάθος μέχρι 41 μέτρα. Ζουν σε ομάδες των δύο έως δέκα ατόμων, ωστόσο κυνηγούν χωρίς ιδιαίτερη συνεργασία μεταξύ τους, σε αντίθεση με τα περισσότερα είδη δελφινιών.
Το πρόγραμμα «Φώκαινες Βορείου Αιγαίου» ξεκίνησε το 1998 με την υποστήριξη της IFAW (Διεθνές Ταμείο για την Προστασία των Ζώων) λόγω του εξαιρετικού ενδιαφέροντος της παρουσίας αυτού του μικρού κητώδους στις Eλληνικές θάλασσες.
Αντικείμενο του προγράμματος είναι η καταγραφή του μεγέθους και της γεωγραφικής εξάπλωσης του Eλληνικού πληθυσμού φωκαινών, καθώς και των απειλών που αντιμετωπίζει ο τελευταίος μεσογειακός πληθυσμός του είδους.
